អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា ទាមទារឲ្យតុលាការកំពូល លើកលែងការចោទប្រកាន់ និងដោះលែងលោកឲ្យមានសេរីភាពវិញ ក្នុងពេលតុលាការបើកសវនាការនៅព្រឹកថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា ហើយគ្រោងប្រកាសសាលដីកានៅសប្តាហ៍ក្រោយ។ ប្រពន្ធរបស់លោក ថាច់ សេដ្ឋា និងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស រំពឹងថា តុលាការកំពូល នឹងចេញសាលដីកាមួយដែលមានយុត្តិធម៌ដើម្បីឱ្យលោក ថាច់ សេដ្ឋា មានសេរីភាពជួបជុំគ្រួសារ ព្យាបាលជំងឺ និងធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។ ទន្ទឹមគ្នានេះក្រុមប្រពន្ធរបស់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដែលកំពុងជាប់ឃុំផ្សេងទៀត ក៏ស្វែងរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ពីស្ថានទូតប្រទេសធំៗដើម្បីឲ្យជួយជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យដោះលែងប្តីរបស់ពួកគាត់ផងដែរ។
បើទោះបីជាតុលាការកំពូល ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលបក្សកាន់ អំណាចនិងគ្មានប្រវត្តិបន្ធូរបន្ថយទោសឬដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយបក្សប្រឆាំងក្តី ក៏អនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន លោក ថាច់ សេដ្ឋា នៅតែទាមទារឲ្យតុលាការកំពូលលុបចោលការចោទប្រកាន់និងប្រគល់សេរីភាពជូនលោកវិញ។
ការទាមទាររបស់លោក ថាច់ សេដ្ឋា នេះ ធ្វើឡើងក្នុងពេលតុលាការកំពូល បើកសវនាការលើបណ្តឹងសាទុក្ខរបស់លោកដែលប្តឹងប្រឆាំងនឹងសេចក្តីសម្រេចរបស់សាលាដំបូងនិងសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ។ តុលាការជាន់ទាបទាំងពីរនេះ សម្រេចឲ្យលោកជាប់ពន្ធនាគារ ៣ឆ្នាំពីបទ«ញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខសង្គម និងញុះញង់ឱ្យមានការរើសអើងពូជសាសន៍» រឿងលោកនិយាយរិះគន់ប្រវត្តិគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ប្រវត្តិថ្ងៃ៧មករា និងការសង់ស្តូបវៀតណាមនៅកម្ពុជា ក្នុងវេទិកាជួបអ្នកគាំទ្រនៅប្រទេសកូរ៉េខាងត្បូង(South-Korea)។
មេធាវីការពារក្តីឲ្យលោក ថាច់ សេដ្ឋា គឺលោក ជូង ជូងី ថ្លែង ថា កូនក្តីរបស់លោក អះអាងថា ការបញ្ចេញមតិរបស់គាត់ គឺផ្អែកតាមប្រវត្តិសាស្ត្រពិតប្រាកដ និងដើម្បីកុំឲ្យខ្មែរបែកបាក់ជាតិ ពោលគឺលោកគ្មានបំណងញុះញង់អ្វីនោះទេ។ មេធាវីការពារក្តីរូបនេះ បញ្ជាក់ថា តាមខ្លឹមសារច្បាប់ ប្រសិនបើកូនក្តីរបស់លោក គ្មានចេតនាប្រព្រឹត្តបទល្មើស ដូច្នេះគាត់មិនត្រូវជាប់ទោសឡើយ។
លោក ជូង ជូងី៖ «គាត់មិនមានចេតនាញុះញង់ឲ្យមានភាពវឹកវរ ឬក៏មិនមានចេតនាញុះញង់ឲ្យមានការរើសអើងពូជសាសន៍ទេ ដូចការចោទប្រកាន់ទេ ដូច្នេះមេធាវីទាំង៤រូបលើកលែងការចោទប្រកាន់លើលោក ថាច់ សេដ្ឋា»។
