ក្រុមយុវជនបរិស្ថានបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ក្រោយពីអាជ្ញាធរមួយចំនួនតាមឃ្លាំមើលពួកគេគ្រប់ទីកន្លែង ដោយសារតែធ្វើសកម្មភាពផ្សព្វផ្សាយពីកោះកុងក្រៅកាលពីថ្មីៗ នេះ។ អ្នកតស៊ូមតិបញ្ហាបរិស្ថានថា ការតាមដានរបស់អាជ្ញាធរនេះ ជាទង្វើអាក្រក់មួយនៅក្នុងសង្គម ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់យុវជន។
ក្រុមយុវជនបរិស្ថានលើកឡើងថា ការដែលអាជ្ញាធរខណ្ឌទួលគោកបញ្ជូនជនស៊ីវិលឱ្យតាមដានពួកគេជាបន្ទាប់នេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា សេរីភាពបញ្ចេញមតិលើបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាធនធានធម្មជាតិកាន់តែរួមតូច ដែលពួកគេបារម្ភថា ធនធានធម្មជាតិជាច្រើននឹងត្រូវហិនហោច ព្រោះតែអ្នកមានលុយមានអំណាច ធ្វើអ្វីតាមតែអំពើចិត្ត ស្របពេលដែលអាជ្ញាធរទាំងនោះចេញមុខមកការពារ និងតាមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់អ្នកណា ដែលហ៊ាននិយាយការពិតពីបញ្ហានៅក្នុងសង្គមបច្ចុប្បន្ន។
យុវជនស្រឡាញ់បរិស្ថានម្នាក់ ដែលតែងតែចេញមុខចូលរួមធ្វើសកម្មភាពទាមទារឱ្យក្រសួងបរិស្ថានដាក់កោះកុងក្រៅជាឧទ្យានជាតិ លោក គឹម ជីលីន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី២៣ ខែមករាថា ក្រោយពីធ្វើយុទ្ធការចែកស្ទីកគ័រ (Sticker) ឬរូបភាពកោះកុងក្រៅដល់ប្រជាពលរដ្ឋកន្លងទៅមាន អាជ្ញាធរខណ្ឌទួលគោកជាច្រើននាក់តាមឃ្លាំមើលពួកគេគ្រប់ទីកន្លែង ដែលជារូបភាពមួយអាក្រក់ធ្វើឱ្យយុវជនផ្សេងៗ ទៀត មិនហ៊ានចូលរួមសម្ដែងមតិលើបញ្ហាធនធានធម្មជាតិ។
លោក គឹម ជីលីន៖ «បាទ!យើងបារម្ភដែរ ពីព្រោះគាត់ពាក់ឯកសណ្ឋានស៊ីវិល។ យើងអត់ដឹងអត្តសញ្ញាណគាត់អីដែរ មិនដឹងថាគាត់ធ្វើអី មកពីណា អីពីណាដែរបាទ!រូបភាពតាមអង្កេតអ៊ីចឹង វាមិនមែនជារូបភាពល្អមើលនោះទេ វាជារូបភាពលាក់បាំង រូបភាពមិនផ្លូវការអ៊ីចឹងយើងច្រើនតែមានការបារម្ភច្រើន ជាងការមើលឃើញវិជ្ជមានណាបាទ!ប៉ុន្តែយើងអាចផ្សារភ្ជាប់គ្នាបាន ព្រោះការតាមដានហ្នឹង គឺធ្វើឡើងក្រោយពេលយើងធ្វើសកម្មភាពអ៊ីចឹង ហើយយើងអាចផ្សារភ្ជាប់ថា នរណាអ្នកធ្វើវា»។
ក្ដីបារម្ភរបស់យុវជនបរិស្ថាននេះ កើតឡើងក្រោយពីពួកគេចូលរួមផ្សព្វផ្សាយរូបភាពកោះកុងក្រៅ និងរៀបចំស្តង់លក់ដូង អំឡុងពេលសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ ប្រារព្វខួប ៦៣ឆ្នាំ នៃកំណើតសាកលវិទ្យាល័យ នៅថ្ងៃទី១៣ ដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែមករា។ ប៉ុន្តែសកម្មភាពរបស់ពួកគេ ត្រូវបានអាជ្ញាធរហាមឃាត់ និងគំរាមក្នុងសម្ដីធ្ងន់ៗ ហើយហៅតំណាងយុវជនទាំង ២រូប មានកញ្ញា ភួន កែវរស្មី និង កញ្ញា មែន ស្រីដាវ ទៅបន្ទាប់ប្រជុំរួចហើយស្ដីពួកគេខ្លាំងៗ ដោយតម្រូវឱ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពលក់ដូង