ជនជាតិវៀតណាមនៅកម្ពុជា ត្រូវបានគេដឹងជាទូទៅថាមានចំនួនភាគច្រើនជាងជនជាតិភាគតិចដទៃទៀត ដែលមកតាំងទីលំនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះខ្លះរស់នៅស្របច្បាប់ និងភាគច្រើនទៀតរស់នៅជាជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ បានលើកឡើងថា បើសិនជាគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កាន់អំណាចគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងធ្វើឲ្យជនជាតិវៀតណាម មានដើមកំណើតកម្ពុជា មានសញ្ជាតិស្របច្បាប់។ តែការលើកឡើងរបស់លោក សម រង្ស៊ី នេះ បែរជាមន្ត្រីនាំពាក្យស្ថានទូតវៀតណាម មិនចាប់អារម្មណ៍ទៅវិញ។
មន្ត្រីនាំពាក្យនៃស្ថានទូតវៀតណាម ប្រចាំនៅកម្ពុជា លើកឡើងថា លោក សម រង្ស៊ី ហាក់បីដូចជាផ្លាស់ប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្រនយោបាយថ្មីលើជនជាតិវៀតណាម រស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជា។
មន្ត្រីនាំពាក្យស្ថានទូតវៀតណាម លោក ត្រឹង វ៉ាន់ថុង មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនចាប់អារម្មណ៍ប្រសាសន៍របស់លោក សម រង្ស៊ី នៅពេលនេះទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា លោក សម រង្ស៊ី កន្លងមកបានយល់ច្រឡំជាច្រើនអំពីទំនាក់ទំនងរវាងរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម និងកម្ពុជា ហើយបញ្ហាការផ្ដល់សញ្ជាតិឲ្យវៀតណាម ឬយ៉ាងណានោះ វាអាស្រ័យលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អនុវត្តច្បាប់របស់ខ្លួន និងច្បាប់អន្តរជាតិ ទោះបីជាអ្នកណាដឹកនាំប្រទេសក៏ដោយ៖ «ដូច្នេះបើការលើកពីការទទួលស្គាល់សញ្ជាតិកម្ពុជា ជារឿងមួយ ខ្ញុំគិតថា អ្នកណាជាអ្នកដោះស្រាយជាអ្នកដឹកនាំ គឺត្រូវដោះស្រាយយោងទៅលើច្បាប់កម្ពុជា និងច្បាប់អន្តរជាតិ»។
ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ស្ថានទូតវៀតណាម ប្រចាំនៅកម្ពុជានេះ នៅបន្ទាប់ពីលោក សម រង្ស៊ី បានផ្ដល់បទសម្ភាសន៍ដល់កាសែតបរទេសមួយថា បើលោកដឹកនាំប្រទេស លោកនឹងផ្ដល់សញ្ជាតិឲ្យវៀតណាម ដើមកំណើតកម្ពុជា។ លោក សម រង្ស៊ី មានប្រសាសន៍ថា ប្រជាជនវៀតណាម ប្រមាណ ៥សែននាក់ ក្នុងនោះមានប្រមាណជាពាក់កណ្ដាលអាចបំពេញបានលក្ខខណ្ឌច្បាប់ ដើម្បីក្លាយជាពលរដ្ឋកម្ពុជា។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកជំនាញខាងវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងជាអ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសរបស់លោក សម រង្ស៊ី នេះ ចង់បង្ហាញថា លោកមិនចាត់ទុកវៀតណាម ជាសត្រូវទេ និងចង់ឲ្យវៀតណាម ស្ងប់ចិត្ត ដើម្បីធានាថា នៅពេលរដ្ឋាភិបាលថ្មីកាន់អំណាចមិនមានការរើសអើងលើជនជាតិវៀតណាម នោះទេ៖ «មិនមែនតែ CPP ទេដែលជួយវៀតណាម បក្សលោក (សម រង្ស៊ី) ក៏ជួយដែរ ពេលណាលោកឈ្នះអំណាច ដើម្បីអី ដើម្បីឲ្យវៀតណាម នៅកម្ពុជា ស្ងប់អារម្មណ៍ កុំមានបញ្ហាអីច្រឡោតមិនទុកចិត្តលើបក្សថ្មី ដែលកាន់អំណាចធ្វើឲ្យខ្លួន (វៀតណាម) គ្មានជម្រក ឬក៏មានការបណ្ដេញចេញ»។
