រដូវផ្លែឈើផ្សេងៗកំពុងសម្បូរនៅក្នុងខែមេសា និងឧសភា ចំណែកផ្លែស្វាយដែលកំពុងពេញនិយមនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងប្រទេសជិតខាង ក៏សម្បូរដែរ ជាពិសេសស្វាយកែវល្មៀត។ ប៉ុន្តែស្វាយកែវល្មៀតនៅក្នុងរដូវប្រមូលផលស្របពេលគ្នានេះ ធ្វើឲ្យដំណាំស្វាយបានធ្លាក់ថ្លៃ មិនអាចដណ្ដើមតម្លៃខ្ពស់បានទេនាពេលបច្ចុប្បន្ន ពិបាករកទីផ្សារនាំចេញ និងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់របរដាំដំណាំហូបផ្លែនេះ។
អ្នកស្រុកលក់ស្វាយបានតែតម្លៃ ១០សេនដុល្លារប៉ុណ្ណោះក្នុង១គីឡូក្រាម ខណៈក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប ប្រកាសទិញស្វាយតម្លៃ ១.៥០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម។
ការខ្វះព័ត៌មានអំពីទីផ្សារលក់ផលិតផលកសិកម្ម ឬមិនត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយដល់អ្នកដាំដំណាំ បានជំរុញឲ្យម្ចាស់ចម្ការជាច្រើននៅខេត្តកណ្ដាល បង្ខំចិត្តលក់ស្វាយកែវល្មៀតក្នុងតម្លៃ ៤០០រៀល ស្មើនឹង ១០សេនដុល្លារអាមេរិកក្នុង១គីឡូក្រាម។
អាជីវកជួញដូរស្វាយ លោក ឈុំ សុភិន នៅភូមិស្វាយជ្រំ ឃុំស្វាយជ្រំ ស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ខេត្តកណ្ដាល ថ្លែងថា គាត់ដើរម៉ៅចម្ការស្វាយពីអ្នកស្រុកឲ្យតម្លៃក្នុង១ដើម ពី ៤ម៉ឺនរៀលឡើងទៅ គឺស្មើនឹង ១០ ទៅ ១៥ដុល្លារ។ លោកថា តម្លៃនេះអ្នកម៉ៅចម្ការ និងម្ចាស់ស្វាយ បានឯកភាពគ្នាឲ្យអ្នកម៉ៅស្វាយ ជួយថែទាំដើមស្វាយផង និងលក់ផ្លែស្វាយឲ្យផង។ លោកថា ការចរចាផ្តល់តម្លៃមុនស្វាយចេញផ្លែនេះ គឺអ្នកម៉ៅចម្ការហ៊ានប្រថុយខាត និងចំណេញ។ ឆ្នាំ២០១៤ ស្វាយកែវល្មៀតសម្បូរខ្លាំង គឺមានផ្លែពេញៗដើមគ្រប់ចម្ការ នាំតម្លៃលក់ស្វាយកាន់តែថោកក្នុង១គីឡូក្រាមថ្លៃតែ ៤០០រៀល ជាតម្លៃឈ្មួញកណ្ដាលកាត់ថ្លៃ បើគាត់មិនលក់ គាត់រឹតខាតប្រាក់ដើម។ លោកថា ចម្ការស្វាយខ្លះមិនមានអ្នកទិញផ្លែស្វាយទុំជ្រុះចោល។ ហើយស្វាយកែវល្មៀតនេះ បេះទុកយូរ វាឆាប់ទុំ អ្នកទិញគេរឹតតែមិនចង់ទិញ ព្រោះស្វាយកែវល្មៀតនេះ គេមិនចូលចិត្តទទួលទានផ្លែស្វាយទុំទេ តែគេចូលចិត្តទទួលទានតែស្វាយចាស់៖ «ឥឡូវបានតែ ៤០០ ឆ្នាំហ្នឹងប្រហែលជាមិនចំណេញទេ ហើយក៏មិនខាតដែរ វាលំបាកវាអាចរួចខ្លួនទាំងម៉ៅចម្ការគេ។ ក្នុង១ដើមប្រហែលជា ២០០គីឡូ»។
