លោក លិម គិមយ៉ា ជាអ្នកនយោបាយខ្មែរដំបូងហើយ ដែលត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅក្នុងប្រទេសថៃ។ លោកបានក្លាយជាជនរងគ្រោះទីពីរ នៃអំពើឃាតកម្មបាញ់សម្លាប់អ្នកនយោបាយប្រឆាំង និងអ្នករិះគន់រដ្ឋាភិបាលក្នុងរយៈពេល ៨ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីឃាតកម្មលើបណ្ឌិត កែម ឡី កាលពីឆ្នាំ ២០១៦។
តើលោក លិម គិមយ៉ា មានប្រវត្តិយ៉ាងណា?
លោក លិម គិមយ៉ា ជាអតីតតំណាងរាស្ត្រមួយរូប ដែលតែងនិយាយរិះគន់ឥតសំចៃមាត់ទៅលើការដឹកនាំបែបអវិជ្ជមានរបស់រដ្ឋាភិបាល មានជាអាទិ៍ អំពើពុករលួយ ការបំផ្លិចបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាបូរណភាពទឹកដី និងភាពអសកម្មក្នុងការងាររបស់ស្ថាប័នរដ្ឋជាដើម។ មតិរិះគន់ទាំងនេះ លោកលើកឡើងទាំងនៅក្នុងរដ្ឋសភា និងនៅពេលចុះជួបពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋាន។
លោក លិម គិមយ៉ា៖«សព្វថ្ងៃនេះ យើងរស់នៅពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ អត់មានក្ដីសង្ឃឹមទេ។ យើងចាស់ ៥០-៦០ឆ្នាំ ដូចខ្ញុំអ៊ីចឹង មិនជាបញ្ហាប៉ុន្មានទេ។ ក្មេងៗ ឱ្យគ្នាធ្វើអ្វី?កូនចៅឱ្យគ្នាធ្វើអ្វី?ដូចក្មេងៗគ្នាកំពុងដើរទៅសាលានោះ អនាគតមានអ្វីទេ?អត់ទេ!ឬមួយទៅធ្វើកម្មករចម្ការកៅស៊ូឱ្យគេ ឬមួយចំណាកស្រុក។ ហេតុដូច្នេះ ខ្ញុំឃើញថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាកាន់អំណាចតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៩ តាំងពី ១៩៩៣ មក អត់នាំប្រទេសយើងជឿនលឿនទេ គឺបានតែប៉ុណ្ណឹង។ ទៅខ្ចីលុយគេមកសង់ថ្នល់ សង់អាគារ និងចែកគ្នាចាយតែប៉ុណ្ណឹង»។
លោក លិម គិមយ៉ា មានអាយុ ៧៣ ឈានចូល ៧៤ឆ្នាំ និងមានសញ្ជាតិពីរ គឺខ្មែរ និងបារាំង។ តាមអ្វីដែលលោកបានសរសេរលើហ្វេសប៊ុកផ្ទាល់ខ្លួន លោកមានស្រុកកំណើតនៅខេត្តបាត់ដំបង។ លោកបានសិក្សានៅវិទ្យាល័យព្រះមុនីវង្សនៅទីរួមខេត្តបាត់ដំបង និងបានបញ្ចប់ការសិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រគណិតវិទ្យានៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ (RUPP)។ លោកបានទៅបន្តការសិក្សា និងរស់នៅក្នុងប្រទេសបារាំង តាំងពីដើមទសវត្សរ៍ ១៩៧០ មកម៉្លេះ។ លោក លិម គិមយ៉ា ធ្លាប់ជាមន្ត្រីមួយរូបបម្រើការនៅក្នុងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុនៃប្រទេសបារាំង។ ភរិយារបស់លោក គឺជាជនជាតិបារាំង និងជាគិលានុបដ្ឋាយិកា។ លោក និងក្រុមគ្រួសាររស់នៅគេហដ្ឋានមួយកន្លែងជិតរដ្ឋធានីប៉ារីស (Paris)។
លោក លិម គិមយ៉ា បានរស់នៅស្រុកបារាំងអស់រយៈពេល ៤២ឆ្នាំ មុនពេលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ ក្នុងនាមជាអ្នកនយោបាយបក្សប្រឆាំង។ លោកជាសមាជិកគណៈកម្មាធិការនាយកនៃគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ចេញពីកូតាគណបក្សសិទ្ធិមនុស្សរបស់លោក កឹម សុខា។ លោកជាសមាជិកក្រុមការងារគណបក្សសង្គ្រោះជាតិខេត្តកំពង់ធំ ដែលមានលោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ្រ ជាប្រធាន។ លោក លិម គិមយ៉ា បានជាប់ឆ្នោតក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិឆ្នាំ២០១៣ ដែលនេះគឺជាលើកទីមួយ និងជាលើកចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់លោក ដែលបានធ្វើជាតំណាងរាស្ត្រ។ លោកបានបំពេញតួនាទីជាតំណាងរាស្ត្រមណ្ឌលកំពង់ធំរហូតដល់ចុងឆ្នាំ២០១៧ ពេលដែលរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន រំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ។
អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ្រ រៀបរាប់ថា ថ្វីបើមកពីកូតាផ្សេងគ្នាពិតមែន តែលោក លិម គិមយ៉ា ជាសហការីដ៏ល្អមួយរូប និងជាអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក ម៉ែន សុថាវរិន្ទ្រ៖«គាត់ធ្វើការច្បាស់លាស់របស់គាត់។ គាត់ជួយប្រជាពលរដ្ឋ។ គាត់ចុះទៅជួបប្រជាពលរដ្ឋផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែថា គាត់មានអត្តចរិតមួយបែបជាអ្នកសេរី គាត់ឃើញអ្វី គាត់ថាហ្នឹង»។
លោក លិម គិមយ៉ា ត្រូវបានឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅលើដងវិថីដ៏មមាញឹកមួយ ក្បែរវត្តបវ័ន្ដនិវេដ (Wat Bowonniwet Vihara) ស្ថិតនៅចម្ងាយជាង ១ គីឡូម៉ែត្រពីព្រះបរមរាជវាំងរបស់ថៃ។ ឃាតកម្មនេះទំនងជាត្រូវបានគេរៀបចំយ៉ាងល្អិតល្អន់ ពីព្រោះលោក លិម គិមយ៉ា បានធ្វើដំណើរជាមួយភរិយារបស់លោកជាជនជាតិបារាំងពីខេត្តសៀមរាបឆ្ពោះទៅកាន់ទីក្រុងបាងកក ហើយពេលទៅដល់ទីតាំងកើតហេតុ ឃាតកក៏ចេញមកឆក់យកជីវិតរបស់លោកភ្លាម។
ករណីឃាតកម្មនេះត្រូវបានអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំង និងអ្នកសង្កេតការណ៍មួយចំនួនចាត់ទុកថា ជាឃាតកម្មនយោបាយ។
ប្រធានស្ដីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី បានចោទប្រកាន់ត្រង់ៗថា លោក ហ៊ុន សែន ជាអ្នកនៅពីក្រោយការសម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា ដោយសារគាត់មិនបានបោះបង់ការតស៊ូដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ស្រដៀងគ្នានេះ នាយកអង្គការក្រុមអ្នកតស៊ូមតិដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងការងារនៅតំបន់អាស៊ី (AHRLA) លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន (Phil Robertson) លើកឡើងថា នេះជាឃាតកម្មនយោបាយ។ លោកទាមទារឱ្យអាជ្ញាធរថៃស៊ើបអង្កេតរឿងនេះឱ្យហ្មត់ចត់ និងមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈរដ្ឋាភិបាលបារាំងក៏ត្រូវតែដុតដៃដុតជើងក្នុងការរកយុត្តិធម៌ជូនលោក លិម គិមយ៉ា ដែលជាពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដែរ។
លោក ហ្វីល រ៉ូបឺតសុន៖«ការបាញ់សម្លាប់អតីតតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដោយគ្មានខ្លាចរអាលើដងផ្លូវនៃទីក្រុងបាងកកនេះ សុទ្ធតែជាតឹកតាងនៃអំពើឃាតកម្មនយោបាយ ហើយមើលទៅជាការកើនឡើងគួរឱ្យកត់សម្គាល់ក្នុងការប្រើប្រាស់វិធានការបង្ក្រាបឆ្លងដែនក្នុងទីក្រុងបាងកក។ ផលប៉ះពាល់ដោយផ្ទាល់នោះ គឺនេះជាការបំភិតបំភ័យយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរលើក្រុមអ្នកនយោបាយប្រឆាំង សកម្មជនសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សរាប់រយនាក់ ដែលបានភៀសខ្លួនមកកាន់ប្រទេសថៃ ដើម្បីគេចចេញពីយុទ្ធនាការបង្ក្រាបផ្នែកនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ ប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា បានប្រាប់កាសែតកម្ពុជាថ្មី ដែលជារបស់អ្នកស្រី ហ៊ុន ម៉ាណា កូនស្រីលោក ហ៊ុន សែន ថា ករណីបាញ់សម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា នេះ សូមទុកឱ្យសមត្ថកិច្ចថៃស៊ើបអង្កេត ហើយលោកស្នើកុំឱ្យទម្លាក់កំហុសលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោក ប៉ែន បូណា៖«កម្ពុជាគ្មានសមត្ថកិច្ចទទួលខុសត្រូវចំពោះបញ្ហាណាដែលកើតឡើងនៅលើដែនអធិបតេយ្យនៃប្រទេសដទៃឡើយ។ ជាអ្នកនយោបាយក្ដី ឬក៏ជាអ្នកធ្វើការឱ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិលក្ដី គួរតែយល់ឱ្យច្បាស់អំពីបញ្ហានេះ ហើយបែងចែក កុំចេះតែនិយាយ»។
គេនៅចាំបានថា កាលនៅជាតំណាងរាស្ត្រ លោក លិម គិមយ៉ា មិនដែលញញើតនឹងរិះគន់ការដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងក្រុមគ្រួសារនោះទេ។ លោកធ្លាប់និយាយក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភាកាលពីឆ្នាំ ២០១៥ ថា កាកបាទក្រហមកម្ពុជា ក្រោមការដឹកនាំរបស់អ្នកស្រី ប៊ុន រ៉ានី មានការរើសអើងនិន្នាការនយោបាយក្នុងការផ្ដល់ជំនួយមនុស្សធម៌ដល់ជនរងគ្រោះ។
លោក លិម គិមយ៉ា៖«អង្គការកាកបាទក្រហមខ្មែរ មានការរើសអើងក្នុងការជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលគ្នាទទួលរងគ្រោះដោយគ្រោះមហន្តរាយ។ បើអ្នករងគ្រោះហ្នឹងមិនមែនជាអ្នកគាំទ្រគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទេ អ្នកទទួលរងគ្រោះនោះច្បាស់ជាមិនទទួលបានជំនួយពីអង្គការកាកបាទក្រហមខ្មែរទេ»។
លោក ហ៊ុន សែន ដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំរដ្ឋសភានោះដែរ បានផ្ទុះកំហឹង ហើយបានបបួលលោក លិម គិមយ៉ា ទៅស្បថឱ្យស្លាប់ទៀតផង។
លោក ហ៊ុន សែន៖«ឥឡូវរឿងកាកបាទក្រហមចែកជំនួយរើសមុខមាត់នេះ តើហ៊ានស្បថឱ្យរន្ទះបាញ់ទេ?ឥឡូវខ្ញុំនិយាយជាសាធារណៈនៅក្នុងសភា តើគណបក្សនានាហ៊ានស្បថទេជាមួយនឹងគណបក្សប្រជាជនមុខព្រះអង្គដងកើ?»។
ប៉ុន្តែលោក លិម គិមយ៉ា ហាក់មិនបានភិតភ័យចំពោះកំហឹងរបស់លោក ហ៊ុន សែន នៅពេលនោះទេ ហើយក្រោយមក លោកថែមទាំងនិយាយតបទៅវិញទៀតថា ការបបួលស្បថនេះគ្រាន់តែជាការទ័លច្រក និងជាការសម្ដែងភាពមិនស្មោះត្រង់ដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជា។
នៅអំឡុងដើមឆ្នាំ ២០១៧ លោក លិម គិមយ៉ា ក៏បានក្លាយជាជនរងគ្រោះមួយរូបនៃការលួចថតសំឡេងសន្ទនាឯកជនដោយបំពានច្បាប់។ ទំព័រហ្វេសប៊ុក «សីហា» ដែលលោក ហ៊ុន សែន សរសើរពេញៗមាត់ថា ពូកែដឹងរឿងគេនោះ បានផ្សព្វផ្សាយសំឡេងសន្ទនាឯកជនរវាងលោក លិម គិមយ៉ា និងអតីតអគ្គលេខាធិការរងព្រឹទ្ធសភា លោក ហ៊ី យឿន ដែលនិយាយគ្នាអំពីដំណឹងមរណភាពរបស់លោក សុខ អាន។ កាលនោះ ក្រុមមន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច និងយុវជនមួយចំនួនដែលគាំទ្រគណបក្សនេះបាននាំគ្នាថ្កោលទោសមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាំងពីររូប ហើយព្រមានធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងពួកគេថែមទៀតផង ដោយក្រុមទាំងនោះចោទថា កិច្ចសន្ទនារបស់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាំងពីររូបបានប្រមាថដល់សពរបស់លោក សុខ អាន។ ទាំងលោក លិម គិមយ៉ា និងលោក ហ៊ី យឿន បានបង្ខំចិត្តផ្ញើលិខិតសុំការអធ្យាស្រ័យពីក្រុមគ្រួសារសពលោក សុខ អាន។