អ្នកវិភាគពន្យល់ថា នៅក្នុងបរិបទនយោបាយសម័យបច្ចុប្បន្នគឺខុសពីកាលពីទសវត្សឆ្នាំ១៩៧០ និងឆ្នាំ១៩៧៥ ដែល លន់ នល់ បានសម្លាប់ជនជាតិវៀតណាម។ វៀតណាមរត់ចាកចេញពីកម្ពុជា នៅពេលផ្លាស់ប្ដូររបបគ្រប់គ្រងប្រទេស ក៏ប៉ុន្តែនៅក្នុងសតវត្សទី២១នេះវិញ មិនមែនជាការផ្លាស់ប្ដូររបបទេ គឺជាការផ្លាស់ប្ដូរថ្នាក់ដឹកនាំនៅក្រោយពេលបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។ បញ្ហានេះមិនអាចថា អ្នកដឹកនាំប្រទេស ប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួនដើម្បីគាបសង្កត់ ឬធ្វើបាបទៅលើជាតិសាសន៍ណាមួយបានដូចសម័យ ប៉ុល ពត នោះបានឡើយ។
អ្នកជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច បានលើកឡើងថា ការសំដែងមិនចាប់អារម្មណ៍របស់មន្ត្រីនាំពាក្យស្ថានទូតវៀតណាមនេះ ដោយសារតែលោកគិតថា គណបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាម បានចងសម្ព័ន្ធមិត្តយ៉ាងរឹងមាំជាមួយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា៖ «គណបក្សមួយទៀតគេយល់ថា គេនៅតែមានការព្រួយបារម្ភ ហើយជឿទៅថា គេនៅតែមានភក្ដីភាពជាមួយគណបក្សប្រជាជន ដែលជាគណបក្សមួយមានឫសគល់ យើងដឹងហើយថា គណបក្សកុម្មុយនីស្តកើតចេញពីវៀតណាម នៅឆ្នាំ១៩៣០ ហើយបានបំបែកខ្លួននៅឆ្នាំ១៩៥១ ហើយក៏នៅតែជាសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់បក្សឥណ្ឌូចិនដដែល»។
អនុប្រធានគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា មានប្រសាសន៍ពីសហរដ្ឋអាមេរិកមកថា ការផ្ដល់សញ្ជាតិឲ្យជនបរទេសណាមួយនៅពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដឹកនាំប្រទេសនោះ គឺអនុវត្តទៅតាមច្បាប់សញ្ជាតិដែលមានជាធរមានរបស់កម្ពុជា និងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍។ ការអនុវត្តនេះមិនសំដៅទៅលើជនជាតិណាមួយនោះឡើយ៖ «សម្រាប់ខ្ញុំ គឺយើងអត់និយាយថា វៀតណាម ឬមិនវៀតណាម ទេ យើងគោរពតាមច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍របស់យើង កាលណាអ្នកណាចូលមកតាមច្បាប់ យើងត្រូវគោរពតាមច្បាប់ អ្នកណាមកអន្តោប្រវេសន៍ មិនថាជនជាតិណាទេ គឺយើងមានច្បាប់របស់យើងតើ?»។
មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានបញ្ជាក់ថា លំហូរនៃជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាមមកកម្ពុជា បានបង្កបញ្ហាជាច្រើន ដូចជាអំពើអសន្តិសុខសង្គម បញ្ហារំលោភបំពានព្រំដែន និងការដណ្ដើមមុខរបររកស៊ីរបស់ខ្មែរជាដើម។
