សកម្មជនបរិស្ថាន បារម្ភថា ការបូមខ្សាច់នឹងធ្វើឱ្យមានការបាក់ច្រាំង និងបាត់បង់ជីវចម្រុះក្នុងទឹកទន្លេ។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថា ដើម្បីឱ្យប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីការទាញយករ៉ែខ្សាច់ លុះត្រាតែរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់អំពើពុករលួយក្នុងវិស័យធនធានរ៉ែជាមុនសិន។
សកម្មជនបរិស្ថាន សង្កេតឃើញថា សកម្មភាពបូមខ្សាច់លក់ទៅបរទេស គឺរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនបានសិក្សាពីផលប៉ះពាល់សង្គម និងបរិស្ថានឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ព្រមទាំងគ្មានតម្លាភាពនៃការគ្រប់គ្រងចំណូលនោះទេ។
ស្ថាបនិកអង្គការមាតាធម្មជាតិលោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវីដសុន (Alejandro Gonzalez-Davidson) ថ្លែងប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ការទាញយករ៉ែខ្សាច់ទន្លេក្នុងប្រទេសកម្ពុជា បានបង្កផលប៉ះពាល់ជាច្រើនដល់បរិស្ថាន និងប្រជាពលរដ្ឋ ដោយក្នុងនោះក៏មានវត្តអារាម សាលា និងផ្ទះប្រជាពលរដ្ឋរស់តាមដងទន្លេជាច្រើនបានធ្លាក់ចូលទៅក្នុងទន្លេ ហើយការបូមខ្សាច់ក៏បានធ្វើឱ្យផលនេសាទត្រីធ្លាក់ចុះដែរ។ លោក អាឡិច យល់ថា កម្ពុជាខាតបង់ក្នុងការលក់ខ្សាច់ទៅបរទេស ពីព្រោះរដ្ឋាភិបាលមិនមានយន្តការត្រួតពិនិត្យ និងតាមដានអាជីវកម្មរ៉ែខ្សាច់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមបទដ្ឋានស្តង់ដារដែលក្រសួងកំណត់នោះទេ ហើយប្រការនេះធ្វើឱ្យចំណូលពីការលក់រ៉ែខ្សាច់មិនមានតម្លាភាព និងមិនអាចស្មើនឹងការខាតបង់ពីផលប៉ះពាល់ក្នុងការទាញ យករ៉ែខ្សាច់ឡើយ។ ជាមួយគ្នានេះ លោក អាឡិច ចាត់ទុករ៉ែខ្សាច់ដែលលក់ទៅបរទេសគឺជាខ្សាច់ឈាម ហើយលោកសំណូមពរដល់ប្រទេសផ្សេងៗបញ្ឈប់ការទិញខ្សាច់ដែលមានប្រភពមកពីប្រទេសកម្ពុជា៖
«ហើយតែបូមខ្សាច់ចំនួនត្រីថយខ្លាំងមែនទែន ហើយរាល់ថ្ងៃហ្នឹង មិនមែនត្រឹមថយចំនួនត្រីនៅទន្លេមេគង្គទេ សូម្បីតែត្រីនៅទន្លេសាប ក៏ថយដែរអ៊ីចឹងខ្ញុំជឿថា ចំណូលប្រជាពលរដ្ឋដែលបានថយហ្នឹង គឺថយច្រើនជាងចំនួន ២,៤លានដុល្លារ(២.៤០០.០០០ដុល្លារអាមេរិក)លុយកំប៉ិចកំប៉ុក ដែលរដ្ឋាភិបាលអះអាងថា បានទទួលហ្នឹង អ៊ីចឹងគឺខ្ញុំទទួលយកអត់បានទេ ហើយខ្ញុំនឹងព្យាយាមឱ្យអស់ពីលទ្ធភាព ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យមាន គេហៅថា ពហិការទៅលើខ្សាច់កម្ពុជា។ ប្រទេសណា ដែលកំពុងតែនាំចូលខ្សាច់ពីប្រទេសកម្ពុជា សូមពហិការផង ព្រោះអាហ្នឹងយើងអាចចាត់ទុកជាខ្សាច់ឈាម»។
រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានចេញសេចក្ដីសម្រេចមួយកាលពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០០៩ ដោយបានបញ្ឈប់ការនាំចេញខ្សាច់ទឹកសាបទៅក្រៅប្រទេស។ ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី រដ្ឋាភិបាលបែរជាផ្ដល់អាជ្ញាប័ណ្ណដោយស្ងាត់ៗ ដល់ក្រុមហ៊ុនឈ្មោះ ហ្គ្លូបបល ហ្គ្រីន អិនណើជី ឌីវើឡុបមិន (Global Green Energy Development) ដែលមានអគ្គនាយកជាកូនស្រីរបស់លោក ទ្រី ភាព គឺលោកស្រី ទ្រី ដាលីន កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២១ និងក្រុមហ៊ុន ចតុមុខ រីសស ស៊ុបផ្លាយ អ៊ីមផង អ៊ិចផត (Chaktomuk Resources Supply Import Export) ខែមីនា ឆ្នាំ២០២០ នាំចេញខ្សាច់ទឹកសាបដែលនៅសល់ពីតម្រូវការក្នុងស្រុកទៅវិញ។ ក្រុមហ៊ុននាំខ្សាច់ទាំងនេះ បាននាំខ្សាច់ចេញតាមច្រកព្រំដែនទឹក កម្ពុជា វៀតណាម ក្អមសំណ ខេត្តកណ្ដាល។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅពុំទាន់អាចទាក់ទងអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានធនធានរ៉ែនៃក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា ដើម្បីសុំការឆ្លើយតបនឹងការរិះគន់នេះបាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២៨ តុលា