ប្រជាពលរដ្ឋ ខេត្តកំពង់ធំ ស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរបញ្ឈប់អាជីវកម្មបូមខ្សាច់នៅតាមដងស្ទឹងស្ទោង ដោយសារពួកគាត់ព្រួយបារម្ភខ្លាចបាក់ដីច្រាំងស្ទឹង ប៉ះពាល់ដល់ដីស្រែចម្ការ និងផ្ទះរបស់ពួកគាត់។ អភិបាលខេត្តកំពង់ធំ សន្យាថា នឹងឱ្យមន្ត្រីជំនាញចុះពិនិត្យមើលករណីនេះ។
ប្រជាពលរដ្ឋនៅឃុំសាគ្រាម ស្រុកប្រាសាទបល្ល័ង្គ លើកឡើងថា អាជីវកម្មបូមខ្សាច់នៅតាមដងស្ទឹងស្ទោង កំពុងកើតមានអនាធិបតេយ្យ ដោយពុំមានអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធទប់ស្កាត់ និងបកស្រាយពន្យល់ ពលរដ្ឋឱ្យបានដឹងនោះទេ។
ពលរដ្ឋម្នាក់សុំមិនបញ្ចេញឈ្មោះ ឱ្យដឹងថា ការបូមខ្សាច់នៅតាមដងស្ទឹងស្ទោង ដោយទ្រង់ទ្រាយធំ ដោយមានម៉ាស៊ីនបូមខ្សាច់ និងរថយន្តជាច្រើនគ្រឿងប្រចាំការបូមខ្សាច់ និងដឹកខ្សាច់ចេញពីតំបន់នោះ។ លោក បារម្ភថា ការបណ្ដោយឱ្យមានសកម្មភាពបូមខ្សាច់បែបនេះ គឺជាការដណ្ដើមយកផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាពលរដ្ឋ និងថែមទាំងបណ្ដាលឱ្យបាក់ដីច្រាំងស្ទឹង ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដីស្រែចម្ការ និងផ្ទះសម្បែងពលរដ្ឋទៀតផង៖ «ខ្ញុំជាប្រជាពលរដ្ឋចង់ឱ្យបញ្ឈប់ការបូមខ្សាច់ដែលនាំឱ្យប៉ះពាល់ដីស្រែចម្ការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។កុំបានបាលុយបានកាកពីក្រុមហ៊ុននាំគ្នាបិទមាត់អស់ ហើយអត់មានធ្វើការអីបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ ហើយបម្រើតែអ្នកមានលុយគឺយើងមិនអាចទទួលយកបានទេ
»។
ចំណែក ជំទប់ទី២នៃឃុំសាគ្រាម មកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក ជឿន ណាស៊ី ប្រាប់អាស៊ីសេរីថា លោកក៏មានការព្រួយបារម្ភដូចប្រជាពលរដ្ឋដែរ។ លោកសង្កេតឃើញថា ការបូមខ្សាច់នេះ មិនបានបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ និងមិនឃើញមានចំណូលសម្រាប់ឃុំ និងសម្រាប់រដ្ឋនោះទេ។ លោកអះអាងថា នៅតាមដងស្ទឹងស្ទោង តែងតែមានក្រុមហ៊ុនឯកជន ចូលទៅបូមខ្សាច់ខុសច្បាប់ជាបន្តបន្ទាប់ ទោះបីជាប្រជាពលរដ្ឋ និង អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រួមគ្នាបញ្ឈប់បែបណា ក៏មិនចេះអស់ដែរ។ លោកស្នើសុំឱ្យអាជ្ញាធរខេត្តបញ្ឈប់សកម្មភាពបូមខ្សាច់នេះ និងស្នើសុំឱ្យមានការពិគ្រោះយោបល់ និងមានការយល់ព្រមពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាមុនសិន មុននឹងអនុញ្ញាតឱ្យក្រុម ហ៊ុនឯកជន បើកដំណើរការបូមខ្សាច់៖ «ការព្រួយបារម្ភរបស់ខ្ញុំគឺដោយសារទី១ មានវត្តនិងភូមិកន្ទាក ជាភូមិក្បែរច្រាំងស្ទឹង ហើយទី២ យើងព្រួយបារម្ភថា ប្រជាពលរដ្ឋ មានទីសំណាប និងប្រជាពលរដ្ឋដែលដាំត្រប់ និងល្ងនិងដំណាំដាំដុះដូចជាពោតតាមមាត់ស្ទឹង ដូច្នេះកាលណាតែមានបាក់ច្រាំងទៅ គឺមានផលប៉ះពាល់ដល់ពួកគាត់»។
