លោក ប៊្រែដ អាដាម (Brad Adams) នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស យូមែន រ៉ៃត៍ វ៉ច្ឆ (Human Rights Watch) ទទួលបន្ទុកផ្នែកអាស៊ី សង្កេតឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា គ្មាននីតិរដ្ឋ ព្រោះរដ្ឋាភិបាលប្រើប្រាស់ច្បាប់ជាឧបករណ៍នយោបាយ ខណៈដែលលោក ហ៊ុន សែន ជាមេដឹកនាំមានចរិតកោងកាច។
ខាងក្រោមគឺជាអត្ថបទសម្ភាសន៍រវាងលោក មួង ណារ៉េត និង លោក ប៊្រែដ អាដាម៖
លោក មួង ណារ៉េត៖ លោកថា ចំពោះលោក ហ៊ុន សែន ស្អីក៏អាចជារឿងនយោបាយបានដែរ។ រឿងនេះ វាស្របទៅនឹងព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយបច្ចុប្បន្ន។ ពេលដែលចាប់ចងលោក កឹម សុខា និងមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សដាក់ពន្ធនាគារ គេចាត់ទុករឿងនេះថា ជារឿងរំលោភច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌ ជារឿងតុលាការ មិនទាក់ទងនឹងរឿងនយោបាយទេ។ ឥឡូវពេលដោះលែងលោក កឹម សុខា រឿងនេះក្លាយជារឿងនយោបាយទៅវិញ។ តើការធ្វើដូច្នេះ នាំឲ្យប៉ះពាល់ដល់នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យដែរឬទេ?
លោក ប៊្រែដ អាដាម៖ ជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ប្រទេសកម្ពុជា គ្មានទេនីតិរដ្ឋ គឺមានតែរដ្ឋដែលយកច្បាប់មកធ្វើជាឧបករណ៍បម្រើមហិច្ឆតានយោបាយ។ ប្រទេសមួយមាននីតិរដ្ឋ គឺទាល់តែពលរដ្ឋគ្រប់រូបមានសិទ្ធិសេរីភាពស្មើគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់។ តែផ្ទុយទៅវិញ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្រើច្បាប់ជាឧបករណ៍ដើម្បីគាបសង្កត់ និងបង្ក្រាបប្រជាពលរដ្ឋ។ មិនបាច់ទៅមើលឧទាហរណ៍ឯណាឆ្ងាយទេ មន្ត្រីអង្គការអាដហុក (ADHOC) បំពេញការងារជាអលជ្ជីរបស់ពួកគាត់ គ្មានប្រព្រឹត្តអ្វីខុសសោះ ក៏ត្រូវរដ្ឋាភិបាលយកជាគោលដៅដើម្បីធ្វើបាប ដាក់ទោសទណ្ឌ ដោយសារមូលហេតុនយោបាយ។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សប្រឆាំង និងសកម្មជនច្រើនរូបរបស់គណបក្សប្រឆាំងក៏រងគ្រោះដោយសារតែរដ្ឋាភិបាលយកច្បាប់មកប្រើជាឧបករណ៍នេះ។ អ្នកសារព័ត៌មានក៏ធ្លាប់រងគ្រោះដែរ។ ដរាបណាប្រទេសកម្ពុជា នៅតែស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន រឿងអកុសលបែបនេះនឹងនៅបន្តកើតឡើងគ្មានទីបញ្ចប់ និងគ្មានអ្វីចម្លែកទេ។ ការលើកលែងទោសលោក កឹម សុខា និងមន្ត្រីគណបក្សប្រឆាំងថ្មីៗនេះ មិនបានជួយធ្វើឲ្យប្រទេសកម្ពុជា មាននីតិរដ្ឋទេ។ ទោះបីជាអ្នកទោស នយោបាយទាំងអស់ត្រូវដោះលែងឲ្យមានសេរីភាពក៏របបលោក ហ៊ុន សែន នៅតែមានឈ្មោះជាអ្នកប្រើច្បាប់តាមតែអំពើចិត្ត ជាអ្នកចាប់មនុស្សដាក់គុកស្រេចតែក្បាលចិត្ត ជាអ្នកស្នើសុំឲ្យមានការលើកលែងទោសនរណាម្នាក់តាមតែចិត្តនឹកឃើញ។ អ្វីដែលប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា និងសហគមន៍ អន្តរជាតិចង់បាន គឺប្រព័ន្ធតុលាការមួយដែលឯករាជ្យចង់ឲ្យចៅក្រម និងព្រះរាជអាជ្ញាសម្រេចសេចក្ដី ដោយឈរលើភស្តុតាង មិនមែនសម្រេចតាមការបញ្ជាពីគេ។ គួរឲ្យសោកស្ដាយ ប្រទេសកម្ពុជា កំពុងនៅឆ្ងាយពីចំណុចទាំងនេះណាស់។ បញ្ហាច្បាប់ គឺជាបញ្ហាធំមួយនៅប្រទេសកម្ពុជា បច្ចុប្បន្ន។ លោក ហ៊ុន សែន ដឹកនាំប្រទេសតាមរបៀបផ្ដាច់ការ និងសម្រេចអ្វីគ្រប់ងតែម្នាក់ឯង។ បើគាត់ចង់ឲ្យនរណាជាប់គុក អ្នកនោះឯងនឹងជាប់គុក ទោះមិនបានធ្វើអ្វីខុសក៏ដោយ។ បើគាត់ចង់ឲ្យព្រះមហាក្សត្រព្រះរាជទានលើកលែងទោសនរណាម្នាក់ ព្រះមហាក្សត្រត្រូវតែលើកទោសអ្នកនោះ។ កាលពីមុន លោក ហ៊ុន សែន ហ៊ានរហូតដល់ព្រមានព្រះមហាក្សត្រថា ព្រះអង្គមិនអាចព្រះរាជទានលើកលែងទោសនរណាម្នាក់ ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីគាត់បានឡើយ។ ក្នុងន័យនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានលើកខ្លួនឯងខ្ពស់ហួសលើអង្គព្រះមហាក្សត្រទៅទៀត។ ខ្ញុំជឿថា ទង្វើបែបនេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក៏គិតថា មិនសមរម្យនោះដែរ។
លោក មួង ណារ៉េត៖ ចំពោះឥទ្ធិពលព្រះមហាក្សត្រ ដែលអាចព្រះរាជទានលើកលែងទោសនរណា ម្នាក់ ទាល់តែមានការស្នើសុំពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។ លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានប្រកាសជាសាធារណៈរួចទៅហើយថា គាត់សុខចិត្តកាត់ដៃគាត់ក្រវាត់ចោល បើគាត់ហ៊ានចុះហត្ថលេខារឿងលោក សម រង្ស៊ី នេះម្ដងទៀត។ តើលោកគិតថា លោក សម រង្ស៊ី អាចនឹងទទួលបានការព្រះរាជទានលើកលែងទោសដើម្បីបានទៅចូលរួមបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខដែរ ឬទេ?
