មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងជនជាតិដើមភាគកួយរិះគន់ តំណាងអយ្យការ និងតុលាការខេត្តកំពង់ធំថា កាត់ក្តីលម្អៀងទៅរកជនល្មើសដែលកាប់ទន្ទ្រានព្រៃសហគមន៍មួយ ដែលអ្នកភូមិខិតខំថែទាំ ដើម្បីផលប្រយោជន៍ជាតិ។ ពួកគេខកចិត្ត ចំពោះទង្វើរបស់តុលាការខេត្តនេះថា ទន់ខ្សោយផ្នែកសមត្ថភាពដោះស្រាយសំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌ ធ្វើឱ្យជនល្មើសមិនរាងចាល។
ប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ រស់នៅភូមិគគីរ ឃុំសាលាវិស័យ ស្រុកប្រាសាទបាល្ល័ង្គ អន់ចិត្តចំពោះទង្វើរបស់ស្ថាប័នតុលាការខេត្តកំពង់ធំថា ខ្វះចន្លោះច្រើនក្នុងការស្រាយសំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ ដែលអ្នកភូមិប្តឹងក្រុមជនល្មើស ១៨នាក់ ពីបទកាប់រុករានដីព្រៃសហគមន៍ភូមិសាលាឆ្តោ ប៉ុន្តែគ្មានបានផលឡើយមកទល់ពេលនេះ។
តែផ្ទុយទៅវិញ ក្រុមជនល្មើសបែរជាប្តឹងបក មកលើអ្នកការពារព្រៃឈើជិត ១០នាក់ តុលាការបែរជាមានចំណាត់ការយ៉ាងលឿន ដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ និងគំរាមកំហែងលើស្មារតីពលរដ្ឋ ដែលលះបង់ការពារសម្បត្តិជាតិ។
អនុប្រធានសហគមន៍ការពារព្រៃឈើសាលាឆ្តោ លោកស្រី លួន នីន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី ២២ មេសាថា កាលពីដើមឆ្នាំ ២០២១ ពួកលោកស្រី បានប្តឹងអ្នកកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ អស់រាប់រយហិកតារ ចំនួន ១៨ នាក់ ទៅតុលាការ ប៉ុន្តែតុលាការបែរជាតម្កល់សំណុំរឿងឥតចាត់ការ ដោយលើកហេតុផលថា គ្មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ពួកលោកស្រីមានភស្តុតាង និងឯកសារច្បាស់លាស់ បង្ហាញថា ជនសង្ស័យទាំងនេះ បានចូលកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍អស់ជាច្រើនហិកតារ និងខ្លះទៀត បានសង់ផ្ទះ ក្នុងព្រៃអភិរក្សទៀតផង។
លោកស្រីចាត់ទុកទង្វើរបស់តុលាការ មិនត្រឹមតែមិនលើកទឹកចិត្តដល់ពលរដ្ឋដែលលះបង់ការពារសម្បត្តិជាតិនោះទេ ថែមទាំងការពារផលប្រយោជន៍របស់ក្រុមជនល្មើសទៅវិញ៖ «បើតុលាការអត់ចាត់វិធានការ គឺតុលាការអត់បានជួយថែរក្សាដីរដ្ឋ បែរជាឈ្មួញប្តឹងពួកខ្ញុំទៅវិញ។ ការពារព្រៃសម្រាប់ខ្ញុំរកត្រី អនុផលព្រៃឈើគ្រប់ទាំងអស់ បើបន្លែងក្នុងព្រៃ បានខ្ញុំខំថែរក្សា ដល់ពេលមានឈ្មួញមកពីក្រៅទន្ទ្រាន ឱ្យខ្ញុំរស់នៅឯណា ?»។
កាលពីថ្ងៃទី៦ មេសា តុលាការខេត្តនេះ បានសម្រេចឱ្យប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើ ០៨នាក់ នៅក្រៅឃុំបណ្ដោះអាសន្នដោយដាក់ឱ្យឋិតក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការ ក្រោយពីពួកគាត់ទាំងនោះបានចូលឆ្លើយបំភ្លឺ ក្នុងសវនាការ ពេញមួយថ្ងៃ ហើយត្រូវបង្ហាញខ្លួននៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលជារៀងរាល់មួយខែម្តង។ ប្រជាសហគមន៍ទាំងនេះ ត្រូវគេប្តឹងបក ពីបទបរិហារបង្កាច់កេរ្តិ៍ ហើយដើមបណ្តឹងក្នុងសំណុំរឿងនេះ គឺជាជនល្មើសកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ ឈ្មោះ ញឹម ស្រីនាង និង ញ៉ែម វាសនា ។
