អង្គការធ្វើការផ្នែកបរិស្ថាន និងប្រជាសហគមន៍ព្រៃឈើនៅភូមិភាគឦសាន មានមោទនភាពដែលពួកគេទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាច្រើនជាលើកទី១ នៃការលក់ឥណទានកាបូន ឬពីគម្រោងឥណទានកាបូនរេដបូក (Carbone Redd+) ដែលមានទឹកប្រាក់ដល់ទៅ ៣លានដុលា្លរកន្លះ ដែលទាញចេញពីតួនាទីរបស់ព្រៃឈើក្នុងសហគមន៍ ក្នុងរយៈពេល ៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។
ទោះយ៉ាងណា ពួកគាត់ព្រួយបារម្ភខ្លាចគម្រោងនេះ មិនឋិតថេរ ដោយរងការគំរាមកំហែងដោយបទល្មើសព្រៃឈើដែលកំពុងកើតមាននៅតំបន់ផ្សេងៗ។
តើឥណទានកាបូនជាអ្វី ហើយប្រជាសហគមន៍ព្រៃឈើទទួលបានផលប្រយោជន៍អ្វីខ្លះពីគម្រោងឥណទានកាបូន?
ព្រៃឈើមានតួនាទីជាច្រើនសម្រាប់ មនុស្ស សត្វ ជាពិសេស សង្គម និងពិភពលោកទាំងមូល។
ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាបរិស្ថាន ព្រៃឈើមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការស្រូបទាញយកកាបូន ឌីអ៊ុកស៊ីដ (DIOXIDE) និងបញ្ចេញនូវអ៊ុកស៊ីហ្សែន (OXYGEN)។
ប្រធានសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃប្រចាំកម្ពុជា (WCS) អ្នកស្រី ឆាយ គឹមហ៊ាក ជាម្ចាស់គម្រោងកាបូន រេដបូក (Carbon Dioxide REDD+) កែវសីមា មានប្រសាសន៍ពន្យល់ថា៖ នៅប្រទេសជឿនលឿន ផ្នែកឧស្សាហកម្ម និងប្រទេសក្នុងកំពុងអភិវឌ្ឍ តែងតែបានបញ្ចេញកាបូនឌីអ៊ុកស៊ីដ (Carbon Dioxide) តាមរយៈរោងចក្រ ឧស្សាហកម្មផ្សេងៗ ហើយបំភាយទៅលើអាកាស បង្កើតជាបញ្ហាផ្សេងៗ ត្រឡប់មកវិញ ដូចជា កាត់បន្ថយចំណាំងផ្លាត កាត់បន្ថយកាំរស្មីព្រះអាទិត្យ ដែលជះទៅបរិយាកាស ធ្វើឲ្យមានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ទាំងប្រទេសក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក និងធ្វើឲ្យផែនដីឡើងកម្ដៅខ្លាំង។
អ្នកស្រីពន្យល់ទៀតថា៖ ដោយសារព្រៃឈើមានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការស្រូបទាញយកកាបូន ឌីអ៊ុកស៊ីតនេះ និងមើលឃើញពីវិបត្តិយ៉ាងដូច្នេះហើយ ទើបបណ្ដាប្រទេសនៅលើពិភពលោក គេរួមគ្នាបង្កើតជាយន្តការដោះដូរ ឲ្យប្រទេសមានព្រៃឈើច្រើនអភិរក្ស ថែរក្សាព្រៃឈើឲ្យគង់វង្សបានល្អ ដើម្បីស្រូបយកកាបូន ឌីអ៊ុកស៊ីដ ដែលពិភពលោកកំពុងតែបញ្ចេញដោយផ្តល់ជាថវិកាដល់ប្រទេស ដែលមានគម្រោងផែនការសកម្មភាពលើការងារនេះ ជាការដោះដូរ ទៅនឹងការជួយដោះស្រាយបញ្ហាប្រែប្រួលអាកាសធាតុពិភពលោក៖ « ការលក់នេះមិនមែនមានន័យថា ជាការថ្លឹងអីនោះទេ គឺទូទាត់ជាមួយព្រៃ ដែលស្រូបយកកាបូន ឌីអ៊ុកស៊ីដ (Carbon Dioxide) ដូចជា ព្រៃប៉ុន្មានហិកតារអាចស្រូបយកកាបូន ឌីអ៊ុស៊ីដ នឹងបានប៉ុន្មានតោន អាហ្នឹងអាស្រ័យលើបច្ចេកទេសនៃការវាស់វែង និងបរិមាណនៃព្រៃឈើ ដោយគេវាស់លើអង្កត់ផ្ចិត និងកម្ពស់ព្រៃឈើ »។
