ប្រមុខការពារជាតិរបបក្រុងភ្នំពេញបន្តបដិសេធរឿងកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយភាគីចិន ក្នុងការអនុញ្ញាតឱ្យចិនដាក់មូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា។ ក៏ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងនេះ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រសួងការពារជាតិមានផែនការធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម និងមានសិទ្ធិទទួលជំនួយយោធាពីបរទេស។ អ្នកវិភាគនយោបាយថា តម្រុយនៃមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកចិននេះ កាន់តែគួរឱ្យទុកចិត្តបាន តាមរយៈការលើកឡើងបែបនេះ។
ទន្ទឹមនឹងការបដិសេធពេញៗ មាត់ ថ្នាក់ដឹកនាំក្រសួងការពារជាតិបានទម្លាយព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលស្តាប់ទៅស៊ីសង្វាក់គ្នាទៅនឹងអត្ថបទរបស់កាសែតអាមេរិករឿងកិច្ចព្រមព្រៀងយោធាសម្ងាត់ជាមួយភាគីចិន។
ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី និងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ អះអាងថា ក្រសួងមានផែនការកសាងកំពង់ផែបន្ថែមនៅក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ហើយក៏មានគម្រោងស្វែងរកនាវាថ្មីៗទៀតដើម្បីពង្រឹងសន្តិសុខលំហសមុទ្រកម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកមិនបានបកស្រាយឱ្យលម្អិតពីគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មនេះឡើយ ហើយក៏មិនប្រាប់ពីប្រភពជំនួយដែរ ដោយលោកគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមានសិទ្ធិទទួលជំនួយបរទេស ដោយក្នុងនោះក៏រួមមានទាំងគ្រឿងអាវុធយុទ្ធភណ្ឌផងដែរ៖ «មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាមរបស់យើងហ្នឹង មិនអាចនៅប៉ុណ្ណឹងបានទេ។ យើងត្រូវតែពង្រីក យើងត្រូវតែធ្វើហើយគម្រោងរបស់ខ្ញុំមានអស់ហើយ។ យើងនឹងកសាងអូរ កសាងរោងជាងជួសជុល និងធ្វើផែបន្ថែម ហើយនិងត្រូវស្វែងរកនាវាមកបន្ថែម ដើម្បីធ្វើម៉េចឱ្យយើងមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការថែរក្សាសមុទ្ររបស់យើង។ គ្រោងការរបស់យើងក៏ត្រូវមានការអភិវឌ្ឍដែរ តាមរូបភាពណា អាហ្នឹងគឺថា នេះជារឿងរបស់យើង សិទ្ធិសម្រេចរបស់យើង។ ដូចក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញបានចែងក្នុងកថាខណ្ឌចុងក្រោយ ព្រះរាជាណាចក្រ ( កម្ពុជា ) រក្សាសិទ្ធិក្នុងការទទួលជំនួយបរទេសជាសម្ភារៈ ជាអាវុធ ឬជាអ្វីៗគ្រប់បែបយ៉ាងទាំងអស់ ដើម្បីការពារខ្លួន»។
លោក ទៀ បាញ់ ថ្លែងបែបនេះប្រាប់ ក្រុមអ្នកកាសែតក្រោយពិធីបិទវគ្គហ្វឹកហ្វឺនជំនាញបោសសម្អាតមីន និងរក្សាសន្តិភាពសម្រាប់ប្រតិបត្តិការអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅថ្ងៃទី២៦ កក្កដា។
សាររបស់ប្រមុខការពារជាតិកម្ពុជារូបនេះ ហាក់មានភាពស៊ីសង្វាក់គ្នាទៅនឹងការចេញផ្សាយរបស់កាសែតអាមេរិក The Wall Street Journal ដែលថា កម្ពុជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាសម្ងាត់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលចិន កាលពីប៉ុន្មានខែមុននេះ ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពចិនអាចបោះទីតាំងឈរជើងក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា។
