មេធាវីអន្តរជាតិជនជាតិអាមេរិក ដែលត្រូវរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ហាមមិនឲ្យជាន់ទឹកដីកម្ពុជាជារៀងរហូតនោះថា ទង្វើបែបនេះ ធ្វើឲ្យការងារតស៊ូមតិរបស់លោកលើឆាកអន្តរជាតិកាន់តែងាយស្រួល នៅពេលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើដំណើរមកចូលរួមប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក នៅរដ្ឋធានីវ៉ាស៊ីងតោនសហរដ្ឋអាមេរិកនៅខែកុម្ភៈ។
មេធាវីអន្តរជាតិជនជាតិអាមេរិក ដែលធ្លាប់ការពារក្តីឲ្យអ្នកទោសនយោបាយល្បីៗ នៅលើឆាកអន្តរជាតិ និងជាមិត្តភក្តិរបស់កញ្ញា សេង ធារី គឺលោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ថា លោកសោកស្ដាយ ដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ហាមលោកមិនឲ្យជាន់ទឹកដីកម្ពុជាជារៀងរហូតបែបនេះ។
នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមករា លោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ថា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើលនឹងទង្វើបែបនេះនោះទេ ព្រោះវាបង្ហាញអំពីភាពភ័យខ្លាចនៃមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ចំពោះការហ៊ាននិយាយការពិត រិះគន់រដ្ឋាភិបាលនេះមិនថា ការរិះគន់នោះចេញពីពលរដ្ឋខ្មែរ ឬជនបរទេសនោះឡើយ។
លោកចាត់ទុកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថា ជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការមួយរូប ដែលមិនចេះរៀនសូត្រពីបរាជ័យនៃមេដឹកនាំផ្ដាច់ការឯទៀត ក្នុងរឿងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកហ៊ាននិយាយការពិត ហើយយល់ខុសថា ការហាមឃាត់មេធាវីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិដូចរូបលោកមិនឲ្យចូលប្រទេសកម្ពុជាជារៀងរហូតថាជាភាពខ្លាំងរបស់លោក ហ៊ុន សែន។ លោកថា តាមពិតនោះគឺជាភាពកំសោយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទៅវិញទេ។
យោងតាមទង្វើរំលោភបំពានយ៉ាងចំហរបស់លោក ហ៊ុន សែន បែបនេះ លោកព្រមានថា នៅពេលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើដំណើរមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន-អាមេរិក នៅខែកុម្ភៈ ទាំងរូបលោកអ្នកតស៊ូមតិផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឯទៀត និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផង នឹងមានឱកាសរំលេចព័ត៌មានអំពីការពិតនៃចរិតរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីឲ្យជនជាតិអាមេរិក និងសហគមន៍អន្តរជាតិបានដឹង។
ប្រតិកម្មរបស់មេធាវីអន្តរជាតិរូបនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ខៀវ សុភ័គ កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែមករាថា ក្រសួងមហាផ្ទៃបានចាត់វិធានការដាក់លោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ទៅក្នុងប្រព័ន្ធមុខសញ្ញាអន្តោប្រវេសន៍ នៅគ្រប់បណ្តាច្រកទ្វារអន្តរជាតិទាំងអស់ ដោយហាមចូលកម្ពុជាជារៀងរហូត។
លោកចោទជនជាតិអាមេរិករូបនេះ ល្មើសច្បាប់ស្ដីពីអន្តោប្រវេសន៍ ដោយធ្វើសកម្មភាពខុសពីទិដ្ឋាការទេសចរណ៍ ដែលបានស្នើសុំ ព្រោះសុំថា មកធ្វើទេសចរណ៍ ប៉ុន្តែតាំងខ្លួនជាមេធាវីអន្តរជាតិមកការពារក្ដីឲ្យកញ្ញា សេង ធារី ដែលកំពុងជាប់ចោទក្នុងរឿងក្តីនៅចំពោះមុខតុលាការកម្ពុជា និងបំពានដែនយុត្តាធិការ ឬដែនសមត្ថកិច្ចតុលាការកម្ពុជា ជាពិសេស ប៉ះពាល់ដល់ឯករាជភាពរបស់តុលាការ ដែលលោកថា មិនអាចទទួលយកបានជាដាច់ខាត៖ «គាត់ថា ប្រសិនបើតុលាការកម្ពុជាកាត់ទោសឲ្យជនជាប់ចោទរូបនេះមានទោសនោះកម្ពុជានឹងប្រាកដជាទទួលបាននូវអ្វីផ្សេងៗ ដែលនេះជាការគំរាមកំហែងមួយ។ ក្នុងនាមជាជនជាតិខ្មែរមួយរូបរស់នៅលើទឹកដីមួយដែលមានអធិបតេយ្យ មានបូរណភាពទឹកដីមានប្រជាពលរដ្ឋ មានច្បាប់មានទម្លាប់ មានសា្ថប័នគ្រប់គ្រងជារឿងមួយគួរឲ្យឈឺចាប់ នៅពេលដែលជនប្រទេសមកភូតស្ថាប័នជាតិ មកស្រុកកម្ពុជា ហើយធ្វើកិច្ចការងារផ្សេង»។