លោក ប៊្រែដ អាដាម៖ ក្នុងរឿងនេះ លោក ហ៊ុន សែន កំពុងពិបាកសម្រេចចិត្តណាស់។ គាត់ធ្លាប់ថ្លោះធ្លោយម្ដងរួចទៅហើយ កាលពីគាត់ព្រមអនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី វិលត្រឡប់ចូលស្រុកវិញនៅពីរបីសប្ដាហ៍ជិតពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៣។ កាលណោះពេលលោក សម រង្ស៊ី ទៅដល់ស្រុកខ្មែរមានមនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់ទៅទទួលដង្ហែគាត់។ កម្លាំងគាំទ្ររបស់ពលរដ្ឋដ៏សន្ធឹកបែបនេះ ធ្វើឲ្យគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ មានកម្លាំងពលំក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនៅពេលនោះ។ យើងដឹងថា កាលឆ្នាំ២០១៣ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ជាអ្នកឈ្នះឆ្នោត។ យើងដឹងថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទទួលបានសំឡេងឆ្នោតគាំទ្រច្រើនជាងគណបក្សប្រជាជន។ មែនទែនទៅ សព្វថ្ងៃនេះសមតែគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទៅវិញទេ ដែលជាអ្នកដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ព្រោះសំឡេងគាំទ្ររបស់ពួកគេមានច្រើនជាង។ ដូច្នេះ លោក ហ៊ុន សែន ច្បាស់ជាមិនចង់ឲ្យការថ្លោះធ្លោយលើកមុន វិលមកលងបន្លាចគាត់សាជាថ្មីម្ដងទៀតទេ។ ប៉ុន្តែគាត់ប្រឈមទ្វេគ្រោះ ព្រោះបើគាត់មិនឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលស្រុក និងបន្តចោទប្រកាន់លោក សម រង្ស៊ី ជាច្រើនករណីតាមរបៀបបាយឡុកបាយឡដូចសព្វថ្ងៃ សហគមន៍អន្តរជាតិ ច្បាស់ជាមិនទទួលស្គាល់លទ្ធផលបោះឆ្នោតខាងមុខនោះទេ។
ដោយសារតែរឿងខ្លាចគេមិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលនេះហើយ ទើបកាលពីឆ្នាំ២០១៣ លោក ហ៊ុន សែន សុខចិត្តឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលស្រុកវិញ។ កាលណោះរដ្ឋាភិបាលប្រទេសជាច្រើនបានព្រមានលោក ហ៊ុន សែន ជាស្រេចថា បើមិនឲ្យលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញនៅពេលមុនបោះឆ្នោតទេ កុំសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលទាំងនោះគាំទ្ររដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ឲ្យសោះ។ ខ្ញុំហ៊ានទាយទុកមុនថា លោក ហ៊ុន សែន នឹងអនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញ។ ម្ដងនេះ គាត់នឹងមិនទុកឲ្យកៀកជិតដល់ពេលបោះឆ្នោតទើបព្រមឲ្យលោក សម រង្ស៊ី ចូលស្រុកទេ ព្រោះខ្លាចកម្លាំងគាំទ្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ពុះកញ្ជ្រោលនៅកៀកបោះឆ្នោត។ ខ្ញុំគិតថា លោក ហ៊ុន សែន ជាមនុស្សឆ្លាត ប្រសិនបើគាត់អនុញ្ញាតឲ្យលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ។ ព្រោះបើលោក សម រង្ស៊ី មកក្នុងពេលឥឡូវ គឺគាត់មានឱកាសត្រៀមប្រកួតសម្រាប់ការបោះឆ្នោតខាងមុខ ដែលធ្វើឲ្យការប្រកួតមានលក្ខណៈយុត្តិធម៌ និងស្មើភាពគ្នា។
លោក មួង ណារ៉េត៖ ប្រជាពលរដ្ឋចង់បានការប្រកួតដែលមានលក្ខណៈយុត្តិធម៌ និងស្មើភាពគ្នានេះ។ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើលោក សម រង្ស៊ី វិលចូលស្រុកវិញនៅកៀកពេលបោះឆ្នោត តើនឹងប៉ះពាល់ដល់ឱកាសរបស់គណបក្សប្រឆាំងក្នុងការត្រៀមលក្ខណៈប្រកួតប្រជែងដើម្បីឲ្យការបោះឆ្នោតខាងមុខអាចមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បានដែរទេ?
