សហគមន៍ព្រៃឡង់ និងសកម្មជនបរិស្ថានខកចិត្តនឹងក្រសួងកសិកម្មដែលគាំទ្រក្រុមហ៊ុនរកស៊ីឈើខុសច្បាប់។ ពួកគេអះអាងថា ពួកគេតែងអំពាវនាវ និងដាក់ញត្តិជាច្រើនលើក ឲ្យក្រសួងពាក់ព័ន្ធ ស៊ើបអង្កេតពីភាពមិនប្រក្រតីរបស់ក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក (Think Biotech Cambodia) ដែលធ្វើអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់ក្នុងតំបន់ព្រៃការពារធម្មជាតិជាយូរមកហើយ តែពុំឃើញមានស្ថាប័នណាចុះដោះស្រាយនោះទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បែរជាចេញមុខគាំទ្រក្រុមហ៊ុននេះទៅវិញ។
សកម្មជនព្រៃឡង់ និង សកម្មជនបរិស្ថាន រិះគន់ក្រសួងកសិកម្មថា មានចេតនាបណ្តោយឲ្យក្រុមហ៊ុនស៊ីងបាយអូថេក ធ្វើអាជីវកម្មឈើទ្រង់ទ្រាយធំ និងកាប់ដើមច្បោះជ័ររបស់អ្នកស្រុក។ ពួកគេអះអាងថា កង្វល់ជាច្រើនដែលសហគមន៍ស្រែកតវ៉ា និងស្នើដោះស្រាយ ពុំមានស្ថាប័នណាមួយជួយអន្តរាគមន៍នោះទេ ផ្ទុយទៅវិញក្រុមហ៊ុននៅបន្តសកម្មភាព កាប់ដើមឈើផលិតជ័រទឹក និងឈើមូលធំៗក្នុងព្រៃអភិរក្ស។
សកម្មជនព្រៃឡង់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក យឹម សុភ័ក្ត្រ ឲ្យដឹងនៅថ្ងៃទី២៥ សីហាថា ពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារ មានទម្លាប់ដងជ័រទឹកលក់ចិញ្ចឹមជីវិត កំពុងប្រឈមបាត់បង់មុខរបរទាំងស្រុងនៅពេលដ៏ខ្លីខាងមុខ។ លោកអះអាងថា ក្រុមហ៊ុនមិនបានអនុវត្តគម្រោងស្តារព្រៃឈើឡើងវិញ តាមផែនការរបស់ខ្លួននោះទេ ផ្ទុយទៅវិញបែរជា ជួលកម្មករកាប់ដើមឈើធំៗ ក្នុងតំបន់ហាមឃាត់បំពានច្បាប់ទៀតផង៖ «ក្នុងនាមយើងជាពលរដ្ឋ យើងបានជូនដំណឹង រាយការណ៍ច្រើនដងហើយ ដោយពុំមានការឆ្លើយតប ខាងក្រសួង ( ក្រសួងកសិកម្ម និងក្រសួងបរិស្ថាន ) គេចោទប្រកាន់ថា យើងអត់មានកិច្ចសហការ តែយើងបានដាក់ញត្តិ ២ដងហើយ។ ជាជម្រើសចុងក្រោយរបស់សហគមន៍ យើងធ្វើការផ្សព្វផ្សាយ តាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ។ ក្រសួងកសិកម្មមានផែនការ ត្រឹមត្រូវដែរ ឬទេ ? ក្នុងការគ្រប់គ្រង ចំពោះក្រុមហ៊ុនឲ្យអនុវត្តត្រឹមត្រូវ តាមផែនការរបស់ខ្លួន ដោយពុំមានផលប៉ះពាល់ដល់តំបន់ព្រៃឡង់ និងតំបន់សហគមន៍ ដែលប្រមូលផល និងអនុផលព្រៃឈើ ?» ។
សហគមន៍ព្រៃឡង់រកឃើញថា ក្រុមហ៊ុនបានកាប់ឈើធំៗ ធ្វើអាជីវកម្ម និងឈូសឆាយនៅតំបន់គម្របព្រៃចំណីមាត់អូរ និងព្រៃស្រោងដែលអ្នកភូមិធ្លាប់អាស្រ័យផល ជាពិសេស លួចកាប់ឈើក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃឡង់ នៅចំណុចអូរគ្រាក់ តំបន់បុស្សខ្នោ អូរថ្ម និងអូរជៈ។
