មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលជំរុញឱ្យក្រសួងអប់រំ និងក្រសួងពាក់ព័ន្ធទាំងអស់យកចិត្តទុកដាក់ពង្រឹងគុណភាពអប់រំនៅតាមសាលាចាប់តាំងពីថ្នាក់បឋមរហូតដល់វិទ្យាល័យ ដើម្បីលើកកម្ពស់ធនធានមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ពួកគាត់សង្កេតឃើញថា បញ្ហាសិស្សបោះបង់ការសិក្សាកាន់តែបន្តកើនឡើងគួរឱ្យកត់សំគាល់។
ប្រធានសមាគមគ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យ អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៤ ខែវិច្ឆិកាថា ក្រសួងអប់រំគួរតែអនុវត្តតាមគោលនយោបាយដែលបានដាក់ចេញឱ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួនដើម្បី ពង្រឹងគុណភាពអប់រំនៅតាមសាលារៀន។ អ្នកស្រីកត់សំគាល់ថា ក្រសួងអប់រំបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព គំរាមកំហែងគ្រូបង្រៀនដោយមិនឱ្យពួកគាត់និយាយពីបញ្ហានយោបាយ ឬប្រវត្តិសាស្ត្រនៅក្នុងសាលារៀនឡើយ។ អ្នកស្រីថា កត្តាទាំងអស់នេះធ្វើឱ្យគ្រូបង្រៀនមួយចំនួនដែលមានឆន្ទៈបង្រៀនសិស្សលែងសូវហ៊ានបញ្ចេញសមត្ថភាពរបស់ខ្លួន។
អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី៖ «ជាធម្មតាអ្វីដែលប៉ះពាល់ មិនទាំងស្មារតីការហូបចុកអីទេ គឺជាចលករ ដែលរុញឱ្យធនធានមនុស្ស ដែលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបាត់បង់ហើយ បានន័យថា ធ្លាក់ចុះដូចយើងឃើញហើយ ប្រទេសមួយអាចអភិវឌ្ឍន៍បាន ដោយសារតែការអប់រំដោយសារធនធានមនុស្ស ហើយប្រសិនបើធនធានមនុស្សអត់មានការអប់រំ អត់មានអ៊ីចឹង មានតែយកតុក្កតាមកធ្វើទៅ»។
កន្លងទៅគេសង្កេតឃើញថា គ្រូបង្រៀនមួយចំនួន ដែលគាំទ្របក្សប្រឆាំង និងមិនព្រមចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាចក្រសួងអប់រំបាន លុបឈ្មោះពួកគេ ចេញពីក្របខ័ណ្ឌរដ្ឋ និងឱ្យនាយកសាលាហៅគ្រូបង្រៀនរូបណាដែលមិនស្របតាមនិន្នាការបក្សកាន់អំណាចមកព្រមាន និងដាក់សម្ពាធជាញឹកញាប់។ ជាក់ស្ដែង កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែមិថុនា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំលោក ហង់ ជួនណារ៉ុន បានប្រកាសលុបឈ្មោះមន្ត្រីគណបក្សភ្លើងទៀន គឺលោក ស៊ិន វត្ថា ដែលបម្រើការងារជាគ្រូបង្រៀននៅវិទ្យាល័យសិរីសោភ័ណ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ ក្រោមហេតុផលថា គ្រូបង្រៀនរូបនេះ មានកំហុសឆ្គងវិជ្ជាជីវៈជាមន្ត្រីរាជការ។ លោក ស៊ិន វត្ថា ធ្លាប់អះអាងថា ការលុបឈ្មោះគាត់ចេញពីក្របខ័ណ្ឌរដ្ឋនេះ គឺដោយសារលោកមិនព្រមចុះចូលជាមួយបក្សកាន់អំណាច។
អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី បន្ថែមថា បញ្ហាបក្ខពួកនិយម អំពើពុករលួយនៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ និងប្រាក់បៀវត្សរ៍របស់គ្រូបង្រៀនទាប ក៏ជះឥទ្ធិពលដល់ប្រព័ន្ធអប់រំនៅតាមសាលារៀនផងដែរ។ អ្នកស្រីព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើក្រសួងអប់រំនៅតែគ្មានឆន្ទៈអនុវត្តតាមគោលនយោបាយលើកកម្ពស់ធនធានមនុស្សនោះទេ គឺអាចធ្វើឱ្យកម្ពុជាប្រឈមនឹងការខ្វះធនធានមនុស្សអភិវឌ្ឍន៍ប្រទេសជាតិ ហើយនិងមានវិបត្តិជាតិជាបន្តបន្ទាប់ ។
អ្នកស្រី អ៊ុក ឆាយ៉ាវី៖ «បើរាល់ថ្ងៃនេះប្រាក់ខែឡើងដូចបន្តក់សេរ៉ូម គ្រាន់តែបន្តក់សេរ៉ូមឱ្យគាត់រស់ អាអំពើពុករលួយ អាអំពើលក់មេរៀនអី នៅតែមានអ៊ីចឹង ដោយសារតែផ្ទះ ទំនិញទីផ្សារឡើងប៉ុន្មាន?យើងឃើញថា នៅតែមិនទាន់ប្រសិនបើទប់ទីផ្សារដំឡើងប្រាក់ខែហើយទប់ទីផ្សារដាក់ពិន័យដាក់ពិន័យទៅគ្រូដែលគាត់អត់យកសមិការខ្លួនមកប្រើ»។
ការលើកឡើងរបស់ប្រធានសមាគម គ្រូបង្រៀនកម្ពុជាឯករាជ្យរូបនេះ គឺបន្ទាប់ពីក្រសួងអប់រំបានប្រកាសកាលពីថ្ងៃទី៧ វិច្ឆិកា ថា មានសិស្សានុសិស្សចំនួនជាង ២ពាន់នាក់ (២.៣២៨) បានបោះបង់ការប្រឡងសញ្ញាប័ត្រមធ្យមសិក្សាទុតិយភូមិ ។
ការស្រាវជ្រាវមួយចំនួនបង្ហាញថា យុវជនមួយចំនួនបានបោះបង់ការសិក្សាចោល ដោយសារបញ្ហាជីវភាព និងការរំលោភយកដីធ្លីពីសំណាក់អ្នកមានលុយមានអំណាចដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់ធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រជំពាក់បំណុលធនាគារវ័ណ្ឌក ហើយបង្ខំឱ្យកូនៗ របស់ពួកគាត់ឈប់រៀន។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ ប្រធានកម្មវិធីផ្នែកចងក្រង និងពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចនៃបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា យល់ឃើញថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលដាក់ចេញនូវគោលការណ៍នយោបាយអភិវឌ្ឍន៍ធនធានមនុស្ស និងលើកកម្ពស់វិស័យអប់រំយ៉ាងក្ដី ក៏លោកមិនរំពឹងថា រដ្ឋាភិបាលនឹងអាចអនុវត្តបានដែរ ពីព្រោះកន្លងមកការអនុវត្តច្បាប់ធូររលុងធ្វើឱ្យគុណភាពអប់រំធ្លាក់ចុះ។
លោក ម៉ើ ចាន់ដារ៉ា៖ «សម្រាប់ការបោះបង់ការសិក្សារបស់យុវជន ខ្ញុំមើលឃើញថា នៅមានកម្រិតគួរតែឱ្យព្រួយបារម្ភនៅឡើយ បើទោះជារដ្ឋាភិបាលមានគោលនយោបាយឱ្យពួកគាត់រៀនរហូតដល់ចប់អនុវិទ្យាល័យដោយពុំមានការបង់ថ្លៃក៏ដោយ ប៉ុន្តែយើងឃើញថា នៅមានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ដូចជា កន្លែងខ្លះមានសាលា ប៉ុន្តែអត់មានគ្រូបង្រៀន។ កន្លែងខ្លះមានគ្រូបង្រៀន ប៉ុន្តែអត់មានសាលាល្អ។ កន្លែងខ្លះអត់មានទាំងគ្រូ អត់មានទាំងសាលា ដែលធ្វើឱ្យកន្លែងប៉ះពាល់ច្រើនមែនទែនទៅដល់កម្រិតគុណភាពនៃអប់រំរបស់សិស្ស»។