The Wall Street Journal ផ្សាយថា របបក្រុងភ្នំពេញបានផ្ដល់សិទ្ធិផ្ដាច់មុខឱ្យភាគីចិន កាន់កាប់ផ្ទៃដី ២៥ហិកតារនៃផ្ទៃដីសរុបជាង ៧០ហិកតារនៃមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ក្នុងខេត្តព្រះសីហនុ។ មន្ត្រីអាមេរិកបានប្រាប់កាសែត The Wall Street Journal ថា សេចក្ដីព្រាងនៃកិច្ចព្រមព្រៀងនោះបង្ហាញថា ភាគីចិននឹងសាងសង់កំពង់ផែ២ នៅមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ដែលមួយសម្រាប់កម្ពុជា និងមួយទៀតសម្រាប់ចិនខ្លួនឯង។ ក្រៅពីនេះ ភាគីកម្ពុជាអនុញ្ញាតឱ្យចិនដាក់កងទ័ពរក្សាទុកអាវុធ និងនាវាចម្បាំងរបស់ខ្លួន នៅលើទីតាំងនោះទៀតផង។
ប្រភពដដែលបន្តថា របបក្រុងភ្នំពេញបានអនុញ្ញាតឱ្យភាគីចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពនោះ រយៈពេល ៣០ឆ្នាំ ហើយកុងត្រានេះអាចបន្តទៀតដោយស្វ័យប្រវត្តិ ជារៀងរាល់ ១០ឆ្នាំម្ដង បន្ទាប់ពីនោះ។ បន្ថែមពីលើនេះ របបលោក ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាតឱ្យមន្ត្រីយោធាចិនកាន់កាប់អាវុធ និងកាន់កាប់លិខិតឆ្លងដែនកម្ពុជា ព្រមទាំងត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីភាគចិន បើមានអ្នកចង់ចូលទៅទីតាំងមូលដ្ឋានទ័ពដែលកាន់កាប់ដោយភាគីចិននោះ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ ថ្លែងថា លោកកាន់តែជឿជាក់ថា របបលោក ហ៊ុន សែន ពិតជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ជាមួយភាគីចិនមែន បន្ទាប់ពីបានស្ដាប់ប្រសាសន៍លោក ទៀ បាញ់ ពីព្រោះការថ្លែងរបស់មន្ត្រីកំពូលផ្នែកការពារជាតិរូបនេះ មានភាពស្របគ្នាទៅនឹងការរកឃើញរបស់ចារកម្មអាមេរិក និងសម្ពន្ធមិត្ត ដែលត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដោយកាសែត The Wall Street Journal។
លោកបន្តថា ល្បែងដែលក្រុមលោក ហ៊ុន សែន កំពុងតែលេងនេះ នឹងបង្កគ្រោះមហន្តរាយធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រជាជាតិខ្មែរ ពីព្រោះវាប្រាសចាករដ្ឋធម្មនុញ្ញ ផ្ទុយនឹងគោលការណ៍សន្តិសុខអាស៊ាន និងប្រឆាំងនឹងយុទ្ធសាស្ត្រសន្តិសុខអន្តរជាតិរបស់ក្រុមមហាអំណាចលោកខាងលិច៖ «រឿងហ្នឹងវាជាការពិត ដែលស្ទើរតែ ១០០ % ។ លាក់មិនជិតទៅហើយ ម្ល៉ោះហើយគាត់ចាក់បណ្ដោយជារបៀបថា ជាការពង្រឹងកម្លាំង ឬក៏ធ្វើទំនើបកម្មនៃកងទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជាទៅវិញ។ រឿងពង្រឹង ឬទំនើបកម្មកងទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា វាអត់ខុសមែន ក៏ប៉ុន្តែរឿងដែលខុស គឺលោក ទៀ បាញ់ គាត់អត់បកស្រាយអំពីខ្លឹមសារនៃរបៀបធ្វើទំនើបកម្មនោះ។ វាជារបៀបដែលបញ្ច្រាសទៅនឹងខ្លឹមសារនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលមិនត្រូវឱ្យឃុបឃិតជាមួយនឹងរដ្ឋបរទេសណា ឬក៏កងកម្លាំងបរទេសណា ក្នុងការដាក់កម្លាំងរបស់គេនៅលើទឹកដីនៃប្រទេសកម្ពុជាទេ»។
ទន្ទឹមនឹងការទម្លាយពីគម្រោងធ្វើទំនើបកម្មមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាមនេះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ ក៏បានចាត់មន្ត្រីក្រោមឱវាទរបស់លោក ឱ្យដឹកនាំក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានជាតិ ចុះទៅមើលមូលដ្ឋានទ័ពនេះដែរ នៅថ្ងៃទី២៦ កក្កដា។