ពលរដ្ឋរស់នៅជាប់តំបន់ព្រៃឡង់ ក្នុងឃុំកំពង់ចាម ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ លោក ណៃ ណាក់ ថ្លែងថា ក្រុមហ៊ុនបានបញ្ជាឲ្យមេការ ដើរញុះញង់ពលរដ្ឋលក់ដើមច្បោះឲ្យខ្លួន និងគំរាមកាប់ផ្តួលដើមឈើទាំងនោះ ប្រសិនបើពលរដ្ឋមិនព្រមលក់ឱ្យពួកគេទេនោះ។ លោកថា មកទល់ពេលនេះ ដើមច្បោះរបស់អ្នកភូមិ កំពុងទទួលរងការលួចកាប់រំលំ អស់ជាបន្តបន្ទាប់ និងមានអ្នកភូមិខ្លះ បង្ខំចិត្តលក់ឲ្យក្រុមហ៊ុន ព្រោះពួកគេមិនអាចការពារឈ្នះ។ លោកថា មកទល់ពេលនេះ នៅសល់តែពលរដ្ឋ ១០គ្រួសារប៉ុណ្ណោះ ដែលក្រាញ់ននៀលការពារដើមច្បោះរបស់ខ្លួន និងដាក់វេនគ្នាយាមជាប្រចាំ៖ «តាមមើលទៅគេកាប់នៅអូរស្រឡក ប្រហែលមិនក្រោមរាប់ពាន់ដើមទេ ចូលម៉ឺនដើមហើយមើលទៅ ដើមច្បោះពលរដ្ឋគាត់ស្រាយដើមច្បោះគាត់ ដែលអាស្រ័យផលច្រើនដែរ ។ ព្រៃអាស្រ័យផលរបស់រដ្ឋ ព្រៃអាស្រ័យផលរបស់ពលរដ្ឋ ចុះពលរដ្ឋគាត់មានសិទ្ធិចូលក្នុងព្រៃ រកឧស និងកាប់ឈើតិចតួចលក្ខណៈគ្រួសារ និងរកសត្វអណ្តើក ត្រគួតអី គាត់ដើរចូលក៏បានដែរ ។ ប៉ុន្តែដល់ឥឡូវក្រុមហ៊ុនគ្រប់គ្រងលក្ខណៈបុគ្គលយើងទៅចូលរកអ៊ីបាន អស់ព្រៃហើយ សត្វក៏មិននៅ ហើយជីវចម្រុះក៏អស់ដែរ » ។
ពលរដ្ឋរស់នៅជាប់ព្រៃឡង់ ឃុំកាំងចាម ស្រុកថាឡាបរិវ៉ាត់ ខេត្តស្ទឹងត្រែង លោក ខេង ខូ ថ្លែងថា ក្រុមហ៊ុនមានមហិច្ឆតា កាប់ដើមច្បោះរបស់ពួកគេអស់ទាំងស្រុង ហើយនៅរយៈពេលប៉ុន្មានសប្តាហ៍ចុងក្រោយនេះ ក្រុមហ៊ុនបានផ្អាកមួយរយៈ ដោយសារមានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន។ លោកថា អ្នកភូមិជាង ៣០គ្រួសារ បានបាត់បង់ដើមច្បោះជ័រជិត ១.០០០ដើម (៨៩៥) ហើយកន្លងទៅថ្មីៗ នេះ មានដើមច្បោះជ័រជាច្រើនដើមទៀត ត្រូវបានគេកាប់ផ្តួលយកឈើធ្វើអាជីវកម្ម៖ «ខ្ញុំចុះល្បាត រាប់ដើមច្បោះពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់បាន ៨៩៥ដើម តែក្រោយមកទៀតមានការកាប់ អស់ជាច្រើនមែនទែន ដោយសារសារបំផុសបំផុលពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់គាត់ភ័យខ្លាចមិនបានដងជ័រទៀត គាត់លក់ដើមច្បោះឲ្យបទល្មើសមួយចំនួន យោងតាមការឃោសនា បោកប្រាស់ របស់ពលរដ្ឋគាត់ធ្វើច្បោះជ័រទឹកហ្នឹង តែឥឡូវដល់មានភ្លៀងគេផ្អាកសិន » ។
កាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១២ ក្រសួងកសិកម្ម បានផ្ដល់សិទ្ធិឲ្យក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក (Think Biotech Cambodia) វិនិយោគដំណាំឧស្សាហកម្ម អាកាស្យា ឬស្ថានីយស្ដារព្រៃឈើឡើងវិញលើផ្ទៃដីចំនួនជាង ៣ម៉ឺន ៤ពាន់ហិកតារ (៣៤.០០៧) ឋិតនៅក្នុងស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ និងមួយផ្នែកចូលដីស្រុកសៀមបូក ខេត្តស្ទឹងត្រែង។ ទន្ទឹមនឹងនេះ ក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក បានធ្វើការផ្ទេរសិទ្ធបើករោងចក្រអារឈើទៅឲ្យក្រុមហ៊ុន អង្គរប្លាយវូដ (Angkor Plywood) កាលពីចុងឆ្នាំ២០១៨។
អាស៊ីសេរីបានទាក់ទង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្ម លោកស្រី វុឌ្ឍី ដើម្បីសុំការបំភ្លឺរឿងនេះ តែទូរស័ព្ទហៅចូលច្រើនដងគ្មានអ្នកលើក នៅថ្ងៃទី២៥ សីហា។
ចំណែកអ្នកនាំពាក្យគណៈកម្មការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ លោក អេង ហ៊ី ប្រាប់ថា គណៈកម្មការជាតិមិនបានស៊ើបអង្កេតក្រុមហ៊ុននេះទេ ហើយលោកក៏បង្វែរសំនួរឲ្យសួរតំណាងអយ្យការវិញ៖ «ព្រោះការស៊ើបអង្កេតជារឿងរបស់អយ្យការ គណៈកម្មការជាតិអ្វី ដែលបង្ក្រាបបានហ្នឹងផ្សាយ រឿងការស៊ើបអង្កេត គេមិនដែលប្រាប់យើងទេ » ។
កាលពីសប្តាហ៍មុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម លោក វេង សាខុន បានប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកថា ក្រសួងគាំទ្រផែនការអភិវឌ្ឍដាំដុះឈើ ដើម្បីកែច្នៃធ្វើជាក្តារកុងផ្លាកេ និងគ្រឿងសង្ហារិមរបស់ក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក។ លោកបន្ថែមថា ការប្រើប្រាស់ឈើកែច្នៃ ក្តារបន្ទះ ក្តារកុងផ្លាកេ និងគ្រឿងសង្ហារិមក្នុងស្រុកកើនឡើងខ្ពស់។
របបលោក ហ៊ុន សែន បានផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទំហំជាង ៣ម៉ឺនហិកតារ (៣៤.០០០ហិកតារ) ឲ្យក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក កាលពីឆ្នាំ២០១១ កន្លងទៅ។
អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក លោក លូ ឈូឆាង (Lu Chu Change) ប្រាប់កាសែត ហ្វ្រែស ញ៉ូវ (Fresh News) ថា មកទល់ពេលនេះក្រុមហ៊ុន បានឈូសឆាយដីជាង ៩០០ហិកតារ (៩៣០ហិកតារ) និងបានដាំកូនឈើរួចរាល់បានចំនួន ៦០០ហិកតារ ស្មើនឹងកូនឈើជាង ៧សែនដើម (៧៥០.