ទាក់ទងនឹងការទិញលក់កាបូនវិញ៖
អ្នកស្រី ឆាយ គឹមហ៊ាក បញ្ជាក់ថា បច្ចុប្បន្នពុំទាន់មានការកំណត់ជាស្តង់ដារ លើការទិញលក់កាបូន ជាក់លាក់នៅឡើយទេ។ រាល់ការទិញលក់ គឺត្រូវធ្វើឡើងដោយគោលការណ៍ស្ម័គ្រចិត្ត និងអាស្រ័យដោយគុណភាពគម្របព្រៃឈើ និងទំហំដើមឈើ ជាមួយនឹងការព្យាករប្រសិទ្ធភាពរបស់ព្រៃឈើក្នុងអំឡុងពេលប្រមាណ៦០ឆ្នាំគិតចាប់ពីបច្ចុប្បន្ន ទៅអនាគត៖ « អ៊ីចឹងក្រុមហ៊ុនណា ដែលគេមានឆន្ទៈលើការទទួលខុសត្រូវលើសង្គម និងបរិស្ថានខ្ពស់ គេក៏មានឆន្ទៈទិញឥណទានកាបូនអាស្រ័យទៅលើតម្លៃនៃការចរចាគ្នា » ។
សមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃប្រចាំកម្ពុជា (WCS) បានសម្របសម្រួលធ្វើការងារជាមួយសហគមន៍អភិរក្សដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ដោយចាប់អនុវត្តន៍គម្រោង កាបូនរេដបូក ក្នុងគោលដៅថែរក្សា និងអភិរក្សព្រៃឈើ ជីវចម្រុះ និងការអភិវឌ្ឍន៍ជីវភាពប្រជាសហគមន៍នៅតំបន់ជុំវិញ ដែលកំពុងមានការអភិរក្សព្រៃឈើ ស្ថិតក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរីជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
ប្រធានសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃប្រចាំកម្ពុជា(WCS) អ្នកស្រី ឆាយ គឹមហ៊ាក មានប្រសាសន៍ថា គម្រោងនេះមានការឧបត្ថម្ភថវិកាពីអង្គការអន្តរជាតិធំៗ មួយចំនួន ដូចជា USAID និង EU ជាដើម។ សមាជិកសហគមន៍ភាគច្រើន គឺជាជនជាតិដើមភាគតិច។
អ្នកស្រីបន្តថា ជាលទ្ធផលក្នុងរយៈពេល៣ឆ្នាំចុងក្រោយនេះគម្រោងបានលក់ឥណទានកាបូនរេដបូកនៅកែវសីមា ដោយទទួលបានទឹកប្រាក់ដល់ទៅ៣លានដុលា្លរកន្លះពីការលក់ឥណទានកាបូន ឬពីគម្រោងឥណទានកាបូន រេដបូក គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៧ ដល់ឆ្នាំ២០២០។
ចំនួនទឹកប្រាក់ចំណូលនេះជាចំនួនច្រើនលើកទី១ ឬមិនដែលធ្លាប់ទទួលបានពីមុនមកនោះទេ។
ក្រុមហ៊ុនដែលស្ម័គ្រចិត្តទិញឥណទានកាបូន រេដបូកពីកម្ពុជានោះ គឺជាក្រុមហ៊ុនធំៗ ចំនួន៣ របស់សហរដ្ឋអាមេរិក មានដូចជា ក្រុមហ៊ុន Disney ក្រុមហ៊ុន Kering និងក្រុមហ៊ុន Intuit។
អ្នកស្រី ឆាយ គឹមហ៊ាក បញ្ជាក់ទៀតថា ថវិកាទាំងនោះបានបែងចែកផ្តល់ជូនជាសម្បត្តិរួមរបស់សហគមន៍ដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ដែលមានចំនួន២០ ភូមិបានប្រមាណ៧០ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ប៉ុន្តែត្រូវផ្តល់ជូនទៅតាមដំណាក់កាលនីមួយៗ និងតាមតម្រូវការចាំបាច់ប្រើប្រាស់ក្នុងសហគមន៍។
