សហជីពនិងកម្មករមួយចំនួនអះអាងថា ទោះបីជាចំនួនរោងចក្រ និងអ្នកវិនិយោគចិន កំពុងកើនឡើងនាំមុខគេនៅកម្ពុជាក្តី ប៉ុន្តែជីវភាពរបស់កម្មករមិនប្រសើរទេ។ ពួកគេក៏កំពុងរងសម្ពាធឱ្យបង្កើនការផលិតទំនិញឱ្យបានច្រើនជាងមុន ហួសពីសមត្ថភាពផងដែរ។
កម្មករមួយចំនួនធ្វើការនៅតាមរោងចក្រត្អូញត្អែរថា ជីវភាពរបស់គាត់បច្ចុប្បន្ន មិនប្រសើរទេ ដោយសារតែប្រាក់ខែមានចំនួនតិចតួច រីឯទំនិញនៅក្នុងទីផ្សារព្រមទាំងតម្លៃបន្ទប់ជួលស្នាក់នៅក៏ឡើងថ្លៃខ្ពស់។
កម្មកររោងចក្រកាត់ដេរស្បែកជើងស៊ូព្រីមៀរ (Shoe Primer Cambodia) នៅសង្កាត់ទួលសង្កែ រាជធានីភ្នំពេញម្នាក់ សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ដោយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា បច្ចុប្បន្នរូបលោកក៏ដូចជាកម្មករជាច្រើនទៀត មានការលំបាកលើជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ ។ លោកថា ក្នុង១ខែៗ លោកបានទទួលប្រាក់ខែសរុបប្រមាណ២៥០ដុល្លារ ក៏ប៉ុន្តែចំនួនប្រាក់ខែនេះ មិនអាចទប់ទល់ជាមួយទំនិញទីផ្សារដែលចេះតែឡើងថ្លៃបានទេ។
កម្មករដដែលបញ្ជាក់ទៀតថា ក្រៅពីប្រឈមនិងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃ គឺកម្មករកំពុងប្រឈមនិងសម្ពាធរបស់ថៅកែចិន ដែលបង្ខំឱ្យបង្កើនការផលិតទំនិញឱ្យបានច្រើនជាងមុន លើសពីសមត្ថភាពរបស់កម្មករផងដែរ។
កម្មករថ្លែងលាក់ឈ្មោះ៖ «ក្នុង១ម៉ោងសង្វាក់ផលិតកម្មអាចផលិតស្បែកជើងបានឧទាហរណ៍ថា១៨០គូ ពីក្រុម១ រហូតដល់ក្រុម៣ ក៏ប៉ុន្តែថៅកែបង្ខំឱ្យផលិតក្នុង ១ម៉ោងឱ្យបានរហូតដល់២៥០-២៦០គូ។ ចំនួនដែលតម្រូវឱ្យកម្មករផលិតនេះគឺខ្ពស់ពេក មិនអាចផលិតបានទេ។ ចំពោះជីវភាពវិញបច្ចុប្បន្ននេះមិនប្រសើរទេ ពីព្រោះទំនិញទីផ្សារឡើងថ្លៃខ្ពស់ ហើយប្រាក់ខែកម្មករប្រមាណ២៥០ដុល្លារ គឺវាលំបាកណាស់»។
ចំណែកអនុប្រធានសហជីពសេរីកម្មករនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោកស្រី សាយ សុខនី ក៏បានបង្ហាញកង្វល់ជុំវិញជីវភាពរបស់កម្មករ ដោយសារតែប្រាក់ខែតិចព្រមទាំងមានការបង្ខំឱ្យបង្កើនការផលិតទំនិញច្រើនជាងមុននេះ។
លោកស្រី សាយ សុខនី បញ្ជាក់ថា តាមការចរចាកាលពីខែមុន គឺកម្មករនឹងទទួលបានប្រាក់ខែគោលចំនួន ២០៨ដុល្លារចាប់ពីខែមករាឆ្នាំ២០២៥។ ប្រាក់ខែដ៏តិចតួចនេះ បានធ្វើឱ្យកម្មករមានការប្រឈមលើបញ្ហាជាច្រើន ទាំងការហូបចុកមិនគ្រប់គ្រាន់ ថ្លៃជួលបន្ទប់ស្នាក់នៅ និងសុខភាពទ្រុឌទ្រោមជាដើម។
អ្នកនាង សាយ សុខនី៖ «ខ្ញុំមិនដឹងថាតើនឹងមានអ្វីខ្លះកើតឡើងចំពោះការដំឡើងប្រាក់ខែដ៏តិចតួចនេះទេ។ បើតាមអង្គការជាច្រើន ដែលសិក្សាស្រាវជ្រាវ គេបានរកឃើញថា ប្រាក់ខែគោលកម្មករ២០៨ដុល្លារ មិនអាចឱ្យរស់នៅបានសមរម្យទេ។ ប្រាក់ខែប៉ុណ្ណឹង ទប់ទល់នឹងអតិផរណាទំនិញឡើងថ្លៃមិនរួចទេ»។
ក្រសួងការងារនិងបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាជីវៈធ្លាប់ចេញសេចក្តីប្រកាសស្ដីពីការកំណត់ប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាសម្រាប់កម្មករនិយោជិតផ្នែកវាយនភណ្ឌ កាត់ដេរ ផលិតស្បែកជើង ផលិតផលធ្វើដំណើរ និងកាបូបក្នុងកម្រិតអប្បបរមា២០៤ ដុល្លារ ក្នុង ១ខែ ចាប់តាំងពីខែមករា ឆ្នាំ២០២៤។ ប៉ុន្តែកាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញាឆ្នាំ២០២៤ ក្រសួងការងារ និងបណ្ដុះបណ្ដាល វិជ្ជាជីវៈ បានប្រកាសដំឡើងប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាជាថ្មីទៀតឱ្យកម្មករនិយោជិតផ្នែកវាយនភណ្ឌកាត់ដេរ ផលិតស្បែកជើង ផលិតផលធ្វើដំណើរនិងកាបូបដោយដំឡើងពី ២០៤ដុល្លារ ទៅ ២០៨ដុល្លារក្នុង១ខែ ចាប់ពីខែមករាឆ្នាំ២០២៥។