០០០ដើម) ជាប្រភេទដើមប្រេងខ្យល់។ លោកថា ក្រុមហ៊ុនកំពុងប្រឹងប្រែងដាំដុះលើផ្ទៃដីដែលនៅសេសសល់ជាង ៣០០ហិកតារ (៣៣០ហិកតារ) ដោយត្រូវដាំកូនឈើប្រមាណជាង ៤ម៉ឺនដើម (៤១២.៥០០ដើម) ជាប្រភេទដើមប្រេងខ្យល់ឱ្យបានចប់សព្វគ្រប់នៅអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៩ ខាងមុខនេះ។ ក្នុងបទសម្ភាសជាមួយទូរទស្សន៍ Al Jazzera កាលពីពេលថ្មីៗ នេះ ថៅកែក្រុមហ៊ុនរូបនេះ បដិសេធថា ក្រុមហ៊ុនរបស់លោកមិនបានកាប់ឈើ ឬប្រមូលទិញឈើពីព្រៃអភិរក្សក្រៅតំបន់ដែលរបបក្រុងភ្នំពេញបានអនុញ្ញាតនោះឡើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា សហគមន៍ព្រៃឡង់ថា ក្រសួងកសិកម្មមិនបានកាត់ឆ្វៀលផលប៉ះពាល់ និងកំណត់ព្រំប្រទល់ដីឲ្យច្បាស់លាស់ ដើម្បីបែងចែករវាងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និងដីព្រៃស្រោង ព្រៃចំណីអូរ និងព្រៃដែលអ្នកភូមិអាស្រ័យផលនោះទេ។ បញ្ហានេះផ្តល់ឱកាសឲ្យក្រុមហ៊ុនឈូសឆាយព្រៃក្នុងតំបន់ហាមឃាត់ និងកាប់ឈើខុសច្បាប់ ផ្ទុយពីកិច្ចសន្យាវិនិយោគ។ ពួកគេរកឃើញថា ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២ មកទល់ពេលនេះ ក្រុមហ៊ុនមិនបានដាំដំណាំអាកាហ្សា និងប្រេងខ្យល់ ជាដុំកំភួនឡើយ ហើយក្នុងផ្ទៃដីក្រុមហ៊ុនវិនយោគ ភាគច្រើនគឺធ្វើអាជីវកម្មឈើ ដោយឈូសឆាយព្រៃឲ្យក្លាជាវាល រួចទុកដីទំនេរចោល មិនដាំដុះ និងមានផ្នែកខ្លះត្រូវភ្លើងឆេះ។
សកម្មជនបរិស្ថាន លោក ហេង ស្រស់ យល់ថា ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនចេញមុខដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងនេះ ទំហំព្រៃឡង់ និងដើមឈើផលិតជ័រទឹកដែលជាសម្បត្តិជាតិ នឹងរលាយហិនហោច ដោយសារក្រុមហ៊ុននេះ។ លោកថា ជំហររបស់សហគមន៍ចង់ឲ្យក្រុមហ៊ុននេះ ទទួលខុសត្រូវរាល់ការបាត់បង់ ដើមច្បោះជ័រ និងព្រៃឈើ ដែលធ្វើឱ្យជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគាត់ធ្លាក់ចុះ៖ «ក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក ជាអ្នកបំផ្លាញព្រៃឈើ បំផ្លាញមុខរបបពលរដ្ឋនៅតំបន់ព្រៃឡង់ នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ខេត្តក្រចេះ ព្រមទាំងខេត្តព្រះវិហារ ។ គាត់ចង់ឲ្យក្រុមហ៊ុនទាំងអស់ហ្នឹងចេញមុខទទួលខុសត្រូវ និងបកស្រាយចំពោះការបាត់បង់ជីវភាព និងជ័រច្បោះរបស់គាត់បន្សល់ពីដូនតារបស់គាត់ » ។
ថ្មីៗ នេះ រដ្ឋាភិបាលសម្រេចលុបចោលលិខិតដឹកជញ្ជូន និងប