ឆ្លើយតបទៅនឹងការចោទប្រកាន់ទាំងនេះ លោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ថា លោក ខៀវ សុភ័គ ចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន ព្រោះទីមួយលោកពិតជាបានទៅលេងស្រុកខ្មែរក្នុងដំណើរទេសចរណ៍មែន។ លោកបានទៅលេងអង្គរវត្ត និងសារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង និងបឹងជើងឯកជាដើម។ ចំណែកឯការចូលរួមក្នុងសវនការជម្រះក្ដីកញ្ញា សេង ធារីនោះ លោកថាលោកចូលស្ដាប់ក្នុងនាមជាមិត្តភ័ក្ដិ ព្រោះលោកគ្មានសិទ្ធិការពារក្ដីឲ្យកញ្ញា សេង ធារី ក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជានោះឡើយ។ ជាងនេះទៅទៀត លោកថា លោកមិនដែលបានគំរាមកំហែង ឬប្រមាថតុលាការកម្ពុជានោះទេ។ លោកគ្រាន់តែនិយាយថា បទចោទ និងសំណុំរឿងប្រឆាំងកញ្ញា សេង ធារី គឺជាការបំពានកាតព្វកិច្ចរបស់កម្ពុជា ក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយលោកបញ្ជាក់ទៀតថា បើកញ្ញា សេង ធារី ត្រូវតុលាការកាត់ឲ្យជាប់ទោសទាំងខុសឆ្គងបែបនេះ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន នឹងមានបញ្ហាធ្ងន់។ លោកថានោះមិនមែនជាការគំរាមកំហែងទេ តែជាការសន្យាមួយ ដែលថា ពួកគាត់នឹងដាក់ឲ្យមន្ត្រីនៃរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ទទួលខុសត្រូវនៅចំពោះមុខស្ថាប័នអន្តរជាតិ ដូចជា ក្រុមការងារស្ដីពីការឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្តរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិជាដើម។
ចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នកតស៊ូមតិ ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្សបែបនេះធ្វើឲ្យមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិថា ជាការរករឿងខុសបែបបទ។ នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) លោក ហ្វ៊ីល រ៉ូប៊ើតសុន (Phil Robertson) ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីថ្ងៃទី២៣ ខែមករាថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន កំពុងលេងល្បែងផ្តេសផ្តាសក្នុងការបាញ់អ្នករត់សំបុត្រ ព្រោះទៅរករឿងលោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ដែលមិនបានប្រព្រឹត្តអ្វីខុសទាល់តែសោះ គឺគ្រាន់តែទៅលេងស្រុកខ្មែរ និងគាំទ្រមិត្តភក្តិរបស់គាត់។ លោកថា ការពិត គឺនៅត្រង់ថាកញ្ញា សេង ធារី មិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសអ្វីទាំងអស់ ហើយតុលាការគួរតែទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់លើរូបកញ្ញាជាបន្ទាន់ និងដោយឥតលក្ខខណ្ឌ។ លោកបន្តថា កញ្ញា សេង ធារី ជាប់ចោទដោយគ្រាន់តែគាត់បញ្ចេញទស្សនៈជាសាធារណៈ ដែលការបញ្ចេញមតិបែបនេះ មិនត្រូវចាត់ទុកថាជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋនោះទេ។
