ក្រុមមន្ត្រី ក្រុមឈ្មួញដែលស្និទ្ធនឹងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ព្រមទាំងសាច់ញាតិរបស់លោក កំពុងទទួលបានដីរាប់រយហិកតារពីការលុបបឹងតាមោក។ អ្នកធ្វើការងារផ្នែកបរិស្ថានថា ការផ្ដល់ដីបឹងធម្មជាតិនេះ រដ្ឋាភិបាលមិនបានបង្ហាញព័ត៌មានទូលំទូលាយ និងបង្ហាញតម្លាភាពនោះទេ ដែល អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយ ហើយដែលនាំមានការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញពីលំនៅឋាន។
មន្ត្រី ឈ្មួញនិងសាច់ញាតិលោក ហ៊ុន សែន ទទួលបានដីពីការលុបបឹងតាមោក យ៉ាងហោចណាស់ ជិត៩០០ហិកតារ។ អ្នកទាំងនោះភាគច្រើនជាមេប៉ូលិស មេទាហាន មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាល ក្រុមឈ្មួញដែលស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន និងសាច់ញាតិរបស់លោកផ្ទាល់តែម្ដង។
អ្នកទាំងនោះ រួមមាន ប្អូនស្រីបង្កើតរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺអ្នកស្រី ហ៊ុន សេងនី ទទួលបានដី២០ហិកតារ អគ្គមេបញ្ជាការនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ លោក វង្ស ពិសេន អគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងជាមេបញ្ជាការកងរាជអាវុធហត្ថលើផ្ទៃប្រទេស លោក សៅ សុខា និងមន្ត្រីយោធាជាន់ខ្ពស់មួយចំនួនទៀតបានដីបឹងជាង៣៦ហិកតារ។ ឈ្មួញស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន គឺឧកញ៉ា កុក អាន បានដីចំណែកដីបឹងតាមោកនេះ ចំនួន១៥៥ ហិកតា ។ លោក កុក អាន ជាសមាជិកព្រឹទ្ធសភា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាថៅកែក្រុមហ៊ុនថ្នាំជក់ ក្រុមហ៊ុនផ្គត់ផ្គង់អគ្គិសនី និងបនល្បែងនៅតំបន់ប៉ោយប៉ែត ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ។
លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានកាត់ផ្ទៃបឹងចំនួន១០០ ហិកតារទៀត ប្រគល់ឲ្យអ្នកស្រី ជឹង ធានសេង ជាប្អូនស្រីបង្កើតរបស់ឈ្មួញរកស៊ីដីសម្បូររឿងអាស្រូវនៅស្រុកខ្មែរម្នាក់គឺ អ្នកស្រី ជឹង សុភាព ហៅយាយភូ។
ក្រៅពីនេះ បុគ្គលឯកជនឈ្មោះ អ៊ុយ បូរី និងគង់ សុធី ទទួលបានដីជិត២០០ហិកតារ (១៩៦,៥ហិកតា) ក្រុមហ៊ុន Sin Jin Mou និងលោកស្រី ស៊ុយ សុផាន អតីតម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនផានអ៊ីម៉ិច ដែលបានស្លាប់ទៅហើយនោះ ទទួលបានដីម្នាក់ប្រមាណ៤៥ហិកតារ។ ចំណែកលោកស្រី ជា សុផាម៉ាដែត ជាកូនស្រី លោក ជា សុផារ៉ា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរៀបចំដែនដី ក៏បានចំណែកដីបឹងតាមោកនេះ ទំហំជាង១០ហិកតារដែរ។ ប្ដីរបស់លោកស្រី ជា សុផាម៉ាដែត ឈ្មោះ យឹម លាង គឺជាបងប្អូនបង្កើតរបស់លោកស្រី យឹម ឆៃលីន ជាប្រពន្ធរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ានី កូនប្រុសលោក ហ៊ុន សែន។