ការលើកឡើងរបស់កម្មករជុំវិញការលំបាក និងការបង្ខំឱ្យបង្កើនការផលិតទំនិញនាំចេញលើសពីសមត្ថភាពម្ដងទៀតនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍បង្ហាញថា បច្ចុប្បន្នចំនួនរោងចក្រនិងអ្នកវិនិយោគចិន កំពុងនាំមុខគេនៅកម្ពុជា។
គិតត្រឹមខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុងចំណោមរោងចក្រឧស្សាហកម្មចំនួនជាង ២ពាន់ ៣រយ (២.៣២៦) នៅកម្ពុជា គឺរោងចក្រជិត ១ពាន់ ៣រយ (១.២៧៣) ជារបស់ថៅកែចិន។ ចំពោះការវិនិយោគវិញ ក៏ចិននាំមុខ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង៩ (៩.០៨៦) ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ស្មើនិង៤៥,៤៩ ភាគរយនៃទុនវិនិយោគសរុបរបស់កម្ពុជា។
បើទោះបីជាយ៉ាងណា វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការអធិប្បាយជុំវិញសារសំខាន់នៃកំណើនរោងចក្រនិងការវិនិយោគរបស់ចិន នៅកម្ពុជានេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ដ្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោក ហេង សុខគង់ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី៦ ខែវិច្ឆិកា។
ប៉ុន្តែទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានចិនស៊ិនហួ (Xinhua) បានដកស្រង់សំដីរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងឧស្សាហកម្ម វិទ្យាសាស្ត្រ បច្ចេកវិទ្យា និងនវានុវត្តន៍ លោក ហែម វណ្ឌី ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៥ ខែវិច្ឆិកា បានចាត់ទុកប្រទេសចិនគឺជាអ្នកវិនិយោគបរទេសកំពូលរបស់កម្ពុជា ក្នុងវិស័យផលិតកម្ម សម្រាប់ជួយដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាទាំងពេលបច្ចុប្បន្ន និងអនាគត។
បើទោះបីជាយ៉ាងនេះក្តី ក៏អ្នកវិភាគសង្គមខ្លះ មិនយល់ស្របតាមការយល់ឃើញរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទាំងស្រុងទេ។
អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយ លោក គឹម សុខ យល់ថា ទីផ្សាររបស់ចិន មិនអាចជួយជ្រោមជ្រែងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឱ្យប្រសើរដូចការស្រមៃនោះទេ ពីព្រោះតែពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជានិងចិនគឺជាពាណិជ្ជកម្មប្រកួតប្រជែង មិនមែនជាពាណិជ្ជកម្មអនុគ្រោះដូចសហរដ្ឋអាមេរិកនិងសភាពអឺរ៉ុបឡើយ។ លោកថា បើទោះបីជាមាន
រោងចក្រនិងការវិនិយោគចិន នាំមុខគេនៅកម្ពុជាក្តី ក៏ការវិនិយោគចិនទាំងនោះ មិនបានផ្ដល់ប្រយោជន៍ធំដុំដល់កម្មករ និងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឡើយ។
