សាច់ញាតិរបស់អ្នកទោសនយោបាយ និងទោសមនសិការអះអាងថា អ្នកកំពុងជាប់ឃុំ កាន់តែជួបការលំបាកខ្លាំង និងអ្នកខ្លះធ្លាក់ខ្លួនឈឺ ដោយសារទឹកជំនន់កំពុងចូលដល់ក្នុង ពន្ធនាគារព្រៃស (ម ២)។ ការអះអាងនេះ បន្ទាប់ពីពួកគេ បានចូលសួរសុខទុក្ខអ្នកជាប់ឃុំទាំងនោះ កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែតុលា។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងតុលាការ ពិចារណាអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកទោសនយោបាយ និងទោសមនសិការទាំងនោះនៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន។ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ចាត់ទុកថា ការស្នើសុំនេះជារឿងអត់ប្រយោជន៍។
ប្រពន្ធរបស់សមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កាក់ កម្ភារ គឺលោកស្រី ព្រហ្ម ចន្ថា ប្រាប់អាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៧ តុលា ថា អ្នកទោសនយោបាយរួមទាំងប្ដីលោកស្រី បានត្អូញត្អែរអំពីការលំបាកជាច្រើនដូចជាភាពចង្អៀតណែនពិបាកដេក និងកើតរមាស់កាន់តែខ្លាំង ហើយអ្នកខ្លះធ្លាក់ខ្លួនឈឺដោយសារវ័យចំណាស់ និងមានជំងឺប្រចាំកាយស្រាប់។ លោកស្រី បញ្ជាក់ថា ស្ថានភាពកាន់តែលំបាកនេះ គឺ ក្រោយពេលមន្ត្រីពន្ធនាគារ បានជម្លៀសអ្នកជាប់ឃុំជាស្ត្រីពីពន្ធនាគារផ្នែកស្ត្រី គឺ "ម២" មកដាក់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារផ្នែកបុរស "ម១" បណ្ដោះអាសន្ន ដោយសារទឹកជំនន់។ លោកស្រី ព្រហ្ម ចន្ថា ឲ្យដឹងថា ប្ដីលោកស្រី បានកើតទុក្ខយំរីងរៃ ក្រោយពេលដឹងថា អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ បានចាប់ឃុំ និងវាយដំលើកូនប្រុសឈ្មោះ កាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យ ដែលមិនទាន់គ្រប់អាយុ និងមានជំងឺអូទីហ្សឹម (Autism) ពីកំណើត។ ប្រពន្ធរបស់អ្នកទោសនយោបាយរូបនេះ ទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាល ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់ឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ បើពុំនោះទេ ពួកលោកស្រី នឹងនៅតែប្រកាន់ខ្ជាប់ការតវ៉ាជារៀងរាល់ថ្ងៃសុក្រ រហូតទាល់តែមានមានដោះលែង៖ « សូមស្នើសុំឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងពួកគាត់មកវិញមកដោយឥតលក្ខ ខណ្ឌ ព្រោះពួកគាត់អត់មានខុសអីទេ ហើយពួកគាត់ចាស់ៗ អស់ ហើយ សុទ្ធតែមានជំងឺប្រចាំកាយ » ។
កាលពីរសៀលថ្ងៃទី១៦ តុលា ក្រុមប្រពន្ធកូនរបស់សកម្មជនជាច្រើននាក់ បានលុយទឹកកខ្វក់ត្រឹមភ្លៅទៅសួរសុខទុក្ខប្ដីរបស់ខ្លួននៅពន្ធនាគារព្រៃស "ម១" បន្ទាប់ពីពួកគេ បានដាក់បណ្ដឹងជូនតុលាការ ព្រមទាំងដាក់ញត្តិជូនអង្គការយូនីសេហ្វ (UNICEF) ដើម្បីទាមទារយុត្តិធម៌ ករណីអាជ្ញាធរចាក់អង្រែលើ ចាប់ឃុំខ្លួន និងប្រើហិង្សាលើកុមារា កាក់ សុវណ្ណច្ឆ័យ កាលពីដើមខែតុលា។
ចំណែកសាច់ញាតិរបស់សកម្មជន និងយុវជន ដែលជាប់ឃុំដោយសារមូលហេតុតស៊ូមតិអហិង្សា ដើម្បីយុត្តិធម៌សង្គម និងបរិស្ថាន ក៏បានចូលទៅសួរសុខទុក្ខអ្នកជាប់ឃុំទាំងនោះដែរ។
