ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា សោកស្តាយដែលតុលាការរបបក្រុងភ្នំពេញ ហាមលោកមិនឲ្យធ្វើនយោបាយ និងនិយាយរឿងនយោបាយ។ ការថ្លែងបែបនេះ បន្ទាប់ពីឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហរដ្ឋអាមេរិក និងបារាំង បានចូលជួបសួរសុខទុក្ខដល់ផ្ទះរបស់លោកជាលើក ដំបូងនៅថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា បន្ទាប់ពីរបបក្រុងភ្នំពេញបានចាប់ឃុំខ្លួនលោកក្នុងពន្ធនាគារ និងក្នុងផ្ទះអស់រយៈពេលជាង ២ឆ្នាំ។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រទេសធំៗ ទាំងពីរសង្ឃឹមថា លោក កឹម សុខា នឹងទទួលបានសិទ្ធិសេរីភាពធ្វើនយោបាយពេញលេញឡើងវិញឆាប់ៗ ខាងមុខនេះ។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា បានថ្លែងជាលើកដំបូងយ៉ាងខ្លីថា លោកសុំការយោគយល់ពីអ្នកសារព័ត៌មានដែលលោកមិនអាចនិយាយ និងឆ្លើយឆ្លងរាល់សំណួរនានា បាន។ លោកបញ្ជាក់ថា ជាទម្លាប់របស់លោក គឺលោកចូលចិត្តអ្នកសារព័ត៌មាន និងចូលចិត្តជួបប្រជា ពលរដ្ឋ ប៉ុន្តែជាអកុសលតុលាការបានបិទសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ និងហាមឃាត់មិនឲ្យលោកនិយាយពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហានយោបាយ៖ «ប៉ុន្តែជាអកុសល និងគួរឱ្យសោកស្តាយ ដោយសារគេហាមខ្ញុំ មិនឱ្យធ្វើនយោបាយ និងមិននិយាយពីរឿងនយោបាយ ហើយខ្ញុំមិនដឹងភាសាអ្វី ដែលខ្ញុំមិនដឹងថា ភាសានយោបាយទេ ខ្ញុំអត់ទាន់ទេណា។ ចំពោះអ្វី កាលណាអ្វីដែលយើងនិយាយ វាអាច…គេកំណត់ប៉ុណ្ណា ខ្ញុំក៏អត់ទាន់ច្បាស់។ ខ្ញុំសូមអធ្យាស្រ័យ សូមអ្នកសារព័ត៌មានទាំងអស់ ដែលខ្ញុំមិនអាចឆ្លើយឆ្លងគ្នាបាន ដោយមានការហាមឃាត់ » ។
លោក កឹម សុខា អះអាងបែបនេះ បន្ទាប់ពីលោកបានទទួលជួបឯកអគ្គរដ្ឋទូតអាមេរិកថ្មីប្រចាំកម្ពុជា លោក ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី (Patrick Murphy) នៅផ្ទះរបស់លោក ស្ថិតនៅខណ្ឌទួលគោក ក្រុងភ្នំពេញ នៅរសៀលថ្ងៃទី១១ ខែវិច្ឆិកា ដែលមានអ្នកសារព័ត៌មានជាច្រើនតាមដានជំនួបនេះ។ លោក ប៉ាទ្រីក ម័រហ្វី ដែលឈរទន្ទឹមលោក កឹម សុខា ថ្លែងថា សហរដ្ឋអាមេរិក នៅតែស្នើយ៉ាងទទូចដល់រដ្ឋាភិ បាលកម្ពុជាឱ្យទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើលោក កឹម សុខា និងផ្ដល់សិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពពេញលេញដល់មេបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ឱ្យស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា។ ឯកអគ្គរដ្ឋទូត ប្រទេសមហាអំណាចរូបនេះ ក៏អំពាវនាវឱ្យដោះលែងជនទាំងឡាយណា ដែលត្រូវបានឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត ឬដោយខុសច្បាប់ ក្នុងនោះរួមមានអ្នកសារព័ត៌មាន សកម្មជនសង្គមស៊ីវិល ព្រមទាំងអ្នកគាំទ្រ និងសមាជិកគណបក្សប្រឆាំងផងដែរ៖ «ពិតជាអស្ចារ្យណាស់ ដែលបានជួបលោក កឹម សុខា ម្ដងទៀត។ យើងបានជួបគ្នា កាលពីប៉ុន្មានឆ្នាំកន្លងទៅ។ ខ្ញុំឃើញគាត់ជាមនុស្សស្ងប់ស្ងៀម ចិត្តល្អ និងប្រកបដោយបទពិសោធន៍ មុះមុត ហើយខ្ញុំសោកស្ដាយ ដែលសេរីភាពរបស់លោកត្រូវបានដកហូតក្នុង រយៈពេល ២ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។ ការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌស្ថិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យករណីលោក កឹម សុខា គឺជាជំហ៊ានមួយបោះឆ្ពោះទៅមុខ ដែលយើងទទួលស្គាល់។ តែយ៉ាងម៉េចក៏ដោយ យើងចង់ឃើញអ្វីៗ ច្រើនជាងនេះ។ យោបល់របស់យើងក្នុងនាមជាមិត្តរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា គឺកម្ពុជា ត្រូវរកវិធីផ្ដល់សេរីភាពដល់លោក កឹម សុខា ឱ្យបានពេញលេញឡើងវិញ ហើយទម្លាក់ចោលរាល់បទចោទប្រឆាំងលោក។ ចំណុចដូចគ្នានេះ ចំពោះមនុស្សជាច្រើននាក់ផ្សេងទៀត ដែលសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេ ត្រូវបានដកហូត។ យើងទទូចឱ្យអាជ្ញាធរដោះលែងពួកគេ និងអាចចូលរួមបញ្ចេញសំឡេង ទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេស។ អ្នកទាំងនោះខ្លះជាអ្នកនយោបាយ ខ្លះជាសមាជិកអង្គការសង្គមស៊ីវិល និងខ្លះទៀតជាអ្នកកាសែត ដូចជា អ្នករាយកាណ៍ព័ត៌មានអាស៊ីសេរី ២នាក់ យើងចង់ឃើញពួកគេមានសេរីភាពឡើងវិញ ហើយរួចផុតពីបទចោទនានា ដើម្បីឱ្យគេអាចចូលរួមកិច្ចការសង្គមបាន។ យើងជឿថា នេះពិតជាមាន ប្រយោជន៍ចំពោះកម្ពុជាទាំងវិស័យអភិបាលកិច្ច ទាំងសេដ្ឋកិច្ច ដែលមតិយោបល់របស់ពួកគេ ត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ស្ដាប់ និងចូលរួម ដើម្បីធ្វើឱ្យលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរឹងមាំឡើង។ យើងក៏ចង់ឃើញការសន្ទនាគ្នាដោយពេញលេញឈានទៅរកការផ្សះផ្សារគ្នា។ ជាថ្មីម្ដងទៀត កម្ពុជា អាចនៅលើផ្លូវប្រជាធិបតេយ្យ សេរី ពហុបក្ស។ នេះជាចំណុចល្អសម្រាប់កម្ពុជា និងសម្រាប់កម្ពុជា និងប្រទេសជិតខាង ព្រមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក»។
នៅមុនជំនួបជាមួយឯកអគ្គរដ្ឋអាមេរិកនេះ លោក កឹម សុខា ក៏បានទទួលជួបឯកអគ្គរដ្ឋទូតប្រទេសបារាំងប្រចាំកម្ពុជា អ្នកស្រី អេវ៉ា ង្វៀន ប៊ិញ (Eva Nguyen BINH) ដែរ។ អ្នកស្រី អេវ៉ា ង្វៀន ប៊ិញ មិនបានឆ្លើយតបអ្វីជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានទេ ប៉ុន្តែអ្នកស្រី បានបង្ហោះសារនៅលើហ្វេស ប៊ុករបស់ស្ថានទូតបារាំងថា ការបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌខ្លះៗ លើលោក កឹម សុខា គឺជាកាយវិការវិជ្ជមានមួយ។ ប្រទេសបារាំង សង្ឃឹមថា លោក កឹម សុខា នឹងទទួលបាននីតិសម្បទាឡើងវិញក្នុងពេលឆាប់ៗ ខាងមុខ។
តុលាការក្រុងភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី១០ វិច្ឆិកា បានសម្រេចកែប្រែលក្ខខណ្ឌនៃកាតព្វកិច្ចមួយចំនួនសម្រាប់លោក កឹម សុខា។ តុលាការបានអនុញ្ញាតឱ្យលោក កឹម សុខា អាចធ្វើដំណើរបាននៅក្នុងប្រទេស ប៉ុន្តែមិនឱ្យហួសពីព្រំប្រទល់ដែនរបស់កម្ពុជាបានឡើយ ហើយក៏មិនលោកធ្វើសកម្មភាពនយោបាយបាននោះដែរ។ ក្រៅពីនេះ តុលាការបានតម្រូវឱ្យលោកឆ្លើយតបនឹងការកោះហៅពីគ្រប់សមត្ថកិច្ច។
អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា កាយវិការរបស់ទូតបារាំង និងអាមេរិក បង្ហាញថា មហាអំណាចទាំងពីរនៅតែទទួលស្គាល់ និងគាំទ្រលោក កឹម សុខា ជាមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង។ លោកថាជំនួបនេះ ក៏ធ្វើឲ្យបក្សប្រឆាំង មានភាពកក់ក្តៅជាងពេលមុនៗ ដែរ៖ «ទូតបារាំង ជាទូតមួយខ្លាំងនៅអឺរ៉ុប និងជាប្រធានប្តូរវេនរបស់អឺរ៉ុបទៀត ហើយអាមេរិក ក៏ជាទូតមួយខ្លាំងដែរ ដែលបានផ្តល់នូវអត្រាអនុគ្រោះពន្ធមកឲ្យកម្ពុជាគឺ GSP ហើយអឺរ៉ុប គឺ EBA អញ្ចឹងទេ គឺជាការដាស់តឿន ព្រោះក្នុងរយៈពេលពីថ្ងៃទី១១ នេះដល់ថ្ងៃទី១២ ខែ១២ គឺជាពេលវេលា ដែលរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបទៅនឹងក្តៅកង្វល់ពាក់ព័ន្ធនឹងបរិយាកាសសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា។ បើឆ្លើយតបយឺតនេះ គឺនឹងដល់នីតិវិធីដែលហៅថា ដំណើរការរៀបចំការដកសេចក្តីទុកចិត្តទៅលើការផ្តល់ការអនុគ្រោះពន្ធ ឬការព្យួរ ឬការផ្តាច់។ ដូច្នេះ អ្វីដែលគេនិយាយនេះ គឺគេមាននីតិវិធី និងយន្តការរបស់គេ ដែលមានខ្លឹមសារថា លោក កឹម សុខា អាចត្រូវតែមានសេរីភាពពេញលេញឆាប់ៗ នេះ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ថ្លែងថា ការចាប់ឃុំខ្លួន និងការចោទប្រកាន់ កន្លងមកមិនមែនធ្វើឡើងតាមទំនើងចិត្តនោះទេ ប៉ុន្តែគឺជាអនុវត្តច្បាប់ដែលមានមូលដ្ឋានត្រឹមត្រូវ។ លោក បញ្ជាក់ថា ការទាមទារឲ្យដោះលែង និងការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើអ្នកទាំងឡាយ ដែលត្រូវបានចាប់ និងចោទប្រកាន់កន្លងមក គឺមិនអាចទៅរួចនោះទេ៖ «ការខកចិត្តរបស់គាត់ជារឿងធម្មតាទេ ព្រោះគាត់ចង់ឲ្យទម្លាក់បទចោទ ប៉ុន្តែទិដ្ឋភាពច្បាប់ និងរឿងតុលាការ ជារឿងមួយផ្សេងទៀត ព្រោះលក្ខខណ្ឌ គាត់គឺ ជាជនជាប់ចោទ និងស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យតាមផ្លូវតុលាការ ដូច្នេះគាត់មិនអាចមានសិទ្ធិពេញលេញដូចអ្នកនយោបាយទូទៅធម្មតាបានទេ»។
ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវសមត្ថកិច្ចសម្រុកចូលចាប់ខ្លួនទាំងកណ្ដាលអាធ្រាត្រថ្ងៃទី២ ឈានចូលថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ក្នុងពេលដែលលោកកំពុងមានអភ័យឯកសិទ្ធិសភា។ តុលាការដែលស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលបក្សកាន់អំណាច បានចោទប្រកាន់មេបក្សប្រឆាំងដ៏មានថ្វីមាត់រូបនេះពីបទ "សន្ទិដ្ឋិភាព" ឬការត្រូវរ៉ូវគ្នាជាមួយបរទេស ដើម្បីផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។ ខណៈតុលាការមិនទាន់បានបង្ហាញពីពិរុទ្ធភាពរបស់លោក កឹម សុខា ផង ស្រាប់តែក្រុមមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ និងប្រព័ន្ធឃោសនាស្មោះស្ម័គ្រនឹងលោក ហ៊ុន សែន បានស្រែកបន្ទរតាមគ្នាថា មេបក្សប្រឆាំងរូបនេះក្បត់ជាតិ។
អ្នកវិភាគនយោបាយដែលរបបក្រុងភ្នំពេញតាមចាប់ខ្លួន លោក គឹម សុខា មើលឃើញថា ការវិវឌ្ឍន៍ចុងក្រោយនេះ គឺជាសញ្ញាណល្អមួយសម្រាប់ឈានទៅរកដំណោះស្រាយនយោបាយ។ លោកបន្តថា ជំនួបរវាងលោក កឹម សុខា និងមន្ត្រីស្ថានទូតប្រទេសមហាអំណាចធំៗ នេះ គឺបង្ហាញថា សហគមន៍អន្តរជាតិ នៅតែទទួលស្គាល់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងមិនដកដៃក្នុងការសង្កត់ក្រុមលោក ហ៊ុន សែន នោះទេ ប្រសិនបើមិនវិលទៅកាន់ប្រជាធិបតេយ្យ និងមិនផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាព ជាបន្តបន្ទាប់ជូនមេបក្សប្រឆាំងដូចអនុសាសន៍របស់ពួកគេ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។