ប្រធានគណបក្សប្រឆាំង ស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលបន្ថែមកញ្ចប់ថវិការបស់ជាតិទៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ឬថ្នាក់ខេត្ត ស្រុក ឃុំ។ ដូចគ្នាទៅនឹងការលើកឡើងរបស់ លោក សម រង្ស៊ី នេះ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអាជ្ញាធរថ្នាក់មូលដ្ឋានលើកឡើងថា ថវិកាជាតិដែលរដ្ឋាភិបាលផ្តល់ឲ្យកន្លងមក មិនដែលប្រើគ្រប់តម្រូវការនោះទេ។
ជម្រើសពីរដែល លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ យល់ថា រដ្ឋាភិបាលអាចបន្ថែមកញ្ចប់ថវិកាទៅរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ គឺបង្កើតច្បាប់មួយដែលបើកផ្លូវឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ងាយស្រួលក្នុងការចាយលុយ និងទី២ វិសោធនកម្មច្បាប់មួយចំនួន។
លោក សម រង្ស៊ី ថ្លែងថា ការបន្ថែមថវិកាទៅថ្នាក់មូលដ្ឋាននេះ ដើម្បីឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ មានមធ្យោបាយចាត់ចែងការងារដោយខ្លួនឯង និងដើម្បីពង្រឹងការងាររបស់ខ្លួន។ លោកថា រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ រួមមាន ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត ស្រុក ឃុំ ដឹងច្បាស់ថា ពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋានខ្វះខាតអ្វី និងចង់បានអ្វីជាតម្រូវការ ហើយក៏ជាដំណើរការនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ដែល សកម្មភាពអភិវឌ្ឍន៍ភូមិឃុំ ផ្ដើមចេញពីមូលដ្ឋាន៖ «ថ្នាក់រដ្ឋថ្នាក់ជាតិ មិនអាចមើលឃើញទាំងអស់ទេ ទាល់តែអ្នកជាប់ឆ្នោតដែលពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យ ទើបដឹងថា ពលរដ្ឋខ្វះខាតអី គេដឹងថាពលរដ្ឋគេត្រូវការអី ពលរដ្ឋចង់បានអី។ កិច្ចការច្រើនណាស់ដែលគេ (រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ) អាចធ្វើដោយខ្លួនឯង»។
លោក សម រង្ស៊ី លើកឡើងបែបនេះនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភា ស្ដីពីការត្រួតពិនិត្យ និងអនុម័តច្បាប់ស្ដីពីការទូទាត់ថវិកាទូទៅរបស់រដ្ឋសម្រាប់ការគ្រប់គ្រងឆ្នាំ២០១៣ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា។
នាយិកាអង្គការសីលការ អ្នកស្រី ធីតា ឃឹះ គាំទ្រការថ្លែងរបស់ លោក សម រង្ស៊ី ព្រោះអ្នកស្រីសង្កេតឃើញថា រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ជាពិសេសគឺក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ បានចាយថវិការដ្ឋតែ ៣% ប៉ុណ្ណោះ។ អ្នកស្រី ធីតា ឃឹះ យល់ថា រដ្ឋាភិបាលគួរបន្ថែមថវិកាជាតិទៅថ្នាក់ឃុំឲ្យបានយ៉ាងហោចណាស់ ៥% ទៅ ៦% និងសម្រួលការផ្តល់ថវិកានោះតាមប្រព័ន្ធធនាគារឯកជន ដូចការបើកប្រាក់ខែគ្រូបង្រៀន៖ «លុយតិចតួចដែលគ្នាបានយកទៅចាយ (ក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់) បានយកទៅអនុវត្តតាមសេចក្តីត្រូវការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ ចឹងទៅ ប្រជាពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស គឺបានត្រឹម ៣% នៃការងារក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់»។
រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ២៥ខេត្ត-រាជធានី ក្នុងមួយឆ្នាំអាចចាយលុយប្រហែល ២០០លានដុល្លារ។ ដូច្នេះ ក្នុងខេត្តនីមួយៗចាយលុយជាតិជាមធ្យមប្រមាណ ៨លានដុល្លារ។ លោក សម រង្ស៊ី លើកឡើងថា នេះជាចំនួនតិចតួចមិនអាចឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ផ្តល់សេវាកម្មរបស់ខ្លួនបាលល្អ។
ដូចគ្នានេះដែរ មេឃុំចំការលើ ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ លោក ព្រះ ហែម ឲ្យដឹងថា ការផ្តល់ថវិកាមកឃុំកន្លងមកពុំដែលគ្រប់តម្រូវការនោះទេ។ លោកមេឃុំបន្តទៀតថា កង្វះថវិកានេះធ្វើឲ្យឃុំមិនអាចផ្តល់សេវារបស់ខ្លួនជូនទៅពលរដ្ឋគ្រប់តម្រូវការ៖ «ពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ថវិកាផ្តល់មកមិនដែលគ្រាន់ទេ ប៉ុន្តែយើងធ្វើបានប៉ុណ្ណាយកប៉ុណ្ណោះ។ សព្វថ្ងៃនេះ បញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋប្រឈមនោះ គឺបញ្ហាបង្គន់នោះ ក្នុងមួយភូមិរកបង្គន់ ១០ គ្មានទេ»។
នៅដើមឆ្នាំ២០១៥ រដ្ឋាភិបាលផ្តល់ប្រាក់បៀវត្សរ៍ឲ្យមេឃុំបានចំនួន ៤០ម៉ឺនរៀល និងមេភូមិចំនួន ១៦ម៉ឺនរៀល។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន និយាយថា ចំណូលពន្ធរដ្ឋ ៤០% បម្រើប្រយោជន៍ដល់រដ្ឋបាលថ្នាក់ខេត្ត ហើយរដ្ឋាភិបាលបានទុកឱកាសឲ្យរដ្ឋបាលថ្នាក់ខេត្ត ប្រមូលថវិកាដែលបានមកពីការប្រមូលពន្ធ ៨មុខ សម្រាប់ការប្រើប្រាស់ដោយខ្លួនឯង។
លោក សម រង្ស៊ី មិនទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបន្ថែមកញ្ចប់ថវិកាទៅរដ្ឋបាលក្រោមជាតិ តាមការស្នើសុំនេះភ្លាមៗនោះទេ។ លោកស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាល ធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ថវិកាជាតិ ប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុសាធារណៈ ច្បាប់ស្ដីពីវិមជ្ឈការ ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យក្រុមប្រឹក្សាក្រោមជាតិ មានសិទ្ធិប្រមូលពន្ធខ្លួនឯង ឬទទួលចំណែកពន្ធដែលប្រមូល៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។