អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិបានព្រមានថា តំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ជាតំបន់ដែលហានិភ័យខ្ពស់។ ការលើកឡើងរបស់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សនេះ ស្របពេលកម្ពុជាមានឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែន និងអំពើចាប់ជំរិត។ រីឯប្រទេសភូមាវិញ ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពអសន្តិសុខគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
ក្រុមអ្នកតាមដានកិច្ចការអន្តរជាតិ និងអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ លើកឡើងថា បញ្ហាអសន្តិសុខហាក់កំពុងរាលដាលនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ឬអាស៊ានកាន់តែខ្លាំងដោយសារតែនិន្នាការដឹកនាំរបស់ក្រុមមេមេដឹកនាំមួយចំនួន ងាកទៅដឹកនាំប្រទេសបែបផ្ដាច់ការ។
ពួកគេលើកឡើងថា ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលលេចធ្លោរឿងអសន្តិសុខខ្លាំងនោះ គឺកម្ពុជា និង មីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) ឬភូមា។
បេសកជនពិសេសទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅប្រទេសភូមា អ្នកស្រី ជួលី ប៊ីហ្សប (Jolie Bishop) មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសភូមាបញ្ហាអសន្តិសុខ នៅពាសពេញប្រទេស។ មេដឹកនាំយោធាដណ្ដើមអំណាចពីរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់របស់អ្នកស្រី អ៊ុង សាន សូជី (Aung San Suu kyi) កាលពីឆ្នាំ២០២១។ មកទល់ពេលនេះ ភូមាបានក្លាយជាប្រទេសបង្ហូរឈាមគ្នារវាងកងកម្លាំងតស៊ូ និងកងកម្លាំងយោធាផ្ដាច់ការរបស់លោក ម៊ីន អ៊ុងលាំង (Min Aung Hlaing) ដែលមានមនុស្សស្លាប់ស្ទើរតែរៀងរាល់ថ្ងៃ។
វិបត្តិនយោបាយនៅភូមាបានអូសបន្លាយពេលជិត ៣ឆ្នាំហើយ គិតមកទល់ពេលនេះ។ អំពើហិង្សានៅក្នុងប្រទេសនេះ ដែលបង្កឡើងដោយក្រុមយោធា និងក្រុមចលនាតស៊ូ បានរាលដាលពាសពេញប្រទេស គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ។
បេសកជនពិសេសទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំនៅប្រទេសភូមា អ្នកស្រី ជួលី ប៊ីហ្សប (Jolie Bishop) បានថ្លែងនៅក្នុងមហាសន្និបាតអង្គការសហប្រជាជាតិ កាលពីចុងខែតុលាថា ភូមា ឬមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) កំពុងស្ថិតនៅក្នុងវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារតែជម្លោះបានកើនឡើយ ហើយបណ្ដាញឧក្រិដ្ឋកម្ម កាប់សម្លាប់មិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។
មកទល់ពេលនេះ ពលរដ្ឋនៅភូមាប្រមាណ ៥ម៉ឺននាក់ហើយ ត្រូវបានរបបសឹកសម្លាប់។ មនុស្សប្រមាណជាង ៣លាននាក់ទៀត ត្រូវរត់ភៀសខ្លួន ដើម្បីសុវត្ថិភាព។
