យុវជននិងសង្គមស៊ីវិល រិះគន់ការលើកឡើងរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលថា ខ្លួនបំពេញការងារបានល្អប្រសើរនោះ ថាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីទិដ្ឋភាពជាក់ស្តែកនៅតាមមូលដ្ឋានទេ។ ប្រតិកម្មនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពី ក្រសួងមហាផ្ទៃបានធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានបង្ហាញពីសមិទ្ធផលសម្រេចបានរយៈពេល៥ឆ្នាំរបស់ខ្លួននៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែតុលាថា ការបម្រើសេវាសាធារណៈ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបានល្អជាបន្តបន្ទាប់។ សង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរពិនិត្យឡើងវិញពាក់ព័ន្ធការអនុវត្តការងារ និងបង្កើនធនធានមនុស្សនៅតាមមូលដ្ឋាន ដើម្បីទទួលបានគុណភាពការងារនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិ។
សកម្មជនបរិស្ថាន និងអ្នកតាមដានស្ថានការណ៍ សង្គម យល់ឃើញថាគម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធខ្នាតតូច និងគម្រោងសេវាសង្គម ដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានធ្វើគ្មានគុណភាព និងជាការបន្ថែមបន្ទុកដល់ពលរដ្ឋក្នុងការចំណាយលើសេវាផ្សេងៗ ។ ពួកគេរិះគន់ថា អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានផ្ដល់សេវាយឺតយ៉ាវដើម្បីជាថ្នូរ និងការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ហើយគុណភាព នៃគម្រោងគឺគ្មានគុណភាពឡើយ។
យុវជននៅខេត្តបាត់ដំបង លោក ខឹម សុភ័ណ្ឌ លើកឡើងថា ការផ្ទេរថវិកាទៅដល់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ គឺជាការប្រសើរ ប៉ុន្តែការគ្រប់គ្រង និងចាត់ចែងរបស់ថ្នាក់ក្រោមជាតិមិនបានត្រឹមត្រូវល្អនោះទេ ។ លោកបន្តថា សេវាសាធារណៈនៅតាមមូលដ្ឋានមានការយឺតយ៉ាវ ហើយពលរដ្ឋយល់ថាការផ្ដល់សេវារដ្ឋបាលមានភាពសាំញ៉ាំ ពិបាកពេលទៅទទួលសេវាម្ដងៗ។ លោក ខឹម សុភ័ណ្ឌ បន្ថែមថានៅពេលពលរដ្ឋត្រូវការទទួលសេវាបន្ទាន់ តែងរងការជំរិតផ្សេងៗពីមន្ត្រី ដោយគ្មានផ្ដល់ភាពងាយស្រួលដល់ពលរដ្ឋឡើយ ហើយពលរដ្ឋទទួលយកសេវាទាំងអារម្មណ៍តានតឹងក្នុងចិត្ត។ លោក បន្ថែមថាបញ្ហាផ្លូវថ្នល់នៅតំបន់លោករស់នៅ គឺគ្មានគុណភាពឡើយ ដែលចំណាយថវិកាជាតិច្រើនឥតប្រយោជន៍ ហើយពលរដ្ឋមិនហ៊ានបញ្ចេញមតិលើកបញ្ហាទាំងនេះ ទេ ព្រោះខ្លាចអាជ្ញាធរកាត់ប័ណ្ណក្រីក្រ និងពិបាកក្នុងការធ្វើលិខិតស្នាមផ្សេងៗនៅឃុំនៅថ្ងៃក្រោយ៖
«ក្នុងការសាងសង់ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតូច ឬធំក្ដី មើលឃើញថា ក្នុងការសាងសង់ជាថ្នល់ ស្ពាន សាលាផ្សេងៗមានកម្រិតទាបមែនទែន។ រីឯថវិកាក្នុងការទម្លាក់មកដល់ថ្នាក់ក្រោមជាតិច្រើនតែក្នុងរបាយការណ៍ បញ្ជីតួលេខ។ ធាតុពិតឃើញតែប្រជាជនស្រែកថាលំបាកលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់»។
ចំណែកនិស្សិតម្នាក់នៅខេត្តបាត់ដំបង កញ្ញា ហុក លៀង ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថ្ងៃទី១៦ ខែតុលាថា កញ្ញាក៏តែងតែទៅទទួលសេវាសាធារណៈនៅឃុំដែរ ប៉ុន្តែមន្ត្រីផ្ដល់សេវានៅតាមឃុំសង្កាត់ហាក់ធ្វើការយឺតយ៉ាវ និងការយកប្រាក់ខុសពីគោលការណ៍ច្បាប់កំណត់។ កញ្ញាបន្តថា នៅពេលទៅធ្វើអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណបាត់ ឬខូចមានរយៈពេលយូរ និងពេលរួចរាល់ក៏គ្មានការជូនដំណឹងពីមន្ត្រីនគរបាល ទៅកាន់ពលរដ្ឋទេ។ កញ្ញាថា ការដែលក្រសួងមហាផ្ទៃមានគោលការណ៍ផ្ទេរថវិកាពីថ្នាក់ជាតិទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិសាងសង់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ និងអនុវត្តគម្រោងសេវាសង្គម គឺជារឿងល្អ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង កញ្ញាបានទៅឃើញការអនុវត្ត មិនដូចគោលការណ៍ដែលបានចែងឡើយ៖
«បើសិនជាគាត់អនុវត្តបាន ខ្ញុំគិតថាវាល្អខ្លាំងមែនទែន ដោយសារតែនៅក្នុងហ្នឹងលំអិតមែនទែន ទាក់ទងជាមួយនឹងសេវាសាធារណៈ មានមន្ទីរអីអ៊ីចឹងជាដើម។ ចំពោះកន្លែងមន្ទីរពេទ្យវិញ នៅពេលមានស្ត្រីអីគាត់សម្រាលកូនអីហ្នឹង ភាគច្រើនឧបករណ៍នៅហ្នឹងអត់គ្រប់គ្រាន់ ឬក៏ពេទ្យខ្លះគាត់ធ្វើអោយតែហើយៗពីដៃ ហើយរហូតដល់ថ្នាក់មានការស្លាប់បាត់បង់ជីវិតរបស់ស្ត្រីជាម្ដាយហ្នឹងទៀត។ អ៊ីចឹងខ្ញុំយល់ឃើញថា សេវាក្រសួងមហាផ្ទៃលើកឡើងហ្នឹង ហាក់បីដូចជាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងជាមួយនឹងគោលការណ៍ ដែលគាត់បានធ្វើ ហាក់បីដូចជាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងនូវទង្វើរបស់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដែលបានលើកឡើងទេ»។
កន្លងមកនៅតាមមូលដ្ឋានឃុំសង្កាត់ទូទាំងប្រទេស ពលរដ្ឋតែងតែលើកឡើងពីបញ្ហាសេវាសាធារណៈគ្រប់ប្រភេទ មិនមែនតែឃុំសង្កាត់នោះទេ ដែលប្រជាពលរដ្ឋត្អូញត្អែរពីការលំបាក និងមានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ សូម្បីតែសេវាបង់ពន្ធដីធ្លី សេវាសុខាភិបាល សេវាផ្ទេរកម្មសិទ្ធិដីធ្លី សេវាដឹកជញ្ជូន សេវាឆ្លងព្រំដែន សេវាពន្ធគយ និងសេវាជាច្រើនទៀត។