បន្ថែមពីនេះ លោក ហ៊ុន សែន ក៏បានឲ្យដីទៅ ភរិយារបស់ឧត្ដមសេនីយ៍ផ្កាយ២ នៃអង្គភាពកងទ័ពពិសេសឆ័ត្រយោង «ង៧០» លោក ភឿង ផល្លា គឺលោកស្រី សាយ សោភា ចំនួន ៧៥ហិកតារដែរ ។ ចំណែកបុគ្គលឯកជនមួយចំមួនទៀត រួមមាន លោកស្រី អ៊ុំ បុប្ឆា ទទួលបានផ្ទៃបឹងតាមោក ជិត២០០ (១៨០ហិកតារ ៧អារ) ហិកតារ ។ លោកស្រី ឈូ សុខយូ ទទួលបានដីជាង៦៥ហិកតារ។
សកម្មជនបរិស្ថាន លោក ថុន រដ្ឋា ដែលធ្លាប់ជាប់ពន្ធនាគារព្រោះរឿងរិះគន់ការលុបបឹងតាមោកនេះ បារម្ភថា វាសនាបឹងតាមោកអាចនឹងត្រូវបាត់បង់ស្ទើរទាំងស្រុកដូចបឹងទំពន់ និងបឹងជើងឯកដែរ។ សកម្មជនបរិស្ថានរូបនេះ យល់ថា ការដែលបុគ្គលទទួលបានដីនេះភាគច្រើនជាមន្ត្រី ជាឈ្មួញដែលស្និទ្ធនឹងលោក ហ៊ុន សែន ឬជាសាច់ញាតិរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីដូច្នេះ ធ្វើឲ្យមានសង្ស័យថា ករណីនេះជាប់ពាក់អំពើពុករលួយ និងការចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋគ្មានតម្លាភាព៖ «ទោះបីលក់ឬជួលតើត្រូវលក់តម្លៃប៉ុន្មាន បើជួល ជួលតម្លៃប៉ុន្មានរយៈពេលប៉ុន្មាន ប៉ុន្តែយើងហាក់បីដូចព័ត៌មានទាំងអស់ហ្នឹងក្រៅតែពីលិខិតសម្រេចពីការកាត់បឹងទៅឲ្យអ្នកនេះអ្នកនោះ អ៊ីចឹងហើយសូម្បីតែខ្ញុំក៏នៅតែមានមន្ទិលដែរ យើងបារម្ភថា អាចមានករណីឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ ឬក៏ការព្រឹត្តិអំពើពុករលួយ»។
បឹងតាមោក ដើរតួនាទីសំខាន់ជាអាងស្តុកទឹកធម្មជាតិ និងជាទីអាស្រ័យសម្រាប់សត្វស្លាបច្រើនប្រភេទ។ បឹងនេះជាបឹងធំចុងក្រោយគេបង្អស់របស់ក្រុងភ្នំពេញ ដែលមានទំហំសរុបជាងបីពាន់ហិកតារ (៣.២៣៩ហិកតារ ៧អារ) លាតសន្ធឹងលើសង្កាត់ចំនួន៦ នៃខណ្ឌព្រែកព្នៅ និងខណ្ឌសែនសុខ។ គេហទំព័រអង្គការសមាគមធាងត្នោត ចុះផ្សាយថា រដ្ឋាភិបាលបានកាត់ផ្ទៃបឹងតាមោក អស់ជាងពាក់កណ្ដាល(១.៦៦៩ហិកតារ) ហើយ គិតត្រឹមចុងឆ្នាំ២០២១។
រដ្ឋាភិបាលបានបែងចែកកាត់ដីនេះជាពីផ្នែកគឺ កាត់ទៅឲ្យស្ថាប័នសាធារណៈ និងសម្រាប់វិស័យឯកជន។ ការកាត់ដីបឹង សម្រាប់ស្ថាប័នសាធារណៈ រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ទៅឲ្យ ក្រសួង ឬអង្គភាពរបស់រដ្ឋ ចំនួន១១ស្ថាប័នដើម្បីសាងសង់អគារ រួមមានក្រសួងមហាផ្ទៃ សាលារាជធានីភ្នំពេញ អគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ ក្រសួងយុត្តិធម៌ សាលារាជធានី ភ្នំពេញ និងក្រសួងសុខាភិបាលជាដើម។ ប៉ុន្តែក្នុងនោះក្រសួងមហាផ្ទៃពេលទទួលបានដីនេះមិនបានសាងសង់អគារទេ តែយកដីលក់ ដោយលើកហេតុផលថា យកលុយនោះទៅបង្គ្រប់សម្រាប់សាងសង់ទីស្ដីការក្រសួងមហាផ្ទៃនៅលើទីតាំងចាស់។ ចំណែកវិស័យឯកជន មានបុគ្គលចំនួន២២ទទួលបានដីបឹងធម្មជាតិមួយនេះ។