អ្នកជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា អាស៊ានបានបរាជ័យលើការរក្សាសន្តិសុខនៅក្នុងតំបន់ ដោយសារតែប្រទេសនីមួយៗ អនុវត្តរបបនយោបាយផ្សេងគ្នា ជាពិសេស ប្រទេសដឹកនាំរដ្ឋបែបផ្ដាច់ការ។ លោកបន្ថែមថា សន្តិសុខក្នុងតំបន់ គឺជាសសរស្ដម្ភរបស់អាស៊ាន ក្នុងការអនុវត្តគ្នា ដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពក្នុងតំបន់ និងពលរដ្ឋរបស់ប្រទេសនីមួយ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា៖ «គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែករឿងសមាជិកហ្នឹង គឺធម្មនុញ្ញអាស៊ាន ដែលជារនាំងមួយមិនអាចឱ្យរដ្ឋជាសមាជិកលើកពីបញ្ហាអសន្តិសុខ ដូចជាភូមាអស្ថិរភាពផ្នែកអសន្តិសុខ និងកម្ពុជាដូចជាយើងថ្មីៗ នេះ រងចោទការចោទថា ចាប់ជំរិតមនុស្ស និងរឿងឆបោកតាមអនឡាញជាដើម»។
សម្រាប់នៅកម្ពុជាវិញ បញ្ហាសន្តិសុខរឿងចាប់ជំរិត និងអំពើឆបោកតាមអនឡាញបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ កាលពីចុងខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ នេះ ស្នងការដ្ឋាននគរបាលខេត្តកណ្ដាល ឲ្យដឹងថា សមត្ថកិច្ចបានចុះបង្ក្រាបករណីចាប់ជំរិតមួយ នៅឃុំវិហារលួង ស្រុកពញាឮ ដោយបានឃើញរថយន្តម៉ាក អាល់ផាត (Alphard) ចំនួន ២គ្រឿង ដែលកំពុងចត នៅក្នុងឃ្លាំងទុកចោលមួយកន្លែង និងមនុស្សចំនួន ៣នាក់ បានរត់ចេញពីកន្លែងកើតហេតុ។ បន្ទាប់មកអាជ្ញាធរបានចូលទៅពិនិត្យរថយន្តទាំងពីរ ហើយបានរកឃើញជនរងគ្រោះចំនួន ២នាក់ ដែលកំពុងជាប់ខ្នោះដៃ ហើយចងភ្ជាប់នៅក្នុងរថយន្ត។ ក្នុងចំណោមជនរងគ្រោះទាំងពីរ មានជនរងគ្រោះម្នាក់ជាជនជាតិចិន ស្នាក់នៅក្នុងកាស៊ីណូម៉ាកាវ នៅខេត្តស្វាយរៀង និងជនរងគ្រោះម្នាក់ទៀតជាជនជាតិខ្មែរ មានមុខរបរជាអ្នកបើកបរ រស់នៅខេត្តកណ្ដាល។
ក្រៅពីករណីចាប់ជំរិតនេះ ក៏មានករណីឆបោកតាមអនឡាញដែរ។ ជាក់ស្ដែង ទូរទស្សន៍ ស្កាយ ញូស៍ (Sky News) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអង់គ្លេស (England) បានរាយការណ៍កាលពីពេលថ្មីៗ នេះថា ទីក្រុងបាវិតខេត្តស្វាយរៀងសម្បូរទៅដោយមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកតាមអនឡាញ និងមានជនរងគ្រោះរាប់ពាន់នាក់ក្លាយជាទាសករតាមប្រព័ន្ធអ៊ីនធឹណិតដោយសារតែការចាញ់បោកបញ្ឆោតជនល្មើសតាមរយៈការឃោសនាការងារដែលរកចំណូលបានខ្ពស់។ មជ្ឈមណ្ឌលឆបោកជាច្រើននៅក្រុងបាវិតជាទូទៅគ្រប់គ្រងដោយក្រុមម៉ាហ្វីយ៉ា (Mafia) ចិន និងមានជនរងគ្រោះរាប់ពាន់នាក់មកពីបណ្ដាប្រទេសជុំវិញពិភពលោកមកបម្រើការងារនៅទីនោះ។