ក្រោយបញ្ចប់សវនាការ ចៅក្រមតុលាការកំពូល សម្រេចថា នឹងប្រកាសសាលដីកានៅថ្ងៃទី៩ ខែសីហាខាងមុខ។ សវនាការលើសំណុំរឿងលោក ថាច់ សេដ្ឋា នេះ ក៏មានការចូលរួមឃ្លាំមើលពីតំណាងស្ថានទូតប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ដូចជាសហភាពអឺរ៉ុប តំណាងអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងស្រុក មន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀន និងក្រុមគ្រួសារលោក ថាច់ សេដ្ឋា ដែរ។
ប្រពន្ធលោក ថាច់ សេដ្ឋា គឺលោកស្រី ថាច់ សុខបូរ៉ានី រៀបរាប់ថា លោកស្រី ខ្លោចចិត្តអាណិតប្តីដែលជាអ្នកស្នេហាជាតិម្នាក់និងនិយាយតែការពិត ប៉ុន្តែបែរជាតុលាការ ឃុំឃាំងខ្លួនគាត់ទាំងអយុត្តិធម៌ ខណៈគាត់កំពុងមានជំងឺលើសឈាមនិងជំងឺបេះដូងធ្ងន់ធ្ងរ រហូតដើរអូសជើងដោយសារគ្មានការពិនិត្យសុខភាព និងថ្នាំសង្កូវត្រឹមត្រូវ។ លោកស្រីទាមទារឲ្យតុលាការដោះលែងប្តីដើម្បីឲ្យគាត់មានសេរីភាពជួយដោះស្រាយបន្ទុកគ្រួសារ ព្យាបាលជំងឺ និងធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។
លោកស្រី ថាច់ សុខបូរ៉ានី៖ «ការដាក់ទោសគាត់៣ឆ្នាំគឺបំពាន និងមិនមានយុត្តិធម៌ចំពោះគាត់។ គាត់អត់បានធ្វើអ្វីសោះអត់មានធ្វើខុសសោះ គាត់និយាយតាមតែសៀវភៅប្រវត្តិសាស្ត្រ។ បើហាមមិនឲ្យគាត់និយាយ តើឲ្យគាត់និយាយពីស្អីវិញ»។
រីឯអគ្គលេខាធិការគណបក្សភ្លើងទៀន លោក លី សុធារ៉ាយុទ្ធ វិញ យល់ថា ទោះបីជាលោក ថាច់ សេដ្ឋា ជាមនុស្សស្អាតស្អំក្តី ក៏លោកមិនសូវសង្ឃឹមថា តុលាការកំពូលនឹងសម្រាលទោស ឬដោះលែងលោកឡើយ។
លោក លី សុធារ៉ាយុទ្ធ៖ «មកទល់ពេលនេះ គួរតែមានស្មារតីមួយក្នុងនាមយើងជាខ្មែរ ថ្វីដ្បិតតែយើងមានជំហរគណបក្សផ្សេងគ្នា តែយើងជាខ្មែរទាំងអស់គ្នា ក្នុងស្មារតីមួយបង្រួបបង្រួមគ្នា ផ្សះផ្សាគ្នា ធ្វើយ៉ាងណាឲ្យមានស្មារតីសាមគ្គី និងឯកភាពជាខ្មែរតែមួយ។ ខ្ញុំគិតថា គួរតែមានការបន្ធូរបន្ថយទោសលោក កឹម សុខា និងសម្រាប់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀតដែលកំពុងរងការចោទប្រកាន់»។
លោក ថាច់ សេដ្ឋា វ័យ៧០ឆ្នាំ មានដើមកំណើតខ្មែរក្រោម ហើយលោកជាប្រធានសហគមន៍ខ្មែរកម្ពុជាក្រោម និងជាអនុប្រធានគណបក្សភ្លើងទៀន។ អ្នកនយោបាយ ដ៏មានថ្វីមាត់រូបនេះ ត្រូវបានអាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែមករា ឆ្នាំ២០២៣ ក្នុងពេលរដ្ឋាភិបាលរបស់ត្រកូល’’ហ៊ុន’’បើកយុទ្ធនាការរារាំង និងកម្ទេចគណបក្សប្រឆាំង នៅមុនការបោះឆ្នោតមួយដែលលោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមមេដឹកនាំកំពូលៗរបស់បក្សកាន់អំណាច ត្រៀមផ្ទេរអំណាចជាប្រព័ន្ធឲ្យកូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់ពួកគេ។ លោកប្រឈមជាប់ពន្ធនាគាររហូតដល់ ៤ឆ្នាំ៦ខែ ក្នុងសំណុំរឿងចំនួនពីរគឺសំណុំរឿងចេញសែកអត់លុយ និងសំណុំរឿងញុះញង់។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់សមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក យី សុខសាន្ត ដែលចូលស្ដាប់សវនាការដែរនោះ កត់សម្គាល់ថា មូលហេតុដែលលោក ថាច់ សេដ្ឋា ចាត់ទុកការដាក់ទោសលោកជារឿងអយុត្តិធម៌នោះ ព្រោះលោកអះអាងថា អ្វីដែលលោក លើកឡើងអំពីប្រវត្តិគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ការសង់ស្តូបវៀតណាមនៅកម្ពុជា និងបញ្ហាការបោះឆ្នោតនោះ គឺសុទ្ធតែមាននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ និងស្ថានភាពពិតជាក់ស្តែង។
លោក យី សុខសាន្ត៖ «ក្នុងនាមយើងជាសង្គមស៊ីវិល យើងស្នើសុំដោយទទូចទៅរដ្ឋាភិបាល មេត្តាបើកលំហសេរីភាពរបស់គណបក្សនយោបាយ សិទ្ធិនយោបាយ ដើម្បីស្ដារមុខមាត់ប្រទេសជាតិយើងឡើងវិញ ព្រោះថា អ្នកនយោបាយ គឺសំខាន់ជាងគេ សេរីភាពបញ្ចេញមតិ វោហារ ស័ព្ទនៃការបញ្ចេញមតិ»។
នៅថ្ងៃដដែលនេះ ប្រធានសមាគមសម្ពន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ (KSILA) លោក កើត សារ៉ាយ ដែលកំពុងជាប់ឃុំ ក៏ត្រូវបានមន្ត្រីពន្ធនាគារដឹកតាមឡានជាមួយលោក ថាច់ សេដ្ឋា មកចូលរួមដំណើរការក្តីនៅតុលាការកំពូលដែរ ទំនងជាពាក់ព័ន្ធនឹងបណ្តឹងសុំនៅក្រៅឃុំ ក្រោយសាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ ទើបបដិសេធសំណើរបស់លោក។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យតុលាការកំពូល អ្នកស្រី ម៉ៅ ធីតា ដើម្បីសាកសួរជុំវិញរឿងនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី៣១ ខែកក្កដា។
លោក កើត សារ៉ាយ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ឃុំខ្លួនជាលើកទី២ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមេសា ក្រោយពីលោកបានចុះទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីដែលរត់ពួនក្នុងព្រៃ ដោយសារអាជ្ញាធរខេត្តព្រះវិហារ ដុតកម្ទេចផ្ទះស្បែង និងដេញតាមចាប់ខ្លួន។
ក្រៅពីរឿងក្តីរបស់លោក ថាច់ សេដ្ឋា និងលោក កើត សារ៉ាយនេះ ក្រុមប្រពន្ធមន្ត្រី បក្សប្រឆាំងផ្សេងទៀតដែលកំពុងជាប់ឃុំ រួមមាន៖ប្រពន្ធលោក កាក់ កុម្ភារ ប្រពន្ធលោក ខឿន វីរ៉ាត់ និងប្រពន្ធលោក ស៊ុន ចន្ធី ក៏ស្វះស្វែងទៅជួបមន្ត្រីស្ថានទូត សហភាពអឺរ៉ុបដែលមានឥទ្ធិពលផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចលើកម្ពុជានោះ ដើម្បីឲ្យជួយជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលដោះលែងប្តីរបស់ពួកគាត់។