យុវជនជនជាតិដើមភាគតិច ដែលតាមដានរឿងនេះ គឺលោក ហុក ឡេង សង្កេតឃើញថា ស្ថាប័នអយ្យការ និង តុលាការខេត្តនេះ ខ្វះវិជ្ជាជីវៈ និងក្រមសីលធម៌ ក្នុងការស្រាយសំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ ដែលពលរដ្ឋបានប្តឹងផ្តល់។ លោកថា ជនជាតិដើមកួយ ដែលលះបង់ការពារសម្បត្តិជាតិ បានពឹងឱ្យស្ថាប័នយុត្តិធម៌មួយនេះ ការពារព្រៃសហគមន៍បន្សល់ចុងក្រោយ ប៉ុន្តែបែរជាពួកគាត់រងគ្រោះជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការទៅវិញ។
លោកបន្ថែមថា ប្រជាសហគមន៍បានខិតខំការពារដីព្រៃសាធារណៈរបស់រដ្ឋ ដោយគ្មានប្រាក់ខែ គួរតែតុលាការលើកទឹកចិត្ត និងស្វែងរកជនល្មើសមកអនុវត្តច្បាប់ មិនគួរលម្អៀងទៅរកជនល្មើសដែលបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិនោះទេ៖ «ចង់ឱ្យតុលាការធ្វើការតាមក្រមសីលធម៌ និងវិជ្ជាជីវៈ បើវិជ្ជាជីវៈគាត់ស៊ើបអង្កេតទៅដឹងហើយ ដឹងថា សហគមន៍គឺធ្វើត្រឹមត្រូវមែន។ គាត់ការពារដីរដ្ឋទៀត ហើយអត់មានប្រាក់ខែទេ។ ចុងក្រោយឱ្យពួកគាត់ជាប់ទោសទៀត ដាក់អត់មានភស្តុតាងគ្រប់គ្រាន់។ ខ្ញុំអត់ដឹងថា គាត់ស៊ើបអង្កេតម៉េច ?»។
យុវជនរូបនេះបន្ថែមថា ប្រសិនបើតុលាការ មិនអនុវត្តច្បាប់ព្រៃឈើឱ្យម៉ឹងម៉ាត់ និងចាប់ខ្លួនក្រុមជនល្មើស មកផ្ដន្ទាទោសនោះទេ មានន័យថា តុលាការបានរួមចំណែក ជាមួយក្រុមឈ្មូញ បំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ដោយប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។ លោកថា បើតុលាការមានឆន្ទៈអនុវត្តច្បាប់ដោះស្រាយសំណុំរឿងនេះ គឺគ្មានអ្វីពិបាកទេ ព្រោះសហគមន៍មានភស្តុតាង និងឯកសារច្បាស់លាស់ បង្ហាញថា មានមនុស្សជិត ២០ នាក់ បានកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃអភិរក្សមួយនេះ ដើម្បីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិឯកជន។
ប្រជាសហគមន៍ការពារព្រៃឈើសាលាឆ្តោឱ្យដឹងថា ដីព្រៃសហគមន៍នេះ មានផ្ទៃដីសរុបជាង ១ ពាន់ហិកតារ (១០០៦) បានទទួលរងការកាប់ឈើមានតម្លៃ និង ឈូសឆាយទន្ទ្រានព្រៃយកដីអស់ស្ទើរទាំងស្រុងនៅរយៈពេល ០៧ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ លើសពីនេះ សកម្មភាពកាប់ព្រៃសហគមន៍ធ្វើអាជីវកម្មទ្រង់ទ្រាយធំទាំងនេះ គឺមានជាប់ពាក់ព័ន្ធអ្នកមានអំណាចនៅពីក្រោយខ្នង។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺរឿងនេះ ពីដើមបណ្តឹង គឺ អ្នកស្រី ញឹម ស្រីនាង និង លោក ញ៉ែម វាសនា បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២២ មេសា។