ជុំវិញចំណាត់ការរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើមេធាវីអន្តរជាតិបែបនេះ មន្រ្តីសិទ្ធិមនុស្សជាតិ ថាជាការបង្ហាញឲ្យឃើញអំពីការព្រួយបារម្ភរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ចំពោះចំណេះជំនាញផ្នែកគតិយុត្តិរបស់ជនបរទេស នៅក្នុងរឿងក្តីកញ្ញា សេង ធារី។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការសម្ព័ន្ធភាពការពារសិទ្ធិមនុស្ស (CHRAC) លោក រស់ សុដ្ឋា ថា វត្តមានរបស់មេធាវីអន្តរជាតិ ដែលចូលតាមដានសវនាការផ្ទាល់បែបនេះអាចធ្វើឲ្យមន្ត្រីតុលាការកម្ពុជាមិនអាចធ្វើអ្វីបានតាមតែចិត្តនឹកឃើញ។ ដូច្នេះហើយ ទើបលោកគិតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជ្រើសរើសយកវិធីបិទច្រកមិនឲ្យមេធាវីបរទេសរូបនេះ ចូលស្រុកខ្មែរបានរហូតអស់មួយជីវិតបែបនេះ។ ប៉ុន្តែលោកយល់ថា នេះមិនមែនជាភាពឈ្លាសវៃរបស់រដ្ឋាភិបាលនោះទេ ព្រោះលោកថានៅពេលនេះរដ្ឋាភិបាលអាចគិតពីផលចំណេញរយៈពេលខ្លី គឺអាចគ្រប់គ្រងសភាពការណ៍នយោបាយបានខ្លះ ប៉ុន្តែចំណាត់ការនេះមិនចំណេញអ្វីដល់ការដោះស្រាយបញ្ហាសម្រាប់រយៈពេលយូរអង្វែងនោះឡើយ៖ «ការណ៍ដែលមានបញ្ហាដែលគ្រាន់តែចូលមកក្នុងការភ្ជាប់ខ្លួនមកសួរសុខទុក្ខ តាមផ្លូវសេរីភាពអីៗ នេះ គឺថា ដូចជាមិនគួរណារហូតដល់មួយជីវិតហ្នឹង វាធ្ងន់ធ្ងរពេកណាស់ ! រដ្ឋាភិបាលគិតចំណេញបន្តិចៗ នៅចំពោះមុខ តែមិនគិតអំពីផលចំណេញធំរយៈពេលវែង»។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយវិញ លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើល ឬចាត់ទុករឿងនេះថា រឿងអ្វីប្លែកនោះដែរ ព្រោះមុនៗ ឲ្យតែបរទេសណានិយាយ ឬធ្វើសកម្មភាពប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ និងអំណាចរបស់មេៗ កាន់អំណាចពួកគេតែងរងការបណ្ដេញចេញ ឬក៏ការហាមឃាត់មិនឲ្យចូលប្រទេសកម្ពុជាដូច្នេះដែរ។ ក្នុងចំណោមអ្នករងគ្រោះនៅក្រៅប្រទេសទាំងនោះ គឺមានទាំងអ្នកមានដើមកំណើតខ្មែរផង។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ចំណាត់ការបែបនេះ ធ្វើឲ្យខូចឈ្មោះរបបនយោបាយ និងអ្នកដេញគេចេញ ឬបិទគេមិនឲ្យចូលប្រទេសនោះទៅវិញ។
កន្លងជនជាតិអេស្ប៉ាញ ដែលជាសកម្មជនបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិលោក អាឡិច ហាន់ដ្រូហ្គន់ហ្សាឡេស ដេវីតសុន (Alejandro Gonzalez Davidson) ត្រូវបានអាជ្ញាធរបណ្ដេញចេញពីកម្ពុជា កាលពីឆ្នាំ២០១៥ និងលែងឲ្យចូលកម្ពុជាវិញ ក្រោយជនបរទេសដែលចេះនិយាយខ្មែរស្ទាត់ជំនាញរូបនេះ ចេញមុខយ៉ាងសកម្មក្នុងកិច្ចការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ នៅតំបន់អារ៉ែង ខេត្តកោះកុង។
មួយឆ្នាំក្រោយមកនៅឆ្នាំ២០១៦ រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានដាក់សមាជិកសភាខ្មែរអូស្រ្តាលី លោក ហុង លឹម ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ មិនឲ្យជាន់ទឹកដីខ្មែរដែរ ក្រោយលោក ហុង លឹម ហ៊ាននិយាយរិះគន់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឥតសំចៃមាត់ ជាពិសេសពាក់ព័ន្ធនឹងឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងហៅរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន ថាជារបបតិរិច្ឆាន។
ជុំវិញការបិទផ្លូវ លែងឲ្យមេធាវីអន្តរជាតិលោក ចារិត ហ្គិនស័រ (Jared Genser) ចូលស្រុកខ្មែរជារៀងរហូតនោះ អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ និងនយោបាយអន្តរជាតិកញ្ញា សេង ធារី ថារបបលោក ហ៊ុន សែន កំពុងភ័យខ្លាចឥទ្ធិពលមេធាវីអន្តរជាតិ ដែលឃ្លាំមើលសវនាការ រឿងក្ដីក្ដាំរបស់កញ្ញានៅតុលាការ ទើបដាក់វិធានការរារាំងបែបនេះ។ កញ្ញាថា ពេលលោកមេធាវីរូបនោះ មានវត្តមាននៅកម្ពុជា លោកជាពួកម៉ាកធម្មតារបស់កញ្ញា ហើយអ្វីដែលលោកបានថ្លែងជាសាធារណៈ គឺជាការនិយាយឬផ្តល់បទសម្ភាសន៍ធម្មតា អត់មានខុសឆ្គងអ្វីសោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។