លោក គឹម សុខ៖ «ថ្វីត្បិតតែអ្នកវិនិយោគចិន មានកំណើនកាន់តែកើនឡើង ក៏ប៉ុន្តែសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជានៅតែដុនដាប ដោយសារតែអ្នកវិនិយោគទាំងនោះមិនគោរពច្បាប់ទាំងអស់គ្នាទេ។ ភាគច្រើនគឺរកស៊ីឃុបឃិតជាមួយអ្នកដឹកនាំប្រទេស ដើម្បីប្រមូលលុយតាមរបៀបលាងលុយកខ្វក់។ដូច្នេះវាមិនបានធ្វើឱ្យប្រទេសកម្ពុជារីកចម្រើនឡើយ»។
ស្រដៀងគ្នានេះ អតីតអ្នកតំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន យល់ថា រោងចក្រនិងអ្នកវិនិយោគចិន មិនបានផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋនិងសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាច្រើនទេ គឺភាគច្រើនបានផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ទៅឱ្យតែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ ក្នុងរដ្ឋាភិបាលខ្លះប៉ុណ្ណោះ។
លោក អ៊ុំ សំអាន៖ «ពីព្រោះយើងដឹងហើយថា រោងចក្រនិងអ្នកវិនិយោគចិនមួយចំនួនបានមកកេងប្រវ័ញ្ចញើសឈាមពលរដ្ឋខ្មែរ រំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ហើយប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយមន្ត្រីខ្មែរ។ ចំណែកអ្នកវិនិយោគទុននិងក្រុមហ៊ុនចិនមួយចំនួនទៀតក៏ជាប់ពាក់ព័ន្ធនិងការបង្ខាំងមនុស្សឱ្យឆបោកតាមអនឡាញ និងចាប់ជំរិតមនុស្សជាដើម ។ ជាពិសេសក្រុមហ៊ុនខ្លះមកបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
ថ្វីបើតួលេខបង្ហាញថាចំនួនរោងចក្រនិងអ្នកវិនិយោគចិន កំពុងនាំមុខគេនៅកម្ពុជាក្តី ក៏ប៉ុន្តែបើសម្លឹងមើលលើវិស័យពាណិជ្ជកម្មដែលកម្ពុជា ទទួលបានពីចិនវិញឃើញថា បច្ចុប្បន្ននៅមានកម្រិតតិចតួច។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ លោក អូន ព័ន្ធមុនីរ័ត្ន បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីសម្ពោធសមាគមឧស្សាហកម្មសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល ចិន-កម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែវិច្ឆិកា ថា រយៈពេល ៩ខែឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅចិន ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង១ (១,២៧)ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក ខណៈដែលចិនបាននាំចូលមកកម្ពុជាវិញ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជិត ៩ (៨,៥២) ពាន់លានដុល្លារអាមេរិក។
បើទោះបីជាចំនួនរោងចក្រនិងអ្នកវិនិយោគចិន កំពុងនាំមុខគេនៅកម្ពុជាក្តី ក៏បាតុភាព បង្ខំកម្មករឱ្យបង្កើនការផលិតទំនិញនាំចេញលើសពីសមត្ថភាពកម្មករកំពុងកើតឡើង។
កាលពីពាក់កណ្ដាលខែមីនា ឆ្នាំ២០២៤ សមាគមសំលៀកបំពាក់ និងស្បែកជើងអាមេរិក(AAFA)និងក្រុមហ៊ុនVF Corporation ក៏ធ្លាប់ទទួលបានព័ត៌មានជុំវិញករណីដែលថៅកែបង្ខំឱ្យកម្មករនៅតាមរោងចក្រ បង្កើនការផលិតទំនិញនាំចេញហួសពីសមត្ថភាពកម្មករនេះ។ កាលណោះសមាគមសំលៀកបំពាក់និងស្បែកជើងអាម៉េរិក (AAFA) និងក្រុមហ៊ុនVF Corporation ក៏ធ្លាប់ជំរុញឱ្យគណៈកម្មការគ្រប់គ្រងកិច្ចសន្យា ជួលផលិតបន្តក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរសំលៀកបំពាក់ វាយនភណ្ឌ និងស្បែកជើងរបស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជា ឱ្យធ្វើការស៊ើបអង្កេតលើករណីនេះម្ដងមកហើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។