ឆ្លើយតបបញ្ហានេះដែរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងអប់រំយុវជន និងកីឡា អ្នកស្រី ឃួន វិច្ឆិកា ឱ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងតាមរយៈបណ្ដាញសង្គមតេឡេក្រាម (Telegram) ថា ក្រសួងតែងតែយកចិត្តទុកដាក់បណ្ដុះបណ្ដាលធនធានមនុស្សចាប់តាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សា និងណែនាំទៅមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមឱ្យយកចិត្តទុកដាក់លើគ្រូបង្រៀនដើម្បីកុំមានអំពើពុករលួយកើតមាននៅថ្នាក់ក្រោម។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង មានប្រសាសន៍ថា វិស័យអប់រំនឹងមិនអាចមានគុណភាពនោះទេ ដរាបណាការរើសអើង និងការប្រកាន់បក្ខពួកនៅតែកើតមាននៅក្នុងស្ថាប័នរដ្ឋ។ លោកបន្តថា បើចង់ឱ្យវិស័យអប់រំមានគុណភាព ទាល់តែក្រសួងអប់រំមានកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធអប់រំ និងបណ្ដុះជំនាញយុវជនទៅតាមជំនាញរបស់ពួកគាត់ ព្រមទាំងធានាពួកគាត់ឱ្យមានការងារធ្វើ ទើបអាចធ្វើឱ្យវិស័យអប់រំមានគុណភាព។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្រៀនគួរបង្រៀនហ្នឹង នៅតែកើតមានថា តើកម្ពុជាគួរតែដំណើរការបែបហ្នឹងរហូត ឬក៏បញ្ឈប់កុំឱ្យមានការបង្រៀនគួរហ្នឹងទៅហើយ បើថាកូនសិស្សណា គាត់ទៅមិនទាន់ ខ្សោយអីអ៊ីចឹង គួរតែមានកម្មវិធីឱ្យគាត់រៀនបំប៉នទៅ ហើយរដ្ឋនេះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ក្នុងការចេញថវិកាទៅ ហើយបញ្ហានេះហើយ ដែលគេចោទសួរអំពីការអប់រំនោះច្រើនណាស់»។
កាលពីថ្ងៃទី២ ខែតុលា ទស្សនាវដ្ដីរបស់ប្រទេសអង់គ្លេស ដែលមានឈ្មោះថា (Time Higher Education) បានចេញរបាយការណ៍មួយ ដោយកំណត់ចំណាត់ថ្នាក់សាកលវិទ្យាល័យចំនួនជិតពីរពាន់ (១.៩០៤) មកពីប្រទេសចំនួន១០៨ ដែលមានគុណភាពសិក្សាល្អជាងគេក្នុងឆ្នាំ២០២៤។ ប៉ុន្តែក្នុងចំណាត់ថ្នាក់នោះគ្មានកម្ពុជាឡើយ ខណៈសាកលវិទ្យាល័យនៅប្រទេសជិតខាង ដូចជា ថៃ និងវៀតណាម ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់បំផុតចន្លោះលេខរៀងទី៦០១ ដល់ ៨០០។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា ដើម្បីអាចពង្រឹងគុណភាពអប់រំនៅក្នុងប្រទេសមួយបាន ទាល់តែរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ ទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយក្នុងស្ថាប័ន និងមានកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធអប់រំ ដាក់បញ្ចូលមុខជំនាញវិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងគណិតវិទ្យា លើកទឹកចិត្តឱ្យយុវជនជ្រើសរើសការសិក្សាជំនាញ ការពង្រឹងគុណភាពអប់រំគ្រប់កម្រិត និងរក្សាបុគ្គលិកឆ្នើម ហើយពង្រឹងការស្រាវជ្រាវ និងបង្កើតមូលនិធិស្រាវជ្រាវជាតិ និងតាមរយៈមធ្យោបាយមួយចំនួនទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។