ប្រតិកម្មរបស់ពលរដ្ឋនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ បានថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាលពីថ្ងៃទី១៤ តុលា ថា ការផ្ទេរថវិកាពីថ្នាក់ជាតិទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានកំណើនជិត ១០ ដង ពី ៤១៦លានដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ ទៅជាង៣ពាន់លានដុល្លារ(៣,៦៧៦)ក្នុងឆ្នាំ ២០២២ ហើយអាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ បានសាងសង់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច និងអនុវត្តគម្រោងសេវាសង្គមបានប្រមាណជាង២ពាន់គម្រោង(២,០០០)ក្នុងមួយឆ្នាំៗ៖
«រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ក៏បានទទួលថវិកា ដែលភ្ជាប់ជាមួយការផ្ទេរមុខងារ និងថវិកាអន្តរាគមន៍ជាច្រើនទៀត ពីរាជរដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងស្ថាប័ននានា ដើម្បីលើកកម្ពស់ ការផ្ដល់សេវាសាធារណៈ និងការអភិវឌ្ឍន៍មូលដ្ឋានផងដែរ។ ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃការអនុវត្តមុខងារជាអាណត្តិទូទៅ និងមុខងារជាជម្រើសរបស់ខ្លួន រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ រាជធានីខេត្តក្រុង និងឃុំសង្កាត់ បានសាងសង់គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច និងអនុវត្តគម្រោងសេវាសង្គមបានប្រមាណជាង២ពាន់គម្រោង(២,០០០)ក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការជាក់ស្ដែងនៅមូលដ្ឋាន»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំបន្ថែមវិញបញ្ហានេះបានទេ នៅថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រធានផ្នែកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិ នៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គឹមហុង លើកឡើងថា លោកទទួលស្គាល់ថាការផ្ទេរថវិកាពីថ្នាក់ជាតិទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ប៉ុន្តែនេះគ្រាន់តែការទទួលយកបានកម្រិតគោលនយោបាយ ហើយត្រូវត្រួតពិនិត្យលទ្ធភាព និងសមត្ថភាពរបស់មន្ត្រី។ លោកបន្តថា ក្រសួងមហាផ្ទៃពិនិត្យទៅលើស្ថានភាពផ្ដល់សេវាដល់ពលរដ្ឋ ថាតើពលរដ្ឋពេញចិត្តកម្រិតណា។ លោក ហេង គឹមហុង យល់ថាក្រសួងគួរគិតគូរឡើងវិញពាក់ព័ន្ធបញ្ហាអំពើពុករលួយក្នុងការផ្ដល់សេវាជូនពលរដ្ឋ និងឥរិយាបថសីលធម៌របស់មន្ត្រីថ្នាក់មូលដ្ឋាន។ លោក បន្តទៀត រដ្ឋាភិបាលត្រូវពិនិត្យមើលលទ្ធភាពក្នុងការប្រមូលធនធានមនុស្សទៅបំពេញការងារនៅថ្នាក់ក្រោមជាតិឱ្យច្រើនជាងមុន ដោយការបង្កើនប្រាក់ខែ និងពង្រីកអត្ថប្រយោជន៍ការងារដល់មន្ត្រី ហើយត្រូវមានការប្រកួតប្រជែងដោយតម្លាភាព និងយុត្តិធម៌ក្នុងការជ្រើសរើសធនធានមនុស្ស ដែលធានាថាគ្មានអំពើពុករលួយ។ លោក ហេង គឹមហុង បញ្ជាក់ថាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ គឺកំណែទម្រង់កាត់បន្ថយភាពស្មុគស្មាញ សាំញ៉ាំ ដោយឈានទៅរកការអនុវត្តសេវារដ្ឋបាលតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឺណិតនូវសេវារដ្ឋបាលមួយចំនួន៖