ស្ត្រីឈ្មោះ កាន ម្ចាស់ចម្ការស្វាយនៅឃុំអរិយក្សត្រ ស្រុកល្វាឯម ខេត្តកណ្ដាល អះអាងថា ស្វាយកែវល្មៀតមានទីផ្សារអាចលក់តែនៅប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ទេ ព្រោះប្រទេសគេមិនទាន់មានពូជស្វាយនេះដាំនៅឡើយ។ ប៉ុន្តែការទិញស្វាយរបស់ឈ្មួញថៃ គេរើសយកតែផ្លែធំ និងគ្មានស្នាមអុច ឬសម្បកស្វាយពពាលទេ តែបើឈ្មួញវៀតណាម គេទិញមិនរើសទេ តូចក៏យក ធំក៏យក។
លោកស្រីថា ឈ្មួញទិញស្វាយកែវល្មៀត ទៅលក់នៅថៃ និងវៀតណាម ឲ្យថ្លៃស្វាយក្នុង១គីឡូក្រាមតែ ៣៥០រៀលទេ គឺមិនស្មើនឹង ១០សេនដុល្លារផង។ ទោះបីតម្លៃថោកជាងនេះ ក៏នៅតែលក់ ព្រោះស្វាយសម្បូរ ជ្រុះចោលពេញចម្ការ។ ម្យ៉ាងទៀត ដល់ខែបេះ បើមិនបេះលក់ សត្វស្រាំងវាទិច នាំឲ្យផ្លែស្វាយប្រេះខូចអស់។ ទន្ទឹមនោះ នៅក្នុងខែមេសា និងឧសភា គឺជារដូវប្រមូលផលផ្លែឈើគ្រប់មុខ ដូច្នេះស្វាយកែវល្មៀតវាកំពុងតែមានទីផ្សារនៅឡើយ ទើបអ្នកស្រុកប្រញាប់លក់ ព្រោះបន្តិចទៀតនឹងគ្មានអ្នកមកទិញស្វាយទេ៖ «គេនិយាយជាគីឡូ ជួនកាលគេរើស ជួនកាលគេថាឆាំងកា ទាំងតូចទាំងធំគេថ្លឹងទាំងអស់។ រៀងមានដូចថាអាអន់តូចច្រើនអ៊ីចឹង យើងលក់ឆាំងកា ទៅគឺតម្លៃវាទាប»។
ផ្ទុយពីការលក់ស្វាយកែវល្មៀតមានតម្លៃថោកនៅក្នុងស្រុកល្វាឯម និងស្រុកខ្សាច់កណ្ដាល ក្នុងខេត្តកណ្ដាល បែរជាក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី បានទិញស្វាយឲ្យតម្លៃ ១.៥០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម។ កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមេសា លោកឧកញ៉ា ម៉ុង ឫទ្ធី ឲ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប ចុះទិញផ្លែស្វាយកែវល្មៀតពីម្ចាស់ចម្ការនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ និងខេត្តកណ្ដាល តម្លៃ១គីឡូក្រាម ១.៥០០រៀល ស្មើនឹង ៤០សេនដុល្លារ គឺថ្លៃជាងតម្លៃជួញដូរនៅទីផ្សារក្នុងស្រុក ដែលមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ ស្វាយកែវល្មៀតជួញដូរតម្លៃ ៨០០រៀលក្នុង១គីឡូក្រាម៖ «ស្វាយដែលយើងប្រមូលទិញពីប្រជាជន ហៅថាកែវល្មៀត ដែលប្រជាជនកន្លងមកលក់ឲ្យប្រទេសជិតខាងយើង វាបានតម្លៃថោកពេក១ដើម១ឆ្នាំលក់បាន ១៣ដុល្លារ ហើយដល់អ៊ីចឹង ខ្ញុំខំធ្វើម៉េចឲ្យតម្លៃស្វាយគាត់ពី១គីឡូ ៨០០ហ្នឹង ខ្ញុំទិញដល់ទៅ ១.៥០០ ប៉ុន្តែនេះជាការសាកល្បងទេ។ ឥឡូវយើងបាន ២ជើងហើយ ជើងទី១ ហើយជើងទី២ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍ មុនចូលឆ្នាំខ្មែរបន្តិចនេះ។ ហើយយើងនឹងប្រឹងប្រែងធ្វើម៉េចបន្តទៅទៀត ដើម្បីឲ្យបាន ១.៥០០ ដែលទិញនាំចេញនេះសម្រាលទុក្ខលំបាករបស់ប្រជាជន ព្រោះស្វាយច្រើនមែនទែន ហើយគាត់លក់ថោកអស់និយាយតែម្តង»។