អ្នកស្រីបន្តថា តម្រូវការរបស់សហគមន៍ចាំបាច់ ក្នុងដំណាក់ការទីមួយនេះ គឺការកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធខ្នាតតូច ដូចជា អណ្ដូងទឹក រោងប្រជុំ កសាងប្រព័ន្ធទឹកស្អាតខ្នាតតូច ជួសជុលផ្លូវ ថ្នល់ ស្ពាន ក្នុងសហគមន៍ បង្គន់អនាម័យ ផ្តល់វគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលអំពីការធ្វើកសិកម្ម មានដូចជាការដាំដំណាំ ចិញ្ចឹមសត្វ និងបង្កើតជាតំបន់អេកូទេសចរណ៍ដើម្បីរកចំណូលបន្ថែម។
ចំពោះតួនាទីរបស់សមាជិកសហគមន៍ក្នុងគម្រោង គឺពួកគាត់ត្រូវចូលរួមយ៉ាងសកម្មក្នុងការអភិរក្ស និងការពារព្រៃឈើ ដោយចូលរួមដើរល្បាតព្រៃ ការពារបទល្មើសព្រៃឈើ ការប្រើប្រាស់ព្រៃឈើប្រកបដោយនិរន្តរភាព ដោយមិនត្រូវកាប់ឆ្ការព្រៃ ដើម្បីយកដីធ្វើកសិកម្មទ្រង់ទ្រាយនោះឡើយ៖ « គាត់រក្សាព្រៃទុក ដើម្បីប្រើប្រាស់និរន្តរភាព គឺការដកហូតនូវអនុផលព្រៃឈើយកមកប្រើប្រាស់ ដូចជា បន្លែ ផ្លែឈើ ឱសថ និងបង្កើតជាសិប្បកម្មកែច្នៃជារបស់របរប្រើប្រាស់ប្រចាំថ្ងៃ និងលក់បានប្រាក់ចំណូលក្នុងគ្រួសារបន្ថែមទៀត »។
ផ្ទៃដីព្រៃឈើអនុវត្តគម្រោងកាបូន រេដបូក កែវសីមា មានទំហំជាង១សែន ៦ម៉ឺនហិកតារ(១៦៦ , ៩៨៣ហិកតារ) ស្ថិតក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃកែវសីមា ដែលមានផ្ទៃដីសរុបទំហំជិត៣សែនហិកតារ (២៩២,៦៩០ហិកតារ) ស្ថិតក្នុងខេត្តមណ្ឌលគិរី និងផ្នែកខ្លះនៅក្នុងខេត្តក្រចេះ។
ក្រៅពីនៅស្រុក កែវ សីមា ខេត្ត មណ្ឌលគីរី គម្រោងកាបូន រេដបូក ក៏កំពុងរៀបចំ និងអនុវត្តនៅក្នុងតំបន់ព្រៃអភិរក្សនៅខេត្តផ្សេងៗ ទៀតដែរ ដូចជា នៅតំបន់ភ្នំក្រវ៉ាញ ក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ នៅតំបន់ព្រៃទំរីង ក្នុងខេត្តកំពង់ធំ និងតំបន់ព្រៃឡង់ ដែនជម្រកសត្វព្រៃតាតៃក្នុងខេត្តកោះកុង និងកំពុងសិក្សាគម្រោងនៅតំបន់គូលែនព្រហ្មទេព ក្នុងខេត្តព្រះវិហារជាដើម ប៉ុន្តែតំបន់ទាំងនេះមិនទាន់មានលទ្ធផលជាដុំកំភួននៅឡើយទេ។
រដ្ឋលេខាធិការ និងជាអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រា ភក្រ្តា ប្រាប់អាស៊ីសេរីតាមបណ្ដាញសង្គមតេឡេក្រាមថា កម្ពុជាកំពុងតែសិក្សា និងអនុវត្តគម្រោងឥណទានកាបូនសាកល្បងនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃ ព្រៃឡង់ក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងបន្ថែមទៀតជាមួយក្រុមហ៊ុនជប៉ុន មីតស៊ូ «Mitsui»៖ « ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៦ មកដល់បច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាបាន ទទួលថវិកាចំនួន ១១ , ៦លានដុល្លារ ពីការលក់ឥណទានកាបូនឱ្យទៅក្រុមហ៊ុន អន្តរជាតិធំៗ មួយចំនួនមានដូចជា៖ Disney Kering Intuit និង Shall និងក្រុមហ៊ុន Gucci ។ »
លោក នេត្រ ភក្ត្រា បន្តថា៖ ការលក់កាបូននៅកែវសីមា ធ្វើឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១៦មក ប៉ុន្តែការរៀបចំផែនការសកម្មភាពផ្សេងៗដើម្បីឈានដល់ការលក់កាបូននេះ បានធ្វើឡើងតាំងពីជាង១០ឆ្នាំមុនមកម្លេះ។