ប្រពន្ធលោក កាក់ កុម្ភារ គឺលោកស្រី ព្រុំ ចាន់ថា និយាយថា ប្តីលោកស្រី កំពុងជាប់ឃុំរងទុក្ខវេទនាក្នុងពន្ធនាគារជាង៤ឆ្នាំហើយដោយសារតែរឿងនយោបាយ។ លោកស្រី ឲ្យដឹងថា ក្នុងជំនួបនោះលោកស្រី បានស្នើសុំឲ្យឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា ជជែកផ្ទាល់ជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដើម្បីឲ្យដោះលែងអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង សកម្មជនសង្គម សកម្មជនមាតាធម្មជាតិ និងអ្នករិះគន់ផ្សេងទៀត។ ប្រពន្ធអ្នកទោសនយោបាយរូបនេះ បន្តថា តំណាងស្ថានភាពទូតសហភាពអឺរ៉ុប បានទទួលយកសំណើពួកគាត់ និងសន្យាលើករឿងនេះទៅជជែកជាមួយមេដឹករដ្ឋាភិបាល។
លោកស្រី ព្រុំ ចាន់ថា៖ «រដ្ឋាភិបាលគួរតែពិចារណាឡើងវិញ បើមិនចង់ឲ្យសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះបន្តទៀត ឬកុំឲ្យប៉ះពាល់EBAបន្តទៀត ដូច្នេះគួរតែបើកលំហនយោបាយ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញហើយជាពិសេសដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយទាំងអស់»។
ស្រដៀងគ្នានេះ ប្រពន្ធរបស់លោក ស៊ុន ចន្ធី គឺលោកស្រី យាន ស្រីយ៉ាន ក៏ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ និងអ្នកទោសមនសិការទាំងអស់វិញដែរ។
លោកស្រី យាន ស្រីយ៉ាន៖ «ខ្មែរនិងខ្មែរដូចគ្នាទេ យើងអាចនិយាយគ្នាបានតើ។ ដូច្នេះបើគ្រាន់តែនិយាយអំពីភាពអវិជ្ជមាននៅក្នុងប្រទេសរបស់យើងដើម្បី ស្ថាបនាតើ។ សូមស្នើសុំឲ្យប្រមុខថ្នាក់ដឹកនាំពិចារណា និងសង្ឃឹមយ៉ាងមុតមាំថា នឹងធ្វើការដោះលែងប្តីខ្ញុំនិងអ្នកនយោបាយផ្សេងៗទៀតឲ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ»។
មកទល់ពេលនេះ រដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់មួយចំនួន នៅតែបន្តចាប់ និងឃុំខ្លួនអ្នកនយោបាយ អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនដីធ្លី សហជីព អ្នកសារព័ត៌មាន និងអ្នកប្រើប្រាស់បណ្ដាញសង្គមមួយចំនួន កើនឡើងដល់ជាង៦០នាក់ ដោយចោទប្រកាន់ពីបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌមួយចំនួន ដោយសារតែភាពសកម្មនិយម ឬកាបញ្ចេញមតិរបស់អ្នកទាំងនោះ។
កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែកក្កដា អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ ទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សប្រចាំកម្ពុជា លោក វិទិត ម៉ុនតាបន (Vitit Muntarbhorn)លើកឡើងថា សកម្មជនទាំងអស់ ដែលកំពុងជាប់ពន្ធនាគារនេះ មិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសអ្វីទាល់តែសោះ ដោយសារតែប្រព័ន្ធតុលាការរងសម្ពាធពីអ្នកកាន់អំណាច។ លោក វិទិត មុនតាប៊ន សង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលថ្មីនឹងបោះបង់ចោលទម្លាប់ដែលថា «អ្វីៗធ្វើឡើងស្របតាមច្បាប់ជាតិ» ហើយងាកមកអនុវត្តស្របតាម«ច្បាប់អន្តរជាតិ»ដើម្បីធានាការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។