ទោះជាយ៉ាងណា មេឃុំសាគ្រាម មកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ចាន់ សុផល មានប្រសាសន៍ថា សកម្មភាពបូមខ្សាច់នេះគឺមានការសិក្សា និងការអនុញ្ញាតពីខាងមន្ទីររ៉ែ និងថាមពលខេត្តកំពង់ធំ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា អាជ្ញាធរថ្នាក់លើ មិនបានផ្ដល់ដំណឹងនេះឡើយ ហើយក៏មិនមានការយល់ព្រម ពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានដែរ។ លោកអះអាងថា លោកក៏ធ្លាប់បានទាមទារសុំមើលអាជ្ញាប័ណ្ណពីក្រុមហ៊ុនទាំងនោះដែរ ប៉ុន្តែមិនទាន់ទទួលបាននៅឡើយទេ។ លោកបន្តថា សកម្មភាពបូមខ្សាច់របស់ក្រុមហ៊ុនថ្មីនេះ គឺទើបតែកើតមានក្នុងខែមករានេះទេ ហើយលោកក៏មិនដឹងថា ជាក្រុមហ៊ុនរបស់អ្នកណានិងបូមខ្សាច់យកទៅ ណានោះដែរ៖ «ខាងអាជ្ញាធរឃុំ គឺថា ពាក់ព័ន្ធនឹងរ៉ែនិងថាមពលអ៊ីចឹងគឺផុតពីដៃ ប៉ុន្តែគ្រាន់តែមានសិទ្ធិមួយថា បើមានផលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ គឺយើងនឹងតវ៉ា តែខ្ញុំរង់ចាំមើលតែអាជ្ញាប័ណ្ណទេ ហើយប្រសិនបើធ្លាក់អាជ្ញាប័ណ្ណមកគឺខ្ញុំប្រាប់ពលរដ្ឋថា គឺសិក្សារួចហើយ មានអាជ្ញាប័ណ្ណត្រឹមត្រូវ តែអាជ្ញាប័ណ្ណវាអត់ទាន់មកដល់ ឃុំ។ ខ្ញុំមិនដឹងថា ទីតាំងនោះអនុវត្តអីបែបណាគឺអត់ដឹងទេ»។
ទាក់ទងនឹងករណីនេះ ប្រធានមន្ទីររ៉ែ និងថាមពលខេត្តកំពង់ធំ លោក ញ៉ែម ចន្ថា ថ្លែងថា រដ្ឋបាលខេត្តគឺជាអ្នកចេញអាជ្ញាប័ណ្ណ ឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនបើកដំណើរការបូមខ្សាច់នេះ មិនមែនខាងមន្ទីររ៉ែនោះទេ។ លោកអះអាងថា មេឃុំសាគ្រាម ក៏បានចុះហត្ថលេខាយល់ព្រមឱ្យដំណើរការអាជីវកម្មនេះដែរ ប៉ុន្តែមូលហេតុ ដែលគាត់បដិសេធ អាចមកពីគាត់ភ្លេច។ លោក ញ៉ែម ចន្ថា បញ្ជាក់ថា ម្ចាស់អាជីវកម្មបូមខ្សាច់នោះ គឺជាជនជាតិខ្មែរ និងបូមខ្សាច់សម្រាប់លក់ក្នុងខេត្ត ដោយមានកិច្ចសន្យារយៈពេល ១ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែលោកថា លោកមិនអាចបញ្ជាក់ឈ្មោះនិងកិច្ចសន្យានោះលម្អិតបានទេ ដោយសាររវល់បើកឡាន៖ «តាមជំនាញយើងចុះសិក្សាគឺត្រង់នេះអាចធ្វើបានដោយមិនមានប៉ះពាល់អីទេ គឺយើងតម្រូវឱ្យគាត់ធ្វើតាមការណែនាំរបស់យើងនិងតាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស»។
ចំណែកអភិបាលខេត្តកំពង់ធំ លោក សុខ លូ មានប្រសាសន៍ថា ប្រជាពលរដ្ឋចេះតែមានការព្រួយបារម្ភ ប៉ុន្តែជាធម្មតាការបូមខ្សាច់ គឺសុទ្ធតែមានការអនុញ្ញាត និងការវាយតម្លៃច្បាស់លាស់ពីមន្ទីរជំនាញ។ ទោះជាយ៉ាងណា លោកសន្យាថា នឹងឱ្យមន្ត្រីជំនាញរបស់ខេត្តចុះទៅពិនិត្យជាក់ស្ដែង៖ «អត់អីទេ ខ្ញុំបានទទួលព័ត៌មាននេះហើយ ចាំមើលខ្ញុំចាត់ឱ្យមន្ទីរនិងក្រុមការងារចុះទៅមើលថាម៉េច ព្រោះខ្ញុំចាំអត់បានដែរ ការបូមខ្សាច់វាច្រើន ការអនុញ្ញាតទ្រង់ទ្រាយតូចវាច្រើន ដូច្នេះខ្ញុំអត់ចាំអស់ទេ»។
តាមលទ្ធផលនៃការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយរបស់សកលវិទ្យាល័យ សៅសែមថុន (University of Southampton) នៃប្រទេសអង់គ្លេស ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែមករា នៅគេហទំព័ររបស់សកលវិទ្យាល័យនេះ បានរកឃើញអំពីគ្រោះថ្នាក់ នៃអាជីវកម្មបូមខ្សាច់នៅកម្ពុជា ដែលកំពុងគម្រាមកំហែងដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ តាមដងទន្លេមេគង្គ។ ការបូមខ្សាច់ទាំងនោះ ធ្វើឱ្យបាតទន្លេខូងជ្រៅ ដែលនាំឱ្យបាក់ច្រាំងទន្លេ រំលំផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋ និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធផ្លូវតាមបណ្ដោយមាត់ទន្លេ។ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ រកឃើញបាតទន្លេនៅតំបន់ខ្លះ ត្រូវគេបូមខ្សាច់ខូងជម្រៅ ៨ ម៉ែត្រ និងប្រវែង ៤២ ម៉ែត្រ ក្នុងមួយកន្លែង។