លោក ប៊្រែដ អាដាម៖ គ្មានអ្វីដែលត្រូវមន្ទិលទេ គឺការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនេះ នឹងមិនសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌នោះឡើយ។ លោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជន តាំងពីថ្នាក់លើដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន នឹងរិះរកគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីកុំឲ្យការបោះឆ្នោតនេះប្រព្រឹត្តទៅដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ ឧទាហរណ៍ដ៏ងាយយល់មួយ គឺប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយរបស់រដ្ឋ គ្មានភាពស្មើគ្នាចំពោះគណបក្សនយោបាយផ្សេង ក្រៅពីគណបក្សប្រជាជនទេ។ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជាបេះដូងនៃការបោះឆ្នោតមួយដែលសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ ឧទាហរណ៍មួយទៀត មនុស្សនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលដែលជាមន្ត្រីសាធារណៈ ជាមនុស្សគ្មានអព្យាក្រឹតភាព។ ឧត្ដមសេនីយ៍ក្នុងជួរកងទ័ព និងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួរប៉ូលិស ចេញឃោសនាដើម្បីគណបក្សប្រជាជន។ ទង្វើខុសឆ្គងទាំងនេះ ពិតជាធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ដំណើរការបោះឆ្នោត។ បើងាកមកមើលប្រព័ន្ធតុលាការវិញ ក៏រឹតតែគ្មានសុចរិតភាព និងឯករាជភាព។
ដូច្នេះ បើយើងក្រឡេកមើលគ្រឿងផ្សំសំខាន់ៗ នៃការបោះឆ្នោតសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ យើងឃើញថា បាត់សឹងគ្រប់មុខទៅហើយ តើធ្វើម្ដេចឡើយនឹងអាចឲ្យការបោះឆ្នោតមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បាននោះ។ បើរដ្ឋាភិបាលអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំងធ្វើយុទ្ធនាដោយសេរីក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនោះគឺជាការសំខាន់មួយ។ ប៉ុន្តែការគ្រាន់តែអនុញ្ញាតឲ្យគណបក្សប្រឆាំងចូលរួមដោយសេរី ក្នុងការធ្វើយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតមិនទាន់គ្រប់គ្រាន់នោះទេ។ ចំពោះនៅសហរដ្ឋអាមេរិក បើខ្វះគ្រឿងផ្សំសំខាន់ៗខាងលើតែមួយមុខណាក៏ការបោះឆ្នោតនឹងត្រូវចាត់ទុកថា មិនបានការដែរ។ ដូច្នេះ យើងប្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិកថា ទោះការបោះឆ្នោតនៅប្រទេសកម្ពុជា ភូមា ឬនៅទីណាផ្សេង យើងត្រូវអនុវត្តស្តង់ដារប្រជាធិបតេយ្យ។ ពួកគាត់យល់ស្របតាមយើង។ សហគមន៍អឺរ៉ុបក៏យល់ស្របជប៉ុន ក៏យល់ស្របម្ចាស់ជំនួយធំៗដទៃទៀតក៏យល់ស្របអ៊ីចឹង។ ពួកគាត់នឹងមិនទទួលស្គាល់ថា ការបោះឆ្នោតមានភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌បានទេ ប្រសិនបើខ្វះធាតុផ្សំសំខាន់ៗទាំងអស់នោះ។
លោក មួង ណារ៉េត៖ ខ្ញុំសុំងាកទៅរកប្រធានបទមួយថ្មី ប៉ុន្តែពាក់ព័ន្ធនឹងកិច្ចពិភាក្សាយើងដែរ។ ក្នុងពេលនេះ ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន លោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូតឺតេ (Rodrigo Duterte) កំពុងធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា។ លោក ឌូតឺតេ ល្បីពេញពិភពលោកថា ជាមនុស្សកោងកាច និងសាហាវ ដោយសារគាត់បញ្ជាសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនពាន់នាក់ក្នុងយុទ្ធនាការកម្ចាត់អ្នកជួញដូរ និងប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀន។ លោក ហ៊ុន សែន ថា គាត់នឹងលោក ឌូតឺតេ មានចរិតដូចគ្នា។ តើលោកយល់យ៉ាងណាដែរចំពោះការលើកឡើងនេះ?