អ្នកសារព័ត៌មានវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) លោក ស៊ុន ណារិន ដែលបានចូលរួមក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ ឱ្យដឹងថា ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានត្រូវបាននាំឱ្យទៅមើលអាគារ និងទីតាំងមួយចំនួនក្នុងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹករាម ក៏ប៉ុន្តែមិនបានច្រើនកន្លែងនោះឡើយ។ បន្ថែមពីលើនេះ លោកថា ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មានមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យដើរមើលទីតាំងដទៃ ក្រៅពីកន្លែងដែលមានការរៀបចំទុកនោះឡើយ ដូច្នេះលោកយល់ថា ពួកគេនឹងមិនអាចរាយការណ៍ ឱ្យលើសពីអ្វីដែលពួកគេបានឃើញនោះឡើយ។
ម្យ៉ាងវិញទៀត លោកបញ្ជាក់ថា ការដើរមើលទីតាំងអាគារ និងកំពង់ផែ បូករួមទាំងសន្និសីទកាសែតរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលផង ប្រើពេលតែជាងមួយម៉ោងប៉ុណ្ណោះ ហើយទស្សនកិច្ចនេះក៏មិនមានវត្តមានមន្ត្រីទូតអាមេរិក និងអ្នកសារព័ត៌មានលោកខាងលិចនោះដែរ៖ «សម្រាប់ខ្ញុំផ្ទាល់ ខ្ញុំគិតថា ការចូលទៅមើលនេះ វាមិនទាន់សព្វជ្រុងជ្រោយទេ ព្រោះទីតាំងវាធំ ហើយមន្ត្រីនាំក៏គាត់មានពេលវេលាគាត់ដែរ អ៊ីចឹងយើងមិនអាចដើរទាំងអស់បានទេ។ ទោះបីជាអ្នកកាសែតចង់ថាដើរខ្លួនឯង ក៏ពិបាកដែរ ព្រោះយើងអត់ដឹងថា ទីតាំងនៅម្ដុំណា ហើយមានតំបន់កោះផ្សេងៗ អ៊ីចឹង យើងអត់ដឹងថា ទៅដល់ណាទេ ហើយក៏មានការយាមកាមផ្សេងៗ។ អ៊ីចឹង យើងមានតែដើរទៅជិតក្រុមតិចតួចដើម្បីមើល។ អ៊ីចឹង យើងគួរតែរៀបចំអាហ្នឹងក្នុងរយៈពេលទៀងទាត់ ក្នុងរយៈពេល ២ឆ្នាំ ៣ឆ្នាំ ឬក៏ ៥ឆ្នាំម្ដងអ៊ីចឹងទៅ»។
ភាពស្រពេចស្រពិលនៃរឿងមូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកចិននៅកម្ពុជានេះ បានក្លាយជារឿងចម្រូងចម្រាស់រវាងរបបលោក ហ៊ុន សែន និងសហរដ្ឋអាមេរិក បន្ទាប់ពីមហាអំណាចប្រជាធិបតេយ្យមួយនេះ បានបង្ហាញភស្តុតាងជាបន្តបន្ទាប់ថា របបក្រុងភ្នំពេញមានបំណងឱ្យក្រុងប៉េកាំងដាក់មូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅលើទឹកដីខ្មែរ។ សហរដ្ឋអាមេរិកព្រួយបារម្ភថា រឿងនេះនឹងប៉ះពាល់ខ្លាំងដល់សន្តិសុខតំបន់ និងទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីរ។
ទាំងក្រុងភ្នំពេញ និងប៉េកាំង សុទ្ធតែបានបដិសេធការលើកឡើងរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ក៏ប៉ុន្តែរបបដឹកនាំទាំងពីរមិនដែលបានបង្ហាញការឆ្លើយតបណាមួយ ដែលគួរឱ្យទុកចិត្តបានឡើយ ជាពិសេសរបបក្រុងភ្នំពេញមិនបានអញ្ជើញមន្ត្រីទូត ឬមន្ត្រីយោធាអាមេរិក ឱ្យចុះពិនិត្យដល់ទីតាំងដែលមានការសង្ស័យនោះឡើយ។
ក្រុមអ្នកសង្កេតការណ៍អន្តរជាតិព្រមានថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការណាមួយរវាងភ្នំពេញ និងប៉េកាំង ដែលផ្ទុយពីប្រយោជន៍សន្តិសុខតំបន់ នឹងក្លាយជាគ្រោះកាចសម្រាប់កម្ពុជា ពីព្រោះសហរដ្ឋអាមេរិកនឹងប្រើគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីទប់ស្កាត់រឿងទាំងអស់នេះមិនឱ្យកើតឡើងឡើយ ស្របពេលដែលកម្ពុជានៅតែត្រូវការទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិកជាចាំបាច់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។