ងាកមកស្ថានភាពបច្ចុប្បន្នវិញ នៅមុនពេលគេបាញ់សម្លាប់ លោក លិម គិមយ៉ា បានបង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុកស្ទើរជារៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយរិះគន់ចំៗ អំពីបញ្ហាបូរណភាពទឹកដី អយុត្តិធម៌សង្គម វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច អំពើពុករលួយ និងអភិបាលកិច្ចអន់ខ្សោយនៃរដ្ឋាភិបាលរបស់ក្រុមគ្រួសារត្រកូលហ៊ុន។ សារចុងក្រោយរបស់លោក គឺនៅថ្ងៃទី ០៣ មករា ដែលលោកបានបង្ហោះសាររិះគន់កូនប្រុសពៅរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺលោក ហ៊ុន ម៉ានី ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីមុខងារសាធារណៈ និងជាប្រធានសហភាពសហព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាថា រៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ជាច្រើនដែលគ្មានប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋ ក្នុងនោះរួមទាំងព្រឹត្តិការណ៍សាទរកម្ពុជា ដែលមានអគ្គិភ័យឆាបឆេះព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍របស់ព្រះមហាក្សត្រផងដែរ។
អ្វីដែលលោក លិម គិមយ៉ា បានធ្វើនៅដំណាក់កាលចុងក្រោយនេះ បង្ហាញពីការហ៊ាននិយាយការពិត ជាអ្វីមួយដែលលោកធ្លាប់បានជំរុញឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរបន្តធ្វើ ក្នុងពេលលោកចូលរួមពិធីគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធបណ្ឌិត កែម ឡី នៅប្រទេសបារាំង កាលពីឆ្នាំ ២០១៦។
លោក លិម គិមយ៉ា៖«របបផ្ដាច់ការខ្លាចការពិត។ លោក កែម ឡី បាននិយាយការពិត ជូនសង្គមយើង ហេតុដូច្នេះហើយបានជាគេបំបិទមាត់គាត់។ ការដែលបំបិទមាត់មានច្រើនតាំងពីដើមមក តាំងពីអ្នកការពារបរិស្ថាន សមាគមផ្សេងៗដែលការពារសិទ្ធិមនុស្ស គេតែងតែបំបិទមាត់តាមការសម្លាប់។ ហេតុដូច្នេះ ដើម្បីប្រឆាំងតទល់នឹងអ្នកផ្ដាច់ការ របបផ្ដាច់ការ ទាល់តែយើងហ៊ាន ក្លាហានប្រឆាំងតទល់នឹងគេ។ មិនមែនហ៊ាននឹងអាវុធទេ ហ៊ាននឹងសម្ដី ហ៊ាននឹងនិយាយការពិត»។
លោក លិម គិមយ៉ា ធ្លាប់មានអនុស្សាវរីយ៍ចុងក្រោយមួយជាមួយនឹងបណ្ឌិត កែម ឡី គឺលោកធ្លាប់បានអង្គុយតុជាមួយគ្នាក្នុងនាមជាវាគ្មិន ក្នុងវេទិកាមួយដែលនិយាយអំពីការរួមគ្នាប្រឆាំងអំពើពុករលួយ និងវប្បធម៌និទណ្ឌភាព។ ប៉ុន្តែប៉ុន្មានខែក្រោយមក ឃាតកបានឆក់យកជីវិតបណ្ឌិត កែម ឡី ហើយរំលងបាន ៨ ឆ្នាំ ក៏ដល់វេនលោក លិម គិមយ៉ា វិញម្ដង ដែលត្រូវបានគេសម្លាប់ក្នុងហេតុការណ៍ដែលមានចរិតស្រដៀងគ្នានេះ។
ថ្វីបើរូបកាយរបស់លោកបានឃ្លាតឆ្ងាយទៅក្ដី សកម្មភាព និងការតស៊ូនយោបាយរបស់លោក លិម គិមយ៉ា អាចនឹងស្ថិតនៅក្នុងការចងចាំរបស់អ្នកនិយមប្រជាធិបតេយ្យ ខណៈដំណើរឆ្ពោះទៅរកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យពិតប្រាកដនៅកម្ពុជាហាក់នៅវែងឆ្ងាយតទៅមុខទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។