លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ចង់ឃើញកម្ពុជាបង្កើនកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ដើម្បីឱ្យកម្ពុជាចាកចេញផុតពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច (LDC) ហើយឆ្ពោះទៅរកប្រទេស ដែលមានប្រាក់ចំណូលកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ២០៥០។ ទោះជាយ៉ាងណាកម្មករ និងអ្នកឃ្លាំមើលសង្គមយល់ឃើញថា កម្ពុជាពិបាកចាកចេញផុតពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច ដោយសារតែមេដឹកនាំក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ក្រុមគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន មិនយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបញ្ហាឆ្នាំងបាយរបស់ពលរដ្ឋ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅថ្ងៃទី៤ ខែមីនា បានចូលរួមសន្និសីទចក្ខុវិស័យប្រទេសកម្ពុជា ឆ្នាំ២០២៥ ស្ដីពី «យុទ្ធសាស្ត្រកំណើនថ្មីរបស់ប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអាទិភាព សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយគុណភាព និងនិរន្តរភាព» នៅសណ្ឋាគារសុខាភ្នំពេញ ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ។
នៅក្នុងវេទិកានោះ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ជំរុញឱ្យវិទ្យាស្ថានបណ្ដុះបណ្ដាល និងស្រាវជ្រាវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ដែលហៅកាត់ថា CDRI ត្រូវពិភាក្សាលើវិស័យអាទិភាពសំខាន់ៗ របស់កម្ពុជាមួយចំនួន ដើម្បីធ្វើឱ្យកម្ពុជាចាកចេញពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច និងចាកចេញពីក្រុមប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចតូច ឬសេដ្ឋកិច្ចមធ្យម។ លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានណែនាំដល់វិទ្យាស្ថានបណ្ដុះបណ្ដាល និងស្រាវជ្រាវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDRI) ថា ដើម្បីសម្រេចបានគឺ CDRI ត្រូវកំណត់ការសិក្សាស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍន៍វិស័យ ដែលជាប្រភពកំណើនសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេស វិស័យឧស្សាហកម្មយុទ្ធសាស្ត្រ ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគបន្ថែម យុទ្ធសាស្ត្រក្នុងការអភិវឌ្ឍសហគ្រាសមីក្រូ ខ្នាតតូច មធ្យម និងធុរកិច្ច តាមរយៈការបន្តពង្រឹង ប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ី និងការបង្កើនសមត្ថភាព និងផលិតភាព។
លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត៖«តាមរយៈការដាក់ចេញនូវគោលនយោបាយមុតស្រួច និងចំគោលដៅ។ ទៅការងារលើកកម្ពស់ភាពប្រកួតប្រជែង ពីប្រតិកម្ម និងពង្រឹងភាពធន់ ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា ដែលមានលក្ខណៈជារចនាសម្ព័ន្ធស្មុគស្មាញអន្តរវិស័យ។ ទី៣ កម្មវិធីការត្រៀមលក្ខណៈចាកចេញពីក្រុមអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចដើម្បីធានាការចាកចេញដោយរលូន»។
វិទ្យាស្ថានបណ្ដុះបណ្ដាល និងស្រាវជ្រាវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDRI) ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីស្រាវជ្រាវលើវិស័យសំខាន់ៗ ចំនួន៥ រួមមាន សេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្ម កសិកម្ម និងអភិវឌ្ឍន៍ជនបទ អភិបាលកិច្ច និងសង្គម ការអប់រំ និងការអភិវឌ្ឍការងារ។
បើទោះជាលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បង្ហាញការប្ដេជ្ញាចិត្តចង់ឱ្យកម្ពុជាចាកចេញពីប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍តិចតួចក្តី ប៉ុន្តែ កម្មករមួយចំនួនត្អូញថា ប្រាក់ឈ្នួលគោល ដែលរដ្ឋាភិបាលកំណត់ឱ្យពួកគាត់ទទួលបានចំនួន ២០៨ដុល្លារ ក្នុងឆ្នាំ២០២៥ នេះ មិនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ថ្លៃចំណាយប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគាត់ឡើយ។
តំណាងកម្មករធ្វើការនៅរោងចក្រ សិន តៃ ហ្គាមែន (Zhen Tai Garment Cambodia) ក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ លោក កឹម សុភេន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី៤ ខែមីនា ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលចង់ឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើនចាកចេញពីផុតស្ថានភាពក្រីក្រ រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលឱ្យកម្មករឱ្យបានសមរម្យ ពីព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះ ជីវភាពរបស់កម្មករកាន់តែលំបាក ដោយសារតែប្រាក់ឈ្នួលទាប។ លោកបន្តថា នៅពេលប្រាក់ឈ្នួលទាបកម្មករកាន់តែប្រឹងធ្វើការងារថែមម៉ោង ដើម្បីទទួលបានប្រាក់បន្ថែមទៀត ដែលបញ្ហានេះ ធ្វើឱ្យកម្មករមួយចំនួនប្រឈមនឹងបញ្ហាសុខភាពធ្ងន់ធ្ងរ ហើយកត្តានេះ ក៏ប៉ះពាល់ដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចផងដែរ។
លោក កឹម សុភេន៖«ហូបចុករបស់គាត់ក៏ពឹងផ្អែកលើប្រាក់ខែដែរ ប្រសិនបើប្រាក់ខែគាត់តិចការហូបចុករបស់គាត់រាល់ថ្ងៃគឺត្បិតត្បៀតមែនទែន រាល់ថ្ងៃអត់ហ៊ានហូបអីល្អៗហ្នឹងគេទេដល់អ៊ីចឹងគាត់ហូបតែបន្តិចបន្តួច ហូបមិនបានរបស់ល្អៗនឹងគេវាធ្វើឱ្យផលប៉ះពាល់សុខភាពពួកគាត់ខ្លាំងណាស់។ ហើយវាគ្មានអីខ្លាំងជាសុខភាពទេ ប្រសិនបើសុខភាពគាត់ចុះខ្សោយ ទ្រុឌទ្រោមហើយកម្លាំងពលកម្មនៅក្នុងប្រទេសយើងក៏វាធ្លាក់ចុះដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់វិស័យការងារនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងដែរ។ សង្ឃឹមថា ក្រសួង និងរដ្ឋាភិបាលយកចិត្តទុកដាក់នូវចំណុចនេះ»។
ដោយឡែក ពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីនៅភូមិស្វាយចេក ខេត្តក្រចេះ លោកស្រី អែល រ៉ូស្សា ថ្លែងថា លោកស្រីមើលមិនឃើញពីស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជាល្អប្រសើរនោះទេ ទន្ទឹមនឹងពលរដ្ឋមានជម្លោះដីធ្លីជាមួយក្រុមហ៊ុនវៀតណាមក្នុងសហគមន៍លោកស្រីកំពុងរស់នៅទាំងត្រដរខ្យល់ ដោយសារគ្មានដីបង្កបង្កើនផល។ លោកស្រីបន្តថា ដោយសារភាពអសកម្មរបស់រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើឱ្យមានការរំលោភយកដីធ្លី នៅតំបន់លោកស្រីរស់នៅដែលបញ្ហានេះ ធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនធ្លាក់ខ្លួនក្រ និងជំពាក់បំណុលធនាគារវ័ណ្ឌកថែមទៀត។
លោកស្រី អែល រ៉ូស្សា៖«ខ្ញុំគិតថា ពលរដ្ឋរាល់ថ្ងៃរកអីស៊ីគ្មានរកតែទឹកភ្នែកទឹកសំបោរ អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា មិនដឹងជាមានយ៉ាងម៉េចទេមានតែអ្នកមានហ្នឹង មានសម្រាប់តែមន្ត្រីហ្នឹង។ ពលរដ្ឋក្ររកអីស៊ីគ្មានផងហ្នឹងណាមួយជំពាក់គេ ហើយខ្ញុំក៏ពិបាកទៀតកូនរៀនអត់មានអីស៊ីទេ។ ងាយទៅភ្នំពេញៗគិតទៅមន្ត្រីអត់មានគិតប្រជាពលរដ្ឋសោះហ្មងគិតតែពីផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួនឯងរៀងៗខ្លួន ដូចមិនដឹងជាយ៉ាងម៉េចបានអ៊ីចឹងដូចមិនយល់ពីទឹកចិត្តរបស់គាត់សោះ សូម្បីតែសត្វក៏វាចេះអាណិតសត្វគ្នាវាដែរ»។