«បើសិនជាយើងធ្វើប្រតិភូកម្ម ឬក៏ផ្ទេរមុខងារទៅថ្នាក់ក្រោមជាតិដោយមិនបានគិតគូរអំពីការពង្រីកសមត្ថភាពធនធានមនុស្ស។ ខ្ញុំយល់ឃើញថាហាក់បីដូចជាមិនសូវជាមានប្រសិទ្ធភាពទេ ទោះបីជាផ្ទេរការងារធំប៉ុណ្ណាក៏ដោយ ផ្ទុយទៅវិញវាជាបន្ទុកទៅដល់ពួកគាត់ទៅវិញទេ បើសិនជាអត់មានការដោះស្រាយបញ្ហាបន្ទាប់ក្ដី ដូចខ្ញុំបានលើកឡើងកន្លងមកហ្នឹង។ ជាពិសេស គឺភាពអសកម្មមួយចំនួន ដែលអាចកើតមានឡើង។ ឧទាហរណ៍ថាមន្ត្រីចាស់ៗ មន្ត្រីទាំងអស់ហ្នឹងអត់មានក្រមសីលធម៌ កង្វះវិជ្ជាជីវៈ ឬក៏ធ្វើការយឺត ឬក៏មិនចូលធ្វើការទៀងទាត់ ទៅតាមម៉ោងរដ្ឋបាល អ៊ីចឹងក៏ពិបាកដែរ។ ទន្ទឹមជាមួយនឹងការធ្វើប្រតិភូកម្ម ឬក៏ការផ្ទេរអំណាចទៅអោយថ្នាក់ក្រោមជាតិហ្នឹង ត្រូវគិតគូរអោយបានម៉ត់ចត់អំពីការពង្រឹងគុណភាពមន្ត្រី ហើយនឹងអត្ថប្រយោជន៍ផ្សេងៗដល់ពួកគេ ដើម្បីអោយសេវាសាធារណៈហ្នឹងកាន់តែមានភាពល្អប្រសើរ»។
ក្រសួងមហាផ្ទៃបានអនុវត្តកម្មវិធីកំណែទម្រង់ វិមជ្ឈការ និងវិសហមជ្ឈការ ដោយបានយកចិត្តទុកដាក់សំខាន់ទៅលើអភិបាលកិច្ចល្អ តាមរយៈកំណែទម្រង់មានមុខងារជិត ៦០ ផ្ទេរទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ និងមុខងារ ផ្ដល់សេវាប្រមាណជាង ៨រយប្រភេទ(៨០០) ត្រូវបានធ្វើប្រតិភូកម្មជូនរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដើម្បីផ្ដល់សេវាជូនប្រជាពលរដ្ឋតាមយន្តការច្រកចេញចូលតែមួយ ។ អភិបាលកិច្ចល្អនៅមូលដ្ឋានផ្ដោតអាទិភាព រួមមានការពង្រឹងការគ្រប់គ្រងការងារកំណែទម្រង់ ការពង្រឹង និងការកែសម្រួល រចនាសម្ព័ន្ធ និងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ការលើកកម្ពស់ប្រសិទ្ធភាព និងស័ក្ដិសិទ្ធិភាពនៃការគ្រប់គ្រង និងការអភិវឌ្ឍធនធានមនុស្សរបស់រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ការជំរុញការផ្ទេរមុខងារក្នុងវិស័យ អាទិភាពនានាទៅឱ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិដោយភ្ជាប់ជាមួយនឹងធនធានហិរញ្ញវត្ថុ និងធនធានមនុស្សដើម្បីលើកកម្ពស់ការផ្ដល់សេវា និងការអភិវឌ្ឍមូលដ្ឋាន និងការធ្វើវិមជ្ឈការហិរញ្ញវត្ថុ។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រជាពលរដ្ឋ និងមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល អំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាល និងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធថា គួរពិនិត្យ បង្កើនធនធានមនុស្សនៅមូលដ្ឋានដោយតម្លាភាព និងរឹតបន្តឹងក្រមសីលធម៌មន្ត្រីអនុវត្តការងារ ដើម្បីអោយពលរដ្ឋទទួលយកសេវាដោយសប្បាយចិត្ត និងមានទំនុកចិត្តមកទទួលសេវាពីអាជ្ញាធរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។