ឆ្លើយតបនឹងរឿងនេះអ្នកនាំពាក្យរងនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ទូច សុឃៈ អះអាងប្រាប់ថា រូបភាពដែលផ្សព្វផ្សាយដោយស្ថាប័នសារព័ត៌មានអន្តរជាតិមួយចំនួនបង្ហាញអំពីជនបរទេសរងអំពើទារុណកម្មនៅលើទឹកដីកម្ពុជាជាការរៀបចំជាប្រព័ន្ធ ដើម្បីធ្វើឱ្យប៉ះពាល់មុខមាត់របស់កម្ពុជា។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី លោកទទួលស្គាល់ថា នៅខេត្តស្វាយរៀង និងខេត្តព្រះសីហនុ រួមទាំងខេត្តមួយចំនួនទៀតនៅជាប់ព្រំដែន គឺមានបទល្មើសអំពើឆបោកតាមអនឡាញ (Online) និងមជ្ឈមណ្ឌលឆបោកតាមអនឡាញ ឬ ខល សិនធើ (Call Center) ហើយសមត្ថកិច្ចបានចុះបង្ក្រាបជាបន្តបន្ទាប់។
លោក ទូច សុឃៈ៖«ក្នុងក្របខ័ណ្ឌនេះយើងសង្កេតឃើញថា មានការកាត់តប្លង់វីដេអូផ្សេងៗយកមកបូកបញ្ចូលគ្នាការថតក្នុងបន្ទប់អាចថតបាន។ តើនោះគឺជាការឃុំឃាំង ឬការដាក់ទណ្ឌកម្មអីផ្សេងៗ?ខ្ញុំបញ្ជាក់ជូនថា វីដេអូនេះមានចេតនាមិនល្អច្រើនជាងល្អ ដែលធ្វើឱ្យមានការភ័ន្តច្រឡំ ហើយសូមបញ្ជាក់ថា សមត្ថកិច្ចរបស់កម្ពុជាយើងបានអង្កេតស្រាវជ្រាវឈានដល់ការកំណត់ហើយធ្វើការបង្ក្រាបជាបន្តបន្ទាប់។ យើងរកឃើញគោលដៅមានភាពអវិជ្ជមានមួយចំនួន ប៉ុន្តែ វាមិនច្រើនដូចការបំផុសបំផុលដូចជាការលាបពណ៌លើកម្ពុជាទេបាទ»។
ជុំវិញនឹងរឿងនេះ អ្នកតាមដានភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងប៉ាស៊ីហ្វិក លោក សេង វណ្ណលី មានប្រសាសន៍ថា មូលហេតុចម្បងដែលប្រទេសកម្ពុជានិងមីយ៉ាន់ម៉ាដឹកនាំតាមបែបផ្ដាច់ការ និងគ្មានសុវត្ថិភាពនោះ ដោយសារតែការអនុវត្តរបបនយោបាយបែបផ្ដាច់ការ ហើយគ្មានប្រព័ន្ធអនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវ និងប្រព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ។
លោក សេង វណ្ណលី៖ «បញ្ហាអសន្តិសុខនៅក្នុងប្រទេសមិនមានការគ្រប់គ្រងបែបនីតិរដ្ឋដូចជាមីយ៉ាន់ម៉ា និងបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា និងរបបនយោបាយគ្រប់គ្រងបែបសន្តតិវង្សជាដើម»។
អង្គភាពស៊ើបអង្កេតសេដ្ឋកិច្ច ហៅកាត់ថា អ៊ី.អាយ.យូ (Economist Intelligence Unit) កាលពីពេលថ្មីៗ នេះ បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាជាប់លេខ ១២១ ក្នុងចំណោម ១៦៧ប្រទេស និងដែនដីសរុបនៅលើសកលលោក។ របាយការណ៍ដដែលបញ្ជាក់ថា ប្រទេសមួយចំនួននៅអាស៊ីខាងត្បូង និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ រួមមាន កម្ពុជា ភូមា (Myanmar) បង់ក្លាដេស (Bangladesh) ប៉ាគីស្ថាន (Pakistan) ស្រីលង្កា (Sri Lanka) និងប្រទេសថៃ បានធ្លាក់ចុះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាបន្តបន្ទាប់។ អង្គភាព EIU ថា ការវាយតម្លៃនីមួយផ្អែកលើចំណុចសំខាន់មួយចំនួនរួមមានដំណើរការបោះឆ្នោត មុខងាររបស់រដ្ឋាភិបាល ការចូលរួមនយោបាយ វប្បធម៌នយោបាយ និងសេរីភាពសង្គមស៊ីវិល។
ការធ្លាក់ចុះប្រជាធិបតេយ្យ នៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះ បានក្លាយទៅជាទីកន្លែងគ្មានសុវត្ថិភាព និងសន្តិសុខសម្រាប់ពលរដ្ឋ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។