ប្រជាសហគមន៍ អណ្តូង ក្រឡឹង ស្ថិត ក្នុងគម្រោងកាបូនរេដ កែវសីមា លោក ប៊ីល វណ្ណធី ថ្លែង រៀបរាប់ពីផលប្រយោជន៍នៃគម្រោងនេះ និងចង់ឲ្យយគម្រោងនេះដើរទៅមុខទៀត។
« ក្នុងនាមជាប្រជាពលរដ្ឋក្នុងសហគមន៍ បើនិយាយពីសប្បាយ គឺសប្បាយចិត្តហួស ព្រោះយើងបានការពារព្រៃយើងឲ្យនៅ ហើយយើងបានថវិកាបន្ថែមទៀត បើនិយាយពីថវិកាកាបូនយើងបានកសាងអណ្ដូងទឹក រៀបចំប្រព័ន្ធទឹកស្អាត ឲ្យប្រជាសហគមន៍បានប្រើប្រាស់ទឹកមានអនាម័យ » ។
ប្រធានអង្គការ WCS អ្នក ស្រី ឆាយ គឹមហ៊ាក មានក្តីបារម្ភដូចគ្នាដែរ ហើយអ្នកស្រីក៏មិនទាន់អាចសន្និដ្ឋានបានគម្រោងបន្ទាប់នេះថាយ៉ាងណានោះទេ ព្រោះមកដល់ពេលនេះកិច្ចសន្យាទិញលក់ជាថ្មីជាលក្ខណៈធំដំនៅមិនទាន់មានជាផ្លូវការនៅឡើយ៖ « ព្រោះអីលទ្ធភាពនៃការលក់កាបូននេះ អាស្រ័យលើលទ្ធភាពនៃការស្រូបយកឧស្ម័នផ្ទះកញ្ចក់ ឬកាបូន ឌីអ៊ុកស៊ីដរបស់ព្រៃឈើ ហើយបើបាត់បង់ព្រៃឈើ អ៊ីចឹងនឹងធ្លាក់ចុះនៃការស្រូបយកកាបូន ដែលនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់គម្រោងលក់កាបូន រេដបូកនោះហើយ »។
លោក នេត្រា ភក្រ្តា បញ្ជាក់អះអាងថា សមិទ្ធផលនៃការលក់ឥណទានកាបូនលើកនេះ បង្ហាញថាកម្ពុជា បានចាត់វិធានការប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពក្នុងការ ការពារ និងអភិរក្សធនធានធម្មជាតិ និងការថែរក្សាបាននូវឈើឈរ អាចលក់តួនាទីរបស់ឈើ ហើយថវិកាដែលបានមកពីការលក់ឥណទានកាបូននេះត្រូវបានយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់ការពារ និងអភិរក្សព្រៃឈើ និងអភិវឌ្ឍន៍ជីវភាពសហគមន៍ក្នុងតំបន់ការពារធម្មជាតិ ដើម្បីធ្វើជាគំរូសម្រាប់ឈានទៅទទួលបានថវិកាពីការទូទាត់ផ្អែកតាមលទ្ធផល ពីមូលនិធិអាកាសធាតុបៃតងនៃអនុសញ្ញាក្របខណ្ឌសហប្រជាជាតិ ស្ដីពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដែលអនុវត្តចាប់ពីឆ្នាំ២០២០នេះ ហើយដែលឆ្លើយតបទៅនឹងគោលការណ៍ហិរញ្ញប្បទាននិរន្តរភាព។
ទោះជាយ៉ាងណា ប្រជាសហគមន៍ អណ្ដូងក្រឡឹង ស្ថិតក្នុងគម្រោងកាបូនរេដ កែវសីមា លោក ប៊ីល វណ្ណធី លោកនៅមានក្តីព្រួយបារម្ភខ្លាចជំហានបន្ទាប់នៃគម្រោងនេះ មិនអាចលក់បានប្រាក់ចំណូលច្រើនដូចលើកទី១នេះទេ ព្រោះខ្លាចមិនអាចទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើបាន៖ « ក្នុងសហគមន៍ខ្ញុំឥឡូវនេះមិនទាន់មានការកាប់ព្រៃឈើណាស់ណាពីជនខិលខូចនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែខ្ញុំបារម្ភណាស់ ព្រោះអីនៅជុំវិញសហគមន៍ខ្ញុំឃើញថា មានការកាប់រានព្រៃឈើពីអ្នកមានអំណាច ដែលគេមានលុយមានកាក់អីអ៊ីចឹង»៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។