ប្អូនស្រីរបស់សមាជិកខ្មែរថាវរៈ កញ្ញា សូ មេត្តា គឺកញ្ញា អេង វ៉ាន់ឌី ដែលបានចូលទៅសួរសុខបងស្រី កាលពីថ្ងៃទី១៦ តុលា រៀបរាប់ថា មន្ត្រីពន្ធនាគារជម្លៀសកញ្ញា សូ មេត្តា និងអ្នកជាប់ឃុំជាស្ត្រីផ្សេងទៀតចេញពីពន្ធនាគារព្រៃស "ម២" ទៅឃុំនៅពន្ធនាគារ "ម១" បណ្ដោះអាសន្នបីទៅបួនថ្ងៃហើយដោយសារទឹកជំនន់។ កញ្ញា អេង វ៉ាន់ឌី បន្តថា កញ្ញា រន្ធត់ចិត្តនៅពេលឃើញបងស្រីដែលកំពុងធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារជំងឺសើស្បែករើឡើងកាន់តែខ្លាំង៖ « អាការៈជំងឺគាត់បានរើឡើងហើយដោយសារគាត់អត់បានយកថ្នាំទៅលេបដោយសារពេលនោះ ទឹកវាបុកចូលខ្លាំងពេក គេប្រញាប់ជម្លៀសគាត់ចេញទៅ ហើយកន្លែងនោះ អត់មានអនាម័យដូចមុន និងអត់មានទឹកគ្រប់គ្រាន់។ ខ្ញុំស្នើសុំអាជ្ញាធរ ជួយហៅគ្រួពេទ្យ និងអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ ជួយផ្តល់ថ្នាំឲ្យគាត់ឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ និងជួយដាក់គាត់ឲ្យនៅកន្លែងមានអនាម័យ ល្អផង » ។
អាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការឆ្លើយតបពីអ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធនាគារ លោក នុត សាវនា បានទេនៅថ្ងៃទី១៧ ខែតុលា ដោយទូរស័ព្ទចូលជាច្រើនដងពុំមានអ្នកទទួល។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក នុត សវនា បានប្រាប់អាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី១៤ តុលា ដោយទទួលស្គាល់ថា ពន្ធនាគារមួយចំនួនពិតជាចង្អៀតណែនជាងមុនមែន ដោយសារតែមានការផ្ទេរអ្នកជាប់ឃុំចេញពីពន្ធនាគារដែលលិចទឹក។ លោក ឱ្យដឹងថា អ្នកជាប់ឃុំនៅពន្ធនាគារព្រៃសផ្នែកស្ត្រី គឺម២ ចំនួនជាង២ ពាន់នាក់ ត្រូវជម្លៀសចេញទាំងស្រុង ដោយខ្លះជម្លៀសទៅផ្នែកបុរស គឺ "ម១" និងខ្លះទៀតទៅពន្ធនាគាររាជធានីភ្នំពេញ ហៅកាត់ថា ប៉េហ្ស៊ី (PJ)។ ចំណែក អ្នកជាប់ឃុំជាង១ ពាន់៦ រយនាក់នៅពន្ធនាគារខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ក៏ត្រូវជម្លៀសចេញទាំងស្រុងដែរ ដោយខ្លះយកទៅដាក់នៅពន្ធនាគារខេត្តកំពង់ធំ ពន្ធនាគារខេត្តឧត្តរមានជ័យ និងពន្ធនាគារខេត្តត្បូងឃ្មុំ។
នាយករងទទួលបន្ទុកផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត ទទួលស្គាល់ ថា ការជម្លៀសអ្នកទោសនេះ គឺដើម្បីសុវត្ថិភាព ប៉ុន្តែវាកាន់តែបន្ថែមភាពចង្អៀតណែនធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀតសម្រាប់ពន្ធនាគារដែលទទួលយកអ្នកជាប់ឃុំទាំងនោះ។ លោក ស្នើសុំឲ្យពន្ធនាគារយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការលើកកម្ពស់សុខភាពអ្នកជាប់ឃុំ ព្រមទាំងបន្តព្យាបាល និងផ្តល់ថ្នាំសង្កូវផ្សេងៗឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់។ លើសពីនេះ លោកស្នើសុំឲ្យតុលាការ ពិនិត្យលទ្ធភាពក្នុងការអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកជាប់ឃុំពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ និងរឿងសង្គមបាននៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ក្នុងដំណាក់កាលគ្រោះទឹកជំនន់នេះ ដើម្បីកាត់បន្ថយភាពចង្អៀតណែនក្នុងពន្ធនាគារ៖ « បញ្ហាចាប់យុវជន និងបញ្ហាចាប់អ្នករិះគន់កន្លងមកមួយចំនួននេះ វាធ្វើឲ្យមតិជាតិ និងអន្តរជាតិ ក៏មានការរិះគន់ហើយក៏ទាមទារឲ្យមានការដោះលែងអ្នកទាំងនោះវិញ ដោយថា បញ្ហាចាប់ខ្លួននិងឃុំខ្លួននេះ គឺរំលោភសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពួកគាត់។ ថ្មីៗ នេះ ក្រុមអ្នករាយការណ៍ជំនាញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ទាមទារឲ្យបង្ហាញហេតុផលនៃការចាប់ និងឃុំខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន ជាដើម » ។
ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាល មិនអាចជួយអន្តរាគមន៍ឲ្យសកម្មជនបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសង្គម និងក្រុមយុវជនដែលកំពុងជាប់ឃុំនោះ អាចនៅក្រៅឃុំតាមការទាមទារបានទេ ដោយរឿងនេះ គឺអាស្រ័យលើការសម្រេចរបស់តុលាការ។ លោក លើកទឹកចិត្តឲ្យក្រុមគ្រួសារ និងអង្គការផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ព្យាយាមរកមេធាវីល្អៗ ដើម្បីតតាំងរឿងក្តីក្នុងតុលាការ ទើបទទួលបាលលទ្ធផលល្អជាងការស្នើសុំពីរដ្ឋាភិបាលតាមប្រព័ន្ធព័ត៌មាន៖ « រកមេធាវីឲ្យយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយទៅ ហើយបើដោះស្រាយ មិនបានទេ មានតែជាប់ពន្ធនាគារ ព្រោះយើងបានប្រព្រឹត្តអំពើប្រឆាំងនឹងច្បាប់តាមរយៈអង្គហេតុផងយើង » ។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រុមអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ តែងអះអាងថា សំណុំរឿងពាក់ព័ន្ធនឹងរឿងនយោបាយ ហើយក្នុងពេលតុលាការគ្មានភាពឯករាជ្យ ស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលគណបក្សកាន់អំណាចបែបនេះ ទោះបីជាមានមេធាវីឆ្នើមៗ យ៉ាងណាក្ដី ក៏មិនអាចតតាំងឈ្នះក្តីបានដែរ។
ចាប់តាំងពីដើមឆ្នាំ២០២០ មក អាជ្ញាធររបបក្រុងភ្នំពេញ បានចាប់ខ្លួនអ្នកនយោបាយប្រឆាំង ក្រុមសកម្មជនសង្គម និងបរិស្ថាន និងយុវជន រួមទាំងចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃមួយអង្គព្រះនាម កើត សារ៉ាយ ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់កើនឡើងដល់ជាង ៣០នាក់ហើយ។ អង្គហេតុនៃការចាប់ខ្លួននោះ គឺភាគច្រើនពាក់ព័ន្ធនឹងការបញ្ចេញមតិរឿងនយោបាយ ការរិះគន់រឿងព្រំដែន ការធ្វើសកម្មភាពការងារបរិស្ថាន ការតវ៉ាទាមទារឱ្យមានយុត្តិធម៌សង្គម និងគម្រោងប្រមូលផ្ដុំធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីនៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យជាដើម។
ក្រុមអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិ រួមទាំងក្រុមប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យធំៗ និងទីភ្នាក់ងាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិផង បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់ ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្ដារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ដោយបញ្ឈប់ទង្វើរារាំងចំពោះការតវ៉ាដោយសន្តិវិធីហើយត្រូវដោះលែងសកម្មជន និងយុវជនទាំងឡាយដែលត្រូវបានចាប់ខ្លួនទាំងបំពានច្បាប់នោះ ឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។