សកម្មជនបរិស្ថានព្រួយបារម្ភថា ការបន្តលុបបឹងតាមោក ឬបឹងទំនប់កប់ស្រូវ ដោយគ្មានតម្លាភាព ជាងបួនរយ (៤២៥) ហិចតារថែមទៀត នឹងធ្វើឲ្យរាជធានីភ្នំពេញជួបប្រទះបញ្ហាបរិស្ថានកាន់តែលំបាកធ្ងន់ធ្ងរ។ សង្គមស៊ីវិល ជឿថា រដ្ឋាភិបាលនឹងកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោកនេះម្ដងបន្តិច រហូតដល់លុបបឹងបាត់ទាំងស្រុងតែម្ដង។
ផ្ទៃបឹងតាមោកជាង ៤០០ (៤២៥) ហិកតារទៀត នឹងត្រូវចាក់ខ្សាច់លុបនៅពេលឆាប់ៗនេះ ក្រោយពេលដែលប្រមុខរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន ចេញអនុក្រឹត្យស្ងាត់ៗ កាត់ផ្ទៃបឹងនេះចែកឲ្យទៅឲ្យឈ្មួញមានងារជាឧកញ៉ា និងសាច់ញាតិរបស់មេយោធានៃកងទ័ពឆ័ត្រយោង «ង៧០» រួចរាល់អស់ហើយ។
សកម្មជនបរិស្ថាន ដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារជាង១ឆ្នាំ ដោយសារការទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបញ្ឈប់ការលុបបឹងតាមោកគឺ កញ្ញា ឡុង គន្ធា ភ្ញាក់ផ្អើលនៅពេលឃើញសកម្មភាពការចាប់ដីលុបផ្ទៃបឹងកើនឡើងយ៉ាងគំហុកបែបនេះ។ កញ្ញារក្សាជំហរមិនពេញចិត្តចំពោះការលុបបឹងតាមោកទេ ព្រោះសកម្មភាពនេះនឹងនាំផលលំបាកសម្រាប់ក្រុងភ្នំពេញ ទៅថ្ងៃក្រោយ។ កញ្ញានៅតែទទូចឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិចារណាដកហូតសេចក្ដីសម្រេចនានាស្ដីពីការលុបបឹងនេះវិញ ដើម្បីបញ្ចៀសផលប៉ះពាល់ដល់ពលរដ្ឋរស់នៅក្នុងក្រុង និងតំបន់ជាយក្រុងភ្នំពេញ៖ «ខ្ញុំនៅតែបារម្ភដូចបានលើកឡើងកន្លងមកអ៊ីចឹងពីផលប៉ះពាល់នៃការលុបបឹងហ្នឹង ហើយក៏ភ្ញាក់ផ្អើលដែរ នៅពេលចេញ ( ពីពន្ធនាគារ ) ។ កាលពេលខ្ញុំត្រូវបានគេចាប់ខ្លួន គេទើបលុបតិចៗទេ ដល់ពេលចេញមកវិញរកបឹងសឹងអត់ឃើញ»។
ការបញ្ចេញប្រតិកម្មរបស់អ្នកការពារបរិស្ថានបែបនេះ ធ្វើឡើងក្រោយពេលលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានចេញអនុក្រឹត្យចំនួន៤ច្បាប់ កាលខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០២១ ដែលទើបត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយថ្មីៗនេះ ដោយសម្រេចកាត់ផ្ទៃបឹងរបស់រដ្ឋប្រគល់ឲ្យបុគ្គលឯកជន គឺ លោកស្រី អ៊ុំ បុប្ឆា ទទួលបានផ្ទៃបឹងតាមោក ក្នុងសង្កាត់ពន្សាំងជិតពីររយ (១៨០ហិកតារ ៧អារ) ហិកតារ លោកស្រី ឈូ សុខយូ ទទួលបានផ្ទៃបឹងតាមោក ជាងហុកសិបប្រាំ (៦៥.៤ហិកតារ) ហិកតារ ស្ថិតនៅសង្កាត់សំរោង។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានកាត់ផ្ទៃបឹងចំនួនមួយរយ (១០០) ហិកតារទៀត ដែលលាតសន្ធឹងលើសង្កាត់គោករកា សង្កាត់ពញាពន់ និងសង្កាត់សំរោង ប្រគល់ឱ្យអ្នកស្រី ជឹង ធានសេង ជាប្អូនស្រីបង្កើតរបស់ឈ្មួញរកស៊ីដីសម្បូររឿងអាស្រូវនៅស្រុកខ្មែរម្នាក់គឺ អ្នកស្រី ជឹង សុភាព ហៅយាយភូ។ តាមអនុក្រឹត្យដដែលនោះ ឈ្មួញដីម្នាក់ទៀតមានងារជាឧកញ៉ា និងជាសមាជិកព្រឹទ្ធិសភាគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក កុក អាន ក៏ទទួលបានផ្ទៃបឹងជាងមួយរយហាសិប (១៥៥)ហិកតារដែរ នៅម្ដុំដីរបស់ក្រសួងការពារជាតិក្នុងសង្កាត់គោករកា។
បន្ថែមពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានកាត់ផ្ទៃបឹង ៤ កន្លែងផ្សេងទៀត ក្នុងសង្កាត់សំរោង សង្កាត់ពញាពន់ និងសង្កាត់គោករកា ដែលសរុបចំនួនចិតសិបប្រាំ (៧៥)ហិកតារ ឲ្យភរិយារបស់ឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយ២ នៃអង្គភាពកងទ័ពពិសេសឆ័ត្រយោង «ង៧០» លោក ភឿង ផល្លា គឺលោកស្រី សាយ សោភា ដែរ។ ការផ្ដល់ផ្ទៃបឹង៧៥ហិកតារបន្ថែមទៀតនេះ បានធ្វើឲ្យលោកស្រី សាយ សោភា មានកម្មសិទ្ធិផ្ទៃបឹងតាមោកជាងមួយរយ (១០០)ហិកតារដែរហើយ។
ទន្ទឹមគ្នានេះ លោក ហ៊ុន សែន បានកាត់ផ្ទៃបឹងតាមមោកចំនួន ៣ហិកតារ នៅសង្កាត់ពញាពន់ ឲ្យទៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត (ឬ គ.ជ.ប)ដែរ ខណៈដីត្រៀមសាងសង់ទីស្នាក់ការ គ.ជ.ប នៅបញ្ឆិតរដ្ឋសភា និងទល់មុខពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ត្រូវគេសង្ស័យថា អាជ្ញាធរលក់ទៅឲ្យក្រុមហ៊ុនបនល្បែង ដើម្បីសាងសង់អគារកាស៊ីណូណាហ្គាវើលដ៍ (Nagaworld) ទី២។
ពាក់ព័ន្ធនឹងការសម្រេចកាត់ផ្ទៃបឹងរដ្ឋបន្ថែមទៀតនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការបញ្ជាក់ពីអ្នកនាំពាក្យសាលារាជធានីភ្នំពេញ លោក ម៉េត មាសភក្ដី និងអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានទេ នៅថ្ងៃទី០៦ ខែ កុម្ភៈ។ តែយ៉ាងណាលោក ផៃ ស៊ីផាន ប្រាប់សារព័ត៌មានVODថា ការកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោកឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន និងឧកញ៉ា អាចបណ្ដាលមកពីពលរដ្ឋធ្លាប់អាស្រ័យផលនៅទីតាំងនោះ លក់ឲ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន និងឧកញ៉ាទាំងនោះ។ ចំណែក ផ្ទៃបឹងដែលកាត់ឱ្យក្រសួង ស្ថាប័នរដ្ឋ គឺដើម្បីសាងសង់អគារសម្រាប់ធ្វើការឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
ប៉ុន្តែរឿងនេះ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល យល់ថា រដ្ឋាភិបាលមិនគួរលុបបឹងធម្មជាតិទេ ដោយគួរជ្រើសទីតាំងផ្សេងសម្រាប់សាងសង់អគាររដ្ឋវិញ។ ដោយឡែកចំពោះ សកម្មភាពទិញ លក់ ផ្ទៃបឹងរដ្ឋ គឺជាអំពើល្មើសច្បាប់ ហើយប្រសិនបើអាជ្ញាធរសាធារណៈ ចូលរួមទទួលស្គាល់សកម្មភាពល្មើសច្បាប់ទាំងនោះ ក៏ត្រូវមានទោសដែរ។
ប្រធានគម្រោងសិទ្ធិលំនៅឋាន និងស្រាវជ្រាវ នៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត លោក ស៊ាង មួយឡៃ សោកស្ដាយចំពោះរដ្ឋាភិបាលក្នុងការសម្រេចកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោកជាបន្តបន្ទាប់ ដោយគ្មានផែនការជាក់លាក់ និងគ្មានតម្លាភាព ខណៈក្រុមមន្ត្រីខ្លះ អះអាងថា ពួកគេបានធ្វើសកម្មភាពទិញផ្ទៃបឹងពីពលរដ្ឋ។ លោកជឿជាក់ រដ្ឋាភិបាលនឹងលុបបឹងតាមោកនេះទាំងស្រុងដូចបឹងក្នុងក្រុងផ្សេងទៀតដែរ ដោយមិនរក្សាទុកធារទឹក ឬកន្លែងស្ដុកទឹកជ្រៅនោះទេ ព្រោះតាមអនុក្រឹត្យកន្លងមក រដ្ឋាភិបាលបានកាត់ជ្រៀកផ្ទៃបឹងតាមោក សុសកន្លែងអស់ទៅហើយ។
លោក លើកឡើងជាចម្ងល់ថា ហេតុអ្វីរដ្ឋាភិបាលអាចកាត់ផ្ទៃបឹងជាកម្មសិទ្ធិរបស់រដ្ឋ ឲ្យទៅបុគ្គលឯកជនបាន ខណៈច្បាប់ចែងពីការផ្ដល់ដីរដ្ឋឲ្យទៅវិស័យឯកជន អាចធ្វើបានតែ២លក្ខខណ្ឌប៉ុណ្ណោះ គឺសម្បទានសង្គមកិច្ច សំដៅការផ្ដល់ដីឲ្យពលរដ្ឋទីទ័លក្រ និងសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច សំដៅការផ្ដល់ដីឲ្យឈ្មួញធ្វើវិនិយោគ។ ទោះជាយ៉ាងណា សង្គមស៊ីវិលរូបនេះ សង្កេតឃើញថា ផលប្រយោជន៍នៃការកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោកកន្លងមកនេះ ធ្លាក់លើដៃក្រុមហ៊ុន ឬបុគ្គលឯកជនសុទ្ធសាធ។ លោកបារម្ភថា ក្រោយការដឹកដី និងការបូមខ្សាច់លុបបឹងនេះរួច ផលលំបាកធ្ងន់ធ្ងរនឹងត្រូវធ្លាក់លើពលរដ្ឋ៖ «ទីតាំងកន្លែងហ្នឹង ជាផ្ទៃបឹងដែលមានទឹករាប់ទសវត្សន៍មកហើយណា។ ជាសំណួរមួយថា តើការទិញរបស់គាត់(បុគ្គលឯកជន) ទិញរបៀបម្ដេច ការទិញលើផ្ទៃបឹងហ្នឹង។ គិតក្នុងន័យច្បាប់ វាជាការទិញដីដែលខុសច្បាប់ ហើយការទិញខុសច្បាប់ហ្នឹង ការទិញលើផ្ទៃបឹងហ្នឹង ទាំងអ្នកលក់ អ្នកទិញ ហើយអ្នកទទួលស្គាល់ការលក់ទិញហ្នឹង សុទ្ធតែត្រូវទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់។
បឹងតាមោក ស្ថិតនៅខាងលិចឆៀងខាងជើងក្រុង គឺជាបឹងធំចុងក្រោយគេបង្អស់របស់ក្រុងភ្នំពេញ ដែលមានទំហំសរុបជាងបីពាន់ហិកតារ (៣.២៣៩ហិកតារ ៧អារ) លាតសន្ធឹងលើសង្កាត់ចំនួន៦ នៃខណ្ឌព្រែកព្នៅ និងខណ្ឌសែនសុខ។ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៨មក រដ្ឋាភិបាលបង្កើនការចេញអនុក្រឹត្យកាត់ជ្រៀក ពុះផ្ទៃបឹងនេះ យ៉ាងតិចជាងសែសិប (៤២) ដងហើយ ប្រគល់ឲ្យវិស័យឯកជន ឈ្មួញដី មេយោធា សាច់ញាតិរបស់មន្ត្រីធំៗក្នុងជួរបក្សអំណាច និងស្ថាប័នរដ្ឋ។
គេហទំព័រអង្គការសមាគមធាងត្នោង ចុះផ្សាយថា រដ្ឋាភិបាលបានកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោក អស់ជាងពាក់កណ្ដាល(១.៦៦៩ហិកតារ) ហើយ គិតត្រឹមចុងឆ្នាំ២០២១។ នៅជុំវិញបឹងនេះ មានប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅ និងអាស្រ័យផលពីបឹង ប្រហែលបីរយ (៣០០)គ្រួសារ ដែលសរុបមនុស្សប្រមាណមួយពាន់ (១.០០០)នាក់។ ពួកគេភាគច្រើនប្រកបមុខរបរនេសាទ ចិញ្ចឹមត្រី ដាំឈូក ដកព្រលិត បេះត្រកួន ធ្វើស្រែចម្ការ និងលក់ដូរតាមផ្ទះតិចតួច។ ក្រៅពីមនុស្សហើយនោះ បឹងនេះក៏ជាទីអាស្រ័យសម្រាប់សត្វស្លាបច្រើនប្រភេទ និងជាអាងស្តុកទឹកធម្មជាតិដ៏សំខាន់ផងដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។