និងការចែករូបភាពកោះកុងក្រៅនៅក្នុងកម្មវិធីរបស់សាលា។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សថា អាជ្ញាធរក្រុងភ្នំពេញ ហាក់មិនអើពើក្នុងគោរពគោលការណ៍ច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ទៅលើសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ។ ផ្ទុយទៅវិញ អាជ្ញាធរបែរជាប្រើប្រាស់តុលាការជាអាវុធ ចោទប្រកាន់លើយុវជនបរិស្ថាន រហូតចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារតែការសម្ដែងមតិរឿងបរិស្ថាន។
ចំណែកយុវតីម្នាក់ទៀតជានិស្សិតរៀនច្បាប់នៅសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច (Rule) ដែលបានចូលយុទ្ធនាការចែករូបភាពកោះកុងក្រៅដែរនោះ កញ្ញា មាន លីសា លើកឡើងថា កញ្ញាបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ក្រោយពីមានអាជ្ញាធរតាមឃ្លាំមើល។ កញ្ញា បន្តថា ការឃ្លាំមើលរបស់អាជ្ញាធរ មិនអាចបញ្ឈប់ឆន្ទៈពួកគេក្នុងការលាតត្រដាងពីបញ្ហាធនធានធម្មជាតិ និងការថែរក្សាកោះកុងក្រៅនោះទេ។
កញ្ញា មាន លីសា៖ «ជាការពិតបង!ខ្ញុំនៅតែមានឆន្ទៈបន្តរហូតហ្នឹង ព្រោះការដែរយើងបានដើរមកគឺវាច្រើន ច្រើនជំហានហើយបង!យើងអត់អាចត្រឡប់ទៅក្រោយបានទេ ហើយយើងក៏បានប្រឈមជាមួយនឹងរូបភាពទាំងអស់ហ្នឹងច្រើនហើយ!ហើយខ្ញុំនៅតែមានកម្លាំងចិត្ត និងមានចក្ខុវិស័យ ដើរទៅមុខទៀតជាមួយនឹងយុទ្ធនាការកោះកុងក្រៅនេះ រហូតដល់កោះកុងក្រៅក្លាយជាឧទ្យានជាតិសមុទ្រ តាមអីដែលក្រសួងបានសន្យាជាមួយពួកយើង»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទង អភិបាលរងខណ្ឌទួលគោក លោក ទៀង សំអឿន និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភក្រ្តា ដើម្បីសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញក្ដីបារម្ភនេះបានទេ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែមករា ដោយសារហៅទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
មាត្រា៤១ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋទាំងពីរភេទមានសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។ ប៉ុន្តែជាក់ស្ដែង អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធបែរជាចោទប្រកាន់យុវជនបរិស្ថានថា ជាអ្នកបំពុលសង្គម ឬញុះញុងជាដើម។ ការចោទប្រកាន់បែបនេះ ធ្វើឱ្យសេរីភាពបញ្ចេញមតិនៅកម្ពុជាធ្លាក់ចុះកាន់តែខ្លាំង។ អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាបរិស្ថានថា អស់រយៈពេលជាង ៤០ឆ្នាំ ក្រោមការដឹកនាំ ដោយលោក ហ៊ុន សែន ព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិជាច្រើនត្រូវបានហិនហោច ព្រោះតែការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយពីអ្នកមានលុយមានអំណាចមួយចំនួន ដើម្បីផលប្រយោជន៍បក្ខពួកខ្លួន។