ដោយទូរស័ព្ទចូលតែមិនមានអ្នកទទួល។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងពេលធ្វើបទបង្ហាញលទ្ធផលការងាររបស់ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល កាលពីថ្ងៃទី៩ ខែសីហា លោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា បានលើកឡើងថា ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានធ្វើការស្រាវជ្រាវច្បាស់លាស់ មុននឹងផ្ដល់អាជ្ញាប័ណ្ណបូមខ្សាច់ដល់ក្រុមហ៊ុននីមួយៗ។ លោកថា ក្រសួងបានផ្ដល់អាជ្ញាប័ណ្ណឱ្យក្រុមហ៊ុនបូមខ្សាច់ត្រឹមតែ៣ភាគរយ (៣%) ឬស្មើនឹង២ពាន់ហិកតារ (២,០០០ហិកតារ) តែប៉ុណ្ណោះ បើប្រៀបនឹងផ្ទៃទឹកទន្លេ និងស្ទឹងក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ លោកអះអាងទៀតថា ការបូមខ្សាច់បានជួយសម្រួលដល់ផ្លូវនាវាចរណ៍ និងជាវិធានការជួយទប់ស្កាត់កុំឱ្យបាក់ច្រាំងទន្លេដែរ។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីផ្នែកតស៊ូមតិនៃគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) លោក សាន់ ម៉ាឡា យល់ឃើញថា ដើម្បីឱ្យប្រទេសកម្ពុជា ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីការទាញយករ៉ែខ្សាច់ លុះត្រាតែរដ្ឋាភិបាលលុបបំបាត់អំពើពុករលួយក្នុងវិស័យធនធានរ៉ែជាមុនសិន។ លោកបន្ថែមថា ដោយសារបញ្ហាអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធ ក្រុមហ៊ុនតែងតែលួចបូមខ្សាច់ខុសពីបទដ្ឋានដែលក្រសួងអនុញ្ញាតឱ្យ ហើយលោកយល់ថា ដើម្បីធានាតម្លាភាពក្នុងការបូមខ្សាច់ ទាំងក្រុមហ៊ុន និងរដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្ហាញឯកសារផ្ដល់ការអនុញ្ញាតបូមខ្សាច់ និងចំនួនខ្សាច់ដែលបានទាញយក ទៅដល់សាធារណៈជនបានដឹង៖
«ខ្ញុំគិតថាប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរយើងទាំងអស់គ្នា គឺជាម្ចាស់ធនធាន ម្ចាស់ទ្រព្យសម្បត្តិនៃធនធានធម្មជាតិទាំងអស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារបស់យើង ហើយដើម្បីអាចរក្សាបាននូវតម្លាភាព និងការទាញយកប្រយោជន៍ចូលជាតិពិតប្រាកដ ខ្ញុំសំណូមពរឱ្យ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល និងរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង មេត្តាបើកទូលាយនូវព័ត៌មាន ឯកសារពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ជាពិសេសគឺទទួលយកមតិយោបល់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងប្រជាជនមូលដ្ឋាន»។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៥៩ ចែងថា រដ្ឋត្រូវរក្សាការពារបរិស្ថាន និងតុល្យភាព នៃភោគទ្រព្យធម្មជាតិ ហើយត្រូវចាត់ចែងឱ្យមានផែនការច្បាស់លាស់ក្នុងការគ្រប់គ្រងមានជាអាទិ៍ ដីធ្លី ទឹក ខ្យល់ រ៉ែ ថាមពល ប្រេងកាត និងឧស្ម័ន ថ្ម ខ្សាច់ ព្រៃឈើ និងអនុផលព្រៃឈើ ពពួកសត្វព្រៃ ព្រមទាំងធនធានជលផលជាដើម។
សកម្មជនបរិស្ថាន និងអង្គការសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនបានធានាឱ្យមានតម្លាភាពក្នុងការទាញយកធនធានរ៉ែឡើយ។ ជុំវិញបញ្ហានាំចេញរ៉ែខ្សាច់នេះ កម្ពុជាក៏ធ្លាប់មានរឿងអាស្រូវ បាត់ទឹកប្រាក់ជាង ៧រយលានដុល្លារ (៧០០លានដុល្លារអារិក) ក្នុងការលក់រ៉ែខ្សាច់ទៅឱ្យប្រទេសសឹង្ហបុរីដែរ ដោយកាលនោះ ទិន្នន័យពាណិជ្ជកម្មរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ បង្ហាញពីភាពខុសគ្នានៃតួលេខរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងរដ្ឋាភិបាលសិង្ហបុរី ស្ដីពីពាណិជ្ជកម្មខ្សាច់រវាងប្រទេសទាំងពីរ រយៈពេល ៨ឆ្នាំ ពីឆ្នាំ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ២០១៥។ តួលេខរបស់សិង្ហបុរី ឲ្យដឹងថា សិង្ហបុរី នាំចូលខ្សាច់ពីកម្ពុជា ចំនួនជាង ៧៣លានតោន ក៏ប៉ុន្តែតួលេខរបស់កម្ពុជា បង្ហាញថា កម្ពុជានាំចេញខ្សាច់ទៅសិង្ហបុរី ត្រឹមតែជិត៣លានតោនប៉ុណ្ណោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។