ចំណែក អ្នកនាំពាក្យស្ថាប័នអយ្យការអមសាលាដំបូង ខេត្តកំពង់ធំ លោក សាយ ណូរ៉ា ក៏វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺបានដែរ ដោយទូរស័ព្ទហៅចូលច្រើនដង តែគ្មានអ្នកលើក។
រីឯមេធាវីការពារក្តី លោក សេក សោភ័ណ មានប្រសាសន៍យ៉ាងខ្លីថា មកទល់ពេលនេះសំណុំរឿងនេះ ឋិតក្នុងដំណាក់ការចៅក្រមស៊ើបសួរ រកភស្តុតាងដាក់បន្ទុក និងដោះបន្ទុក។ លោកបដិសេធមិនអធិប្បាយបន្ថែមទៀតនោះទេ ព្រោះលោកកំពុងការពារសិទ្ធិពលរដ្ឋអ្នកការពារព្រៃឈើ ស្របតាមបែបបទនីតិវិធីអនុញ្ញាត។
មន្ត្រីនាំពាក្យសមាគមអាដហុក(Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា យល់ថា ក្រសួងយុត្តិធម៌គួរតែស្រាវជ្រាវ រឿងនេះឡើងវិញ ក្នុងករណីដែលមន្ត្រីតុលាការអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវតាមនីតិវិធី ក្នុងសំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ។ លោកថា ពលរដ្ឋដែលចេញមុខ ប្តឹងជនល្មើស ដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ បែរជាគ្មានចំណាត់ការពីតុលាការ ឆ្លុះបញ្ចាំងថាសំណុំរឿងនេះ បង្កប់ភាពមិនប្រក្រតីច្រើន ដែលទាមទារឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធគួរតែពិនិត្យឡើងវិញ៖ «ទាំងមន្ត្រីអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ និងមន្ត្រីតុលាការ ដែលធ្វើការកាត់ក្តីហ្នឹង បើរកឃើញថា រឿងហ្នឹងអនុវត្តមិនត្រឹមត្រូវតាមច្បាប់ និងនីតិវិធីរបស់តុលាការ គួរតែចាត់វិធានការជាបន្ទាន់ អាចថា ដាក់វិន័យ ឬដាក់ទោសទណ្ឌ បើរកឃើញថា អ្នកទាំងអស់ហ្នឹង អត់អនុវត្តតួនាទីរបស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះហួសចិត្ត នៅគ្រាដែលក្រុមជនល្មើសដែលកាប់ទន្ទ្រានដីព្រៃសហគមន៍ខុសច្បាប់អស់ជាច្រើនហិកតារ បែរជាតុលាការ តម្កល់សំណុំរឿងឥតចាត់ការទៅវិញ។ លោកចាត់ទុកទង្វើរបស់តុលាការថា ពុំបានបំពេញករណីកិច្ចការពារធនធានធម្មជាតិ ស្របតាមច្បាប់ និង គោលការណ៍ណែនាំរបស់ក្រសួងយុត្តិធម៌នោះឡើយ។
លោកជំរុញឱ្យក្រសួងយុត្តិធម៌ ពិនិត្យ និងតាមដានដោយយកចិត្តទុកដាក់ ពីប្រសិទ្ធភាពការងារ របស់តុលាការខេត្តកំពង់ធំ ដែលពលរដ្ឋរិះគន់ថា អសមត្ថភាពស្រាយសំណុំរឿងបទល្មើសព្រៃឈើ។
ព្រៃសហគមន៍សាលាឆ្តោ មានផ្ទៃដីសរុបជាង ១ ពាន់ហិកតារ (១០០៦) បានចុះបញ្ជីជាព្រៃអភិរក្សពីក្រសួងកសិកម្ម កាលពីឆ្នាំ២០០៨។ ព្រៃអភិរក្សមួយនេះ ឋិតក្នុងភូមិគគីរ ឃុំសាលាវិស័យ ស្រុកប្រាសាទបល្ល័ង្គ ខេត្តកំពង់ធំ បានទទួលរងការកាប់ឈើមានតម្លៃ និងឈូសឆាយទន្ទ្រានព្រៃយកដីអស់ស្ទើរទាំងស្រុងនៅរយៈពេល៧ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ បច្ចុប្បន្នដីព្រៃសហគមន៍នេះ នៅសល់ព្រៃរបោះរេចរឹលជាង ៦០ហិកតារប៉ុណ្ណោះ ដែលអ្នកភូមិកំពុងនាំគ្នាថែទាំ ក៏កំពុងទទួលរងការកាប់បំផ្លាញបន្តិចម្ដងៗដែរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។