អ្នកឃ្លាំមើលសង្កេតឃើញថា រដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់ឪពុកកូន គឺលោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត មិនបានជួយស្ដារសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឱ្យមានភាពល្អប្រសើរនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ រដ្ឋាភិបាលសន្តតិវង្សនេះ បានធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាកាន់តែធ្លាក់ចុះដុនដាបទៅ គឺដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ដែលនាំឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបកាត់ផ្ដាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយពីកម្ពុជា ហើយសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបន្តប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធGSPឡើងវិញ។
ប្រធានអង្គការប្រជាធិបតេយ្យខ្មែរ នៅប្រទេសអូស្ត្រាលី (KDO) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា លោកគ្មានជំនឿលើមេដឹកនាំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នថា អាចធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចមានភាពល្អប្រសើរនោះទេ ពីព្រោះបញ្ហាមួយចំនួនពាក់ព័ន្ធនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស អំពើពុករលួយ បញ្ហាឧក្រិដ្ឋជនរកស៊ីឆបោកតាមអនឡាញជាដើម រដ្ឋាភិបាលនៅតែគ្មានចំណាត់ការជាក់លាក់ដោះស្រាយ។ លោកបន្តថា ដើម្បីស្ដារវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលកំពុងជាប់គាំងរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គួរតែស្ដាប់មតិពលរដ្ឋដោះស្រាយបញ្ហាការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាមុនសិន។
លោក ស៊ឹង សែនករុណា៖«ទោះបីមានការអំពាវនាវពីអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិយ៉ាងណាក៏ដោយ យើងសូមឱ្យមាននូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សូមឱ្យមាននូវការបើកលំហលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សូមឱ្យមានយុត្តិធម៌។ អ្វីទាំងអស់នេះកាលណាមានធ្វើឱ្យប្រទេសយើងរីកចម្រើន ហើយសេដ្ឋកិច្ចជាតិក៏ល្អប្រសើរដែរ ហើយអ្វីទាំងអស់ហ្នឹងមិនត្រូវបានយកមកពិចារណា យកមកគិតគូរការដោះស្រាយបញ្ហាហ្នឹងទេ ទាំងនេះបញ្ជាក់ថា គឺជាការដឹកនាំដែលគ្មានការទទួលខុសត្រូវបាត់ទៅហើយ»។
បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងការរឹតត្បិតលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាបានធ្វើឱ្យធ្លាក់ចុះនូវអ្នកវិនិយោគបរទេស ជាពិសេស អ្នកវិនិយោគមកពីបណ្ដាប្រទេសលោកសេរី។ របាយការណ៍របស់ក្រុមប្រឹក្សា អភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា (CDC) បង្ហាញថា នៅក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២៤ ទុនវិនិយោគពីប្រទេសលោកសេរីស្រុតចុះយ៉ាងគំហុក។ ក្នុងនោះអ្នកវិនិយោគមកពីប្រទេសកាណាដា មានជាង១% (១.២៧%)ហើយសហរដ្ឋអាមេរិក និងអង់គ្លេស បណ្ដាក់ទុនវិនិយោគក្រោម ១% ខណៈអ្នកវិនិយោគមកពីប្រទេសអឺរ៉ុបធំៗ ដូចជា បារាំង និងអាល្លឺម៉ង់គ្មានតួលេខរាប់នោះឡើយ។ ទន្ទឹមនឹងការធ្លាក់ចុះ នៃអ្នកវិនិយោគបរទេសនេះ កម្ពុជាក៏ប្រឈមនឹងបញ្ហាអត់ទីផ្សារលក់កសិផលរបស់កសិករខ្មែរផងដែរ។
ពលរដ្ឋ និងអ្នកឃ្លាំមើលពិបាកសង្ឃឹមថា កម្ពុជាអាចនឹងចាកចេញផុតពីប្រទេស ដែលអភិវឌ្ឍន៍តិចតួច នៅឆ្នាំ២០៣០ ខាងមុខ ដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលក្រោមការដឹកនាំរបស់ក្រុមគ្រួសារត្រកូល ហ៊ុន មិនបានលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សតាមការចង់បានរបស់ពលរដ្ឋឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។