លោកបណ្ឌិត ជូលៀន ឡេលិន (Julian Leyland) ប្រើឧបករណ៍ស្កែនដោយប្រើឡាហ្ស៊ែ (Terrestrial Laser Scanner) រកឃើញថា ការបូមខ្សាច់ចេញពីបាតទន្លេត្រឹមតែជម្រៅ ២ ម៉ែត្រ គឺល្មមគ្រប់គ្រាន់ ធ្វើឱ្យបាក់ដីមាត់ច្រាំងទន្លេទៅហើយ ចុះទម្រាំបូមដល់ជម្រៅ ៨ ម៉ែត្រ ឬជ្រៅជាងនេះ នោះការបាក់ច្រាំងទន្លេ រឹតតែធំធេងជាងនេះ។ លោកបណ្ឌិត ជូលៀន ឡេលិន បន្ថែមថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ បង្ហាញយ៉ាងច្បាស់ថា ការបាក់ដីច្រាំងទន្លេកាន់តែរីករាលដាល ដែលប្រជាពលរដ្ឋរាយការណ៍ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺបណ្ដាលមកពីការបូមខ្សាច់យ៉ាងសម្បើមនេះឯង។
ការសិក្សានេះ រកឃើញទៀតថា ការបូមយកខ្សាច់ចេញពីបាតទន្លេមេគង្គ ដោយអាជីវកម្មបូមខ្សាច់នេះ មានបរិមាណធំជាងធំហំបរិមាណខ្សាច់ដែលហូរចាក់បំពេញបាតទន្លេតាមបែបធម្មជាតិ ពី ៥ ទៅ ៩ ដងឯណោះ។
សកម្មជនបរិស្ថាន កត់សម្គាល់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាតែង អនុញ្ញាតឬបណ្ដែតបណ្ដោយឱ្យ មានសកម្មភាពបូមខ្សាច់ច្រើនហួសហេតុ គ្មានតម្លាភាព និងគ្មានការវាយតម្លៃត្រឹមត្រូវពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមឡើយ។
ប្រធានចលនាមាតាធម្មជាតិ លោក អាឡិច ហ្គន់សាឡេស ដេវីតសុន មានប្រសាសន៍ថា ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា អះអាងជារឿយៗថា ការបូមខ្សាច់ផ្ដល់ផលប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋ និងមិនបង្កផលប៉ះពាល់ក៏ដោយ ក៏លោកមើលឃើញថា អាជីវកម្មនេះ បានផ្តល់ផលប៉ះពាល់ធំធេង សម្រាប់បរិស្ថាន ធនធានមច្ឆាជាតិ និងការបាក់ច្រាំងទន្លេ ស្ទឹងបណ្ដាលឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ការរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋមិនអាចប្រកែកបានឡើយ។
សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះ ផ្ដល់មតិថា ការអនុញ្ញាតឱ្យមាន សកម្មភាពបូមខ្សាច់ គួរតែធ្វើឡើងដោយប្រុងប្រយ័ត្ន និងមានការចូលរួមនិងយល់ព្រមពីភាគីពាក់ ព័ន្ធដើម្បីធានាពីតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាព ពោលគឺមិនអាចធ្វើឡើងដោយស្ងាត់ៗតែក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជននោះទេ។ «»
សកម្មជនបរិស្ថាន សង្កេតឃើញថា អាជីវកម្មបូមខ្សាច់ទាំងខ្នាតតូច និងខ្នាតធំ តែងធ្វើឱ្យបាក់ច្រាំងទន្លេ ឬស្ទឹង ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបែរជាប្រកែកដោយទម្លាក់កំហុសទៅលើបាតុភូតធម្មជាតិទៅវិញ។ ជាងនេះទៅទៀត ក្រុមហ៊ុនបូមខ្សាច់តែងបង្ហូរប្រេងចូលក្នុងទឹក ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ជីវចម្រុះ និងជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋដែលប្រើប្រាស់ទឹកប្រចាំថ្ងៃ និងអ្នកនេសាទត្រីជាដើម។ សកម្មជនបរិស្ថានអះអាងថា អាជីវកម្មបូមខ្សាច់នេះ មិនផ្ដល់ផលចំណេញអ្វីទាំងអស់ ដល់ពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន ផ្ទុយទៅវិញពលរដ្ឋនឹងជួបការលំបាកផ្នែកជីវភាព និងខូចខាតដល់បរិស្ថានជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។