ច្បាប់សញ្ជាតិមាត្រា ៨ ចែងថា ជនបរទេសដែលអាចសុំសញ្ជាតូបនីយកម្មបានត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌមួយចំនួន ដូចជាត្រូវមានលិខិតបញ្ជាក់ថា មានគំនិតមាយាទ និងសីលធម៌ល្អ ដែលចេញដោយមេឃុំ ឬចៅសង្កាត់នៃលំនៅឋានរបស់ខ្លួន។ មានលិខិតថ្កោលទោសបញ្ជាក់ថា ពុំដែលមានទោសពីបទព្រហ្មទណ្ឌណាមួយ មានលិខិតបញ្ជាក់ថា ជននោះមានលំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហើយស្នាក់នៅជាប់ ៧ឆ្នាំ ដែលគិតពីថ្ងៃដែលបានទទួលប័ណ្ណស្នាក់នៅចេញឲ្យក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃច្បាប់ស្ដីពីអន្តោប្រវេសន៍។ មានទីលំនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា នៅពេលដាក់ពាក្យស្នើសុំសញ្ជាតូបនីយកម្ម។ ចេះនិយាយភាសាខ្មែរ ចេះអក្សរខ្មែរ និងយល់ដឹងប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរខ្លះៗ ហើយបង្ហាញភស្តុតាងច្បាស់ថា ខ្លួនអាចរស់នៅក្នុងសង្គមខ្មែរដោយសុខដុម ព្រមទាំងទទួលបាននូវទំនៀមទម្លាប់ និងប្រពៃណីល្អរបស់ខ្មែរ។ មានបញ្ញា និងកាយសម្បទាដែលមិននាំឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ ឬនាំឲ្យមានបន្ទុកដល់ជាតិ។
ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាភិបាលនៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក អ៊ូ វីរៈ ពន្យល់ថា ជនបរទេសគឺជាបញ្ហាមួយដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ មិនថាជនជាតិអ្វីទេដែលនៅកម្ពុជា។ លោកបន្ថែមថា ការអនុវត្តច្បាប់សញ្ជាតិ និងច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ជារឿងចាំបាច់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ទោះបីជាអ្នកណាដឹកនាំប្រទេសក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែលោកសង្កេតឃើញថា កម្ពុជាមិនទាន់បានអនុវត្តច្បាប់នេះឲ្យបានពេញលេញនៅឡើយ៖ «ចិន ក៏អ៊ីចឹងដែរ ចិន ចូលមកយើងច្រើនណាស់ អ្នកខ្លះចូលសញ្ជាតិខ្មែរយើង បរទេសចូលសញ្ជាតិខ្មែរ ដើម្បីទិញដីទិញអី អាហ្នឹងដោយសារអំពើពុករលួយ ខ្ញុំមើលទៅជាបញ្ហាមែនទែន អាហ្នឹងទាល់តែយើងអនុវត្តច្បាប់អន្តោប្រវេសន៍ឲ្យបានច្បាស់លាស់»។
ជនអន្តោប្រវេសន៍វៀតណាម រស់នៅកម្ពុជា គឺជាប្រធានបទក្ដៅមួយដែលគណបក្សប្រឆាំងចោទប្រកាន់កន្លងមកថា រដ្ឋាភិបាលមិនបានអនុវត្តទៅតាមផ្លូវច្បាប់ចំពោះវៀតណាម រស់នៅខុសច្បាប់នោះ។ អង្គការការពារជនជាតិភាគតិចបានរកឃើញថា ជនជាតិវៀតណាម ចូលមកកម្ពុជា មានបីសណ្ឋាន ទី១ វៀតណាមមាននិន្នាការសេរី រត់គេចពីការតាមចាប់ខ្លួនពីរដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនិស្តវៀតណាម ចូលមករស់នៅកម្ពុជា ឬអាចបន្តទៅប្រទេសទីបី។ ទី២ ចូលមកសួរសុខទុក្ខបងប្អូន ឬចូលមកក្នុងនាមជាភ្ញៀវទេសចរ និងទី៣ ជនជាតិវៀតណាមចូលកម្ពុជា ដើម្បីប្រកបមុខរបររកស៊ី និងប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗ ក្នុងនោះក៏មានអ្នករកស៊ីខុសច្បាប់ដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។