ក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប បាននាំស្វាយទៅប្រទេសចិន ក្នុងលើកទី១បានជាង ២០តោនផ្លែស្វាយ និងលើកទី២ បាន ៤០តោនផ្លែស្វាយកែវល្មៀត។ លោកឧកញ៉ា ម៉ុង ឫទ្ធី មានប្រសាសន៍ថា ក្រុមហ៊ុននោះមិនបានរើសស្វាយឲ្យត្រូវខ្នាតទេ គឺប្រមូលយកទាំងអស់៖ «សម្រាប់ឲ្យខ្ញុំមិនរើសអីពេកទេ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថាតម្លៃវាធូរដែរ អ៊ីចឹងវាថាទំហំមធ្យមដែលអាចជជែកគ្នាបាន»។
ទោះជាមានការអះអាងរបស់ប្រធានក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប ថាទិញស្វាយមិនរើសនោះ លោកស្រី ហ៊ូ សំអូន នៅភូមិអរិយក្សត្រ ឲ្យដឹងថា ការលក់ស្វាយឲ្យក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប មិនដូចការអះអាងរបស់ប្រធានក្រុមហ៊ុននោះទេ។ អ្នកមកទិញស្វាយ គឺរើសខ្លាំងណាស់ ទាល់តែស្វាយកែវល្មៀតនោះមានពណ៌តែមួយ ទំហំប៉ុនគ្នា ហើយសម្បកស្វាយគ្មានស្នាមសត្វរោម ទើបគេទទួលទិញ។ លោកស្រីថា ដោយសារលំបាកលក់ស្វាយចេញពីចម្ការពេក ទើបអ្នកស្រុកលក់ឲ្យឈ្មួញវៀតណាម និងខ្មែរ លក់ឲ្យតែអស់ពីចម្ការទៅ ទាំងតម្លៃថោកមិនអាចសងថ្លៃថែទាំក៏ដោយ៖ «ថោកថ្លៃចេះតែលក់ ព្រោះផលបានហើយ ទុកទៅវាខូចហើយ អ្នកស្រុកភាគច្រើនមិនចង់កែច្នៃផ្លែស្វាយកែវល្មៀតទុំជាដំណាប់ ឬផែនស្វាយទេ ព្រោះឧសថ្លៃ នៅពេលយកទៅលក់នៅផ្សារថោកទៀត ព្រោះមិនសូវមានអ្នកនិយមទិញដំណាប់ស្វាយទទួលទានទេ៖ «រាល់ឆ្នាំអត់ទេ ត្រឹម ៧០០ឡើង។ ឆ្នាំនេះធ្លាក់ ៤៥០-៤០០។ កូរធ្វើដំណាប់មិនទាន់ ហើយធ្វើដំណាប់វាយ៉ាប់ផង យ៉ាប់ទាំងហាលទាំងអីទាំងអស់។ ដល់អ៊ីចឹងថោកថ្លៃអី គេត្រូវតែបេះទាំងអស់អ៊ីចឹងតែម្តង ឲ្យតែមានឈ្មួញទិញ វាដល់ដំណាក់កាលអ៊ីចឹងហើយ ទុកវាអត់កើត»។
លោក អាត មកពីភូមិព្រែក ឈ្មោះ ឃុំព្រៃសសរ ស្រុកពោធិ៍រៀង (អតីតស្រុកពារាំង) ខេត្តព្រៃវែង បានឲ្យដឹងថា ដោយសារតែស្វាយទុំជ្រុះចោល ហើយមិនមានការកែច្នៃ ទើបគាត់រើសផ្លែស្វាយឆ្កៀលសាច់ចេញ យកគ្រាប់ទុកបណ្ដុះកូនលក់៖ «ដល់មកចុះហ្នឹងចុះចប់ចូលឆ្នាំ គឺនៅតែ ៣៥០-៤៥០ បានតែប៉ុណ្ណឹង។ ស្វាយទុកជ្រុះចោល បើគេអត់បេះ ដល់អ៊ីចឹងជួនកាលគេបេះអាស្រកាក្តាម ជួនកាលគេបេះអាចាស់ទៅ»។
អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចកសិកម្មឯករាជ្យ លោក ស្រី ចន្ធី បានឲ្យដឹងថា ក្រុមហ៊ុន ម៉ុង ឫទ្ធី គ្រុប មានចម្ការស្វាយរបស់គាត់ដែរ ដូច្នេះការទិញផ្លែស្វាយពីប្រជាពលរដ្ឋ គឺសម្រាប់បង្គ្រប់ចំនួនគីឡូក្រាមនាំចេញ ព្រោះ លោក ម៉ុង ឫទ្ធី មានប្រសាសន៍កន្លងទៅថា ការនាំផ្លែស្វាយពីប្រទេសកម្ពុជា ទៅប្រទេសចិន ជាការសាកល្បងប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាការប្រកាសទិញស្វាយកែវល្មៀតជាចំហទេ។ ម្យ៉ាងទៀត រដូវនេះផ្លែស្វាយសម្បូរផង ទើបការបង្ខំលក់ចេញផ្លែស្វាយកែវល្មៀតរបស់ម្ចាស់ចម្ការ ត្រូវតែធ្លាក់ថ្លៃ ដោយសារតែតម្រូវការមានតិចជាង ក៏ប៉ុន្តែចំនួនផ្លែស្វាយច្រើន ហើយកំពុងប្រមូលផលគ្រប់ខេត្តក្រុង៖ «អ៊ីចឹងអាថ្លៃចំណាយផ្សេងៗ ទាក់ទងនឹងការថែទាំ ការដឹកជញ្ជូន ក៏វាបូកបញ្ចូលទៅក្នុងថ្លៃសម្រាប់លក់ចុងក្រោយដែរ។ អ៊ីចឹងអ្នកប្រមូលទិញពីកសិករនោះ គាត់ត្រូវឲ្យតម្លៃហ្នឹងវាទាប ដើម្បីគាត់អាចរកចំណេញបាន ហ្នឹង១ ហើយដល់ពេលរដូវវាដល់ជុំគ្នា អាហ្នឹងក៏លំបាកដែរ ដោយសារថាអ្នកដែលប្រមូលទិញហ្នឹងវាមានចំនួនតិចមិនច្រើន»។
លោក ស្រី ចន្ធី ឲ្យដឹងដែរថា ផលលំបាកនៃការលក់កសិផលថោក ព្រោះតែការផ្តល់ព័ត៌មានអំពីទីផ្សារជួញដូរទៅដល់កសិករគ្មាន ហើយកសិករ និងមន្ត្រីក្រសួងពាក់ព័ន្ធ អត់សហការគ្នាក្នុងការធ្វើឲ្យផលិតកម្មក្នុងស្រុក អាចមានចលនារស់រវើកដូចប្រទេសដទៃ ទើបកសិករផលិតបានកសិផលហើយ គាត់លក់កសិផលនោះដោយឯកជន ទទួលយកទាំងខាត ទាំងចំណេញ ដោយមិនមានការជួយជ្រោមជ្រែង ឬបោះទុនឲ្យខ្ចីពីរាជរដ្ឋាភិបាលឡើយ។
ពាក់ព័ន្ធការលើកឡើងរបស់អ្នកសេដ្ឋកិច្ច អ្នកនាំពាក្យទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី លោក ផៃ ស៊ីផាន ថ្លែងថា ការផ្តល់លុយឲ្យកសិករខ្ចីធ្វើដើមទុនរកស៊ី និងការផ្តល់ព័ត៌មានទីផ្សារ ជាតួនាទីរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងហិរញ្ញវត្ថុ។ ប៉ុន្តែក្រសួងទាំង៣ ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធការពឹងពាក់របស់កសិករមិនទាន់មានអ្នកនាំពាក្យទេ ហើយមន្ត្រីក្នុងតំណែងនៃក្រសួងទាំងនោះ មិនហ៊ានផ្តល់យោបល់ ប្រសិនបើគ្មានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋមន្ត្រីរបស់ខ្លួន។
លោក ស្រី ចន្ធី អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចកសិកម្មឯករាជ្យ ឲ្យដឹងថា បញ្ហានេះហើយដែលបច្ចុប្បន្ន កសិករកម្ពុជា មិនអាចរត់ទាន់តម្លៃ និងសេចក្តីត្រូវការរបស់ទីផ្សារពិភពលោក និងរឹតតែមិនអាចបំពេញបាននូវការនាំចេញផលិតផលស្វាយកែវល្មៀតទៅបរទេសនោះទេ បើទោះបីប្រទេសកម្ពុជា ចូលក្នុងអង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (WTO) ច្រើនឆ្នាំមកហើយក៏ដោយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។