ការកាត់ដីបឹងជាង៤ឆ្នាំមកនេះធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យកែប្រែផ្ទៃបឹងតាមោកចំនួន ៤៣លើក។
ជុំវិញបញ្ហានេះអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ឲ្យវិទ្យុអាស៊ីសេរីដឹងថា បុគ្គលដែលទទួលបានដីនេះព្រោះគេបានទិញដីម្ចាស់ដើម ឬទិញតគ្នា។ លោកអះអាងថា មុនពេលរដ្ឋាភិបាលចេញអនុក្រឹត្យផ្ដល់ដីឲ្យបុគ្គលទាំងនោះ គឺត្រូវធ្វើតាមដំណាក់កាល និងមានស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធរបស់រដ្ឋវាយតម្លៃពីផលប៉ះពាល់ត្រឹមត្រូវ។ ទោះយ៉ាងណា លោកថា លោកមិនបានដឹងថា ការកាត់ដីនេះបង្កឲ្យមានការបណ្ដេញពលរដ្ឋចេញពីលំនៅឋាននោះទេ៖ «ការទិញដូរគេទិញពីប្រជាពលរដ្ឋដំណាក់កាលទី១ ដល់ដំណាក់កាលទី២ គេសុំឆ្វៀលពាក្យបច្ចេកទេសហៅប្រធានកម្មពីរាជរដ្ឋាភិបាល បានគេផ្ដល់សិទ្ធិដីឆ្វៀលហ្នឹងជាសិទ្ធិសម្រាប់តែអាស្រ័យផល»។
ទាក់ទង ការលើកឡើងរបស់ ផៃ ស៊ីផាន បែបនេះ ប្រធានគម្រោងសិទ្ធិលំនៅឋាន និងស្រាវជ្រាវនៃអង្គការសមាគមធាងត្នោត លោក ស៊ាង មួយឡៃ និយាយថា ផ្ទៃបឹងនេះគួររក្សាទុកដើម្បីបម្រើប្រយោជន៍សាធារណៈ។ លោកបន្តទៀតថា ការកាត់ដីបឹងនេះកំពុងបង្កើតភាពអយុត្តិធម៌ដោយពលរដ្ឋក្រីក្ររស់នៅមាត់បឹងជាង២០០គ្រួសារប្រឈមការបណ្ដេញ ប៉ុន្តែ ក្រុមឈ្មួញនិងក្រុមមន្ត្រីបែរជាត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលកាត់ដីនៅកណ្ដាលបឹងឲ្យពួកគេទៅវិញ។ លោកបន្តទៀតថា ការកាត់ដីបឹងឲ្យបុគ្គលមួយចំនួន ក្រោមហេតុផលថា ពួកគេកាន់កាប់ដីនោះ ក៏មិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ដែរ៖ «កន្លែងហ្នឹងខ្ញុំគិតថា ពេលខ្លះអត់សមទំនង ផ្ទៃទឹកមានជម្រៅពីរបីម៉ែត្រ ហើយមានទឹកជាប្រចាំមិនគួរណាមានមនុស្សកាន់កាប់ទេ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យកាន់កាប់មានតែជារឿងខុសច្បាប់ ហើយបើរឿងកាន់កាប់ខុសច្បាប់ទោះបីយើងកាន់រយៈប៉ុន្មានក៏យើងអត់អាចក្លាយទៅជាកម្មសិទ្ធិបានដែរ»។
របាយការណ៍របស់អង្គការសមាគមធាងត្នោត ឲ្យដឹងថា មានពលរដ្ឋក្រីក្រជិត៣០០គ្រួសារ កំពុងរស់នៅ និងអាស្រ័យផលនៅនឹងបឹងតាមោក។ ពួកគេភាគច្រើនប្រកបមុខរបរនេសាទ ចិញ្ចឹមត្រី ដាំឈូក ដកព្រលិត បេះត្រកួន ធ្វើស្រែចម្ការ និងលក់ដូរតាមផ្ទះតិចតួច។ ក្រៅពីមនុស្សហើយនោះ បឹងនេះក៏មានត្រី និងសត្វស្លាបជាច្រើនប្រភេទរស់នៅ។
អ្នកធ្វើការងារផ្នែកបរិស្ថាន បារម្ភថា ការបន្តលុបបឹងតាមោក បង្កផលប៉ះពាល់ ដល់បរិស្ថាន ជីវចម្រុះ និងបង្កឲ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាដើម។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម លោក លឹម គានហោ ធ្លាប់ព្រមានថា ការចាក់ដីលុប និងការសាងសង់បិទផ្លូវទឹកនានានឹងបង្កជាគ្រោះមហន្តរាយជាទឹកជំនន់ ឬទឹកលិចក្រុង៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។