លោក ប៊្រែដ អាដាម៖ ខ្ញុំភ្ញាក់ផ្អើលដែរដែលលោក ហ៊ុន សែន ទទួលស្គាល់ថា គាត់មានចរិតដូចគ្នាច្រើនទៅនឹងប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ព្រោះអីប្រជាជនខ្មែរជាច្រើនចោទលោក ហ៊ុន សែន ថា ជាអ្នកនៅពីក្រោយការសម្លាប់មនុស្សជាច្រើនករណី។ ករណីទាំងនេះ មានដូចជាការបញ្ជូនមនុស្សឲ្យទៅស្លាប់ក្នុងផែនការ "ក៥" ការសម្លាប់សកម្មជនបក្សប្រឆាំងរាប់រយនាក់នៅសម័យបោះឆ្នោតជំនាន់អ៊ុនតាក់ ការគប់គ្រាប់បែកនៅមុខរដ្ឋសភាស្លាប់មនុស្ស ១៦នាក់ រដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៩៧ និងការសម្លាប់មនុស្សក្រោយៗមកទៀតរាប់មិនអស់។ ងាកទៅមើលលោក រ៉ូឌ្រីហ្គោ ឌូតឺតេ វិញក៏មិនណយដែរ។ គ្រាន់តែចូលកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីមិនទាន់បាន ៦ខែស្រួលបួលផង គាត់បញ្ជាឲ្យសម្លាប់ពលរដ្ឋហ្វីលីពីន ជិត ៦ពាន់នាក់។ ពីរបីថ្ងៃមុននេះ លោក ឌូតឺតេ សារភាពតាមត្រង់ថា គាត់ធ្លាប់សម្លាប់មនុស្សផ្ទាល់ដៃកាលគាត់នៅជាអភិបាលក្រុងដាវ៉ៅ។ ដូច្នេះ ការដែលលោក ហ៊ុន សែន ថាគាត់មានចរិតដូចលោក ឌូតឺតេ គឺមានន័យថា គាត់ព្រមទទួលស្គាល់ការពិតថា គាត់ពិតជាបានសម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការ ដូចប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ដែរ។ ចរិតបែបនេះ មិនមែនជាចរិតមេដឹកនាំដែលគួរឲ្យគោរព កោតសរសើរ និងយកជាគំរូតាមនោះទេ។ មេដឹកនាំល្អ គេត្រូវមានសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងខ្ពង់ខ្ពស់ ដែលចេះដឹកនាំប្រទេសឲ្យបានល្អត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវល្អ។
លោក មួង ណារ៉េត៖ សូមអរគុណ! ខ្ញុំនៅសល់តែសំណួរមួយទៀតទេ ខ្ញុំចង់សួរលោកពាក់ព័ន្ធនឹងការសង្កេតរបស់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ។ តើលោកមានសុទិដ្ឋិនិយមប៉ុណ្ណាចំពោះការផ្លាស់ប្ដូរស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា? តើលោកគិតថា កម្ពុជាគួរធ្វើយ៉ាងដូចម្ដេចដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរ?
លោក ប៊្រែដ អាដាម៖ ខ្ញុំពិបាកនឹងមានសុទិដ្ឋិនិយមខ្លាំងណាស់ក្នុងស្ថានភាពដែលប្រទេសមួយដឹកនាំដោយមេដឹកនាំដដែលអស់រយៈពេល ៣១ឆ្នាំមកហើយនេះ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ក្ដោបក្ដាប់អំណាចអស់រយៈពេល ៣៧ឆ្នាំ។ ជារួមទាំងលោក ហ៊ុន សែន ទាំងគណបក្សប្រជាជន អត់ចង់ឮសោះពាក្យថា ផ្លាស់ប្ដូរនេះ។ គាត់នៅចង់ក្រាញអំណាចតទៅទៀតលុះអវសាន។ ប៉ុន្តែយុវជនសម័យបច្ចុប្បន្ន មានភាពស្វាហាប់ចង់ផ្លាស់ប្ដូរខ្លាំង។ យើងឃើញពួកគាត់ចូលរួមយ៉ាងសស្រាក់សស្រាំក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតនៅពេលកន្លងទៅ។ យើងរំពឹងថា ពួកគាត់នឹងនៅបន្តចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងយុទ្ធនាការបោះឆ្នោតឃុំ-សង្កាត់ នៅពេលខាងមុខ និងការបោះឆ្នោតជាតិនៅឆ្នាំ២០១៨។ យើងឃើញថា ទោះបីលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សប្រជាជនប្រឹងបង្ក្រាបអង្គការសង្គមស៊ីវិលខ្លាំងយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អង្គការទាំងនេះមិនចុះញ៉ម។ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាមនុស្សក្លាហានមោះមុត និងស្វាហាប់។ ពួកគាត់មិនខ្លាចក្រោកឈរតតាំងជាជាងត្រូវប្រឈមនឹងចុងកាណុងកាំភ្លើង។ អ្វីដែលខ្ញុំតែងតែរម្លឹកអ្នកដទៃឲ្យចងចាំគឺថា គណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលមិនដែលជ្រើសរើសយកមធ្យោបាយហិង្សា និងមិនដែលអំពាវនាវឲ្យប្រើអំពើហិង្សាក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាម្ដងណាទេ ទោះក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ។ ខ្ញុំកោតសរសើរចំពោះការអត់ធ្មត់នេះ។
ខ្ញុំដឹងថា នៅប្រទេសខ្លះ បាតុករមិនអាចអត់ទ្រាំដូច្នេះបានទេ។ ការដែលអាចរក្សាភាពអហិង្សាបាននេះ ធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំង និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលទទួលបានការកោតសរសើរ និងគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំង។ ចំណុចនៃការទប់មិនច្រឡោត ឬហិង្សាតបអាជ្ញាធរដែលវាយដំ និងធ្វើបាបពួកគាត់បែបនេះ គឺធ្វើឲ្យខ្ញុំមានសង្ឃឹម និងជឿជាក់លើកម្លាំងពួកគាត់ក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរមួយ។ បើមានការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ហើយប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោត ខ្ញុំជឿថា គណបក្សប្រឆាំងត្រៀមខ្លួនជាស្រេច មានការទទួលខុសត្រូវ និងមានធនធានមនុស្សគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល។ ប្រសិនបើគណបក្សប្រជាជនឈ្នះឆ្នោតពីការបោះឆ្នោតមួយប្រកបដោយភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ យើងនឹងទទួលស្គាល់គណបក្សប្រជាជន។ អ្វីដែលយើងចង់បាន គឺការដំណើរការបោះឆ្នោតដោយភាពសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌។ យើងមិនមែនអំពាវនាវឲ្យខាងគណបក្សប្រឆាំងឡើងកាន់អំណាចនោះទេ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគ្រាន់តែបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើគណបក្សប្រឆាំងឈ្នះឆ្នោត យើងទាំងអស់គ្នាត្រៀមខ្លួនជាស្រេចនឹងជួយពួកគាត់ ដើម្បីឲ្យស័ក្ដិសមទៅនឹងសមត្ថភាព ភាពក្លាហាន និងលទ្ធភាពក្នុងការដឹកនាំប្រទេសឲ្យបានត្រឹមត្រូវតាមផ្លូវល្អ។
លោក មួង ណារ៉េត៖ សូមអរគុណលោក ប្រ៊ែដ អាដាម យ៉ាងជ្រាលជ្រៅដែលបានចំណាយពេលវេលាផ្ដល់បទសម្ភាសន៍នេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។