ចំណែកសកម្មជនបរិស្ថាន ដែលតែងតែតស៊ូមតិ ដើម្បីយុត្តិធម៌បរិស្ថាន រហូតដល់ធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារជាង ១ឆ្នាំ លោក សាន់ ម៉ាឡា មើលឃើញថា ទង្វើរបស់អាជ្ញាធរក្នុងការតាមឃ្លាំមើលយុវជនវ័យក្មេងជាចបន្តបន្ទាប់នេះ ផ្ដល់នូវគំរូអាក្រក់មួយនៅក្នុងសង្គម។ លោកថា អាជ្ញាធរគួរតែបើកទូលាយដល់យុវជន ហើយលើកទឹកចិត្តដល់ពួកគេ ឱ្យបន្តសកម្មភាពទាំងនោះឱ្យបានច្រើន ជាជាងការចោទប្រកាន់ពួកគេក្នុងន័យមិនល្អ។
លោក សាន់ ម៉ាឡា៖ «សកម្មភាពរបស់ក្រុមយុវជន ដែលបានធ្វើកន្លងមកនេះ វាសុទ្ធតែត្រូវបានធានាដោយ និងច្បាប់ស្តីពីតំបន់ការពារធម្មជាតិផ្សេងៗ ដូច្នេះហើយខ្ញុំគិតថា អាជ្ញាធរមិនគួររារាំង ឬធ្វើសកម្មភាពទាំងឡាយណា ដែលជាការបន្ទច់បង្អាក់ដល់ការចូលរួមរបស់យុវជនដទៃ»។
កោះកុងក្រៅ គឺជាកោះធំទី១ របស់ប្រទេសកម្ពុជា បន្ទាប់ពីកោះត្រល់ ដែលបច្ចុប្បន្នក្រោមការគ្រប់គ្រងដោយប្រទេសវៀតណាម។ កោះកុងក្រៅមានទំហំសរុប ១០៣គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលស្ថិតក្នុងភូមិសាស្ត្រ ភូមិជ្រោយប្រស់ ឃុំជ្រោយប្រស់ ស្រុកកោះកុង ខេត្តកោះកុង។ បច្ចុប្បន្ន កោះដ៏ធំមួយនេះមិនទាន់អភិវឌ្ឍន៍ផ្នែកណាមួយនោះទេ ជាហេតុដែលយុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិបានធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យក្រសួងបរិស្ថានដាក់កោះនេះជាឧជ្ឈានជាតិ ដើម្បី រក្សាជីវចម្រុះនៅបាតសមុទ្រ រួមនឹងឆ្នេរខ្សាច់ដ៏ស្រស់ស្អាត នៅលើផ្ទៃទឹកសមុទ្រដ៏ធំល្វឹងល្វើយមានពណ៌ខៀវស្រងាត់។
ទោះជាបែបនេះ ការទាមទាររបស់យុវជនចលនាមាតាធម្មជាតិកន្លងទៅ មិនត្រូវបានអាជ្ញាធរស្វាគមន៍នោះទេ តែផ្ទុយទៅវិញអាជ្ញាធរបានចេញមុខរារាំងពួកគេជាបន្តបន្តាប់ ហើយប្រើប្រាស់ប្រព័ន្ធតុលាការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញពួកគេរហូតដល់ចាប់ខ្លួនដាក់ពន្ធនាគារក្រោមបទ «រួមគំនិតក្បត់ និងញុះញង់បង្កភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម» ដោយសារតែការចេញមុខយ៉ាងសកម្មលើបញ្ហាបរិស្ថាន។ តែយ៉ាងណាលោកពួកគេនៅតែទទូចដល់អាជ្ញាធរគួរតែបើកទូលាយដល់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការការពារធនធានធម្មជាតិឱ្យបានគង់វង្ស។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ សកម្មជនបរិស្ថាន មើលឃើញថា ទង្វើរបស់អាជ្ញាធរធ្វើមកលើយុវជនវ័យក្មេងជាហូរហែនេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថា អាជ្ញាធរកំពុងចង់បំបាក់ស្មារតីយុវជន ដែលស្រឡាញ់បរិស្ថាន។ ដូច្នេះ លោកថា ទង្វើគំរាមកំហែងរបស់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធគ្មានប្រយោជន៍អ្វីដល់ប្រទេសជាតិ និងការអភិរក្សធនធានធម្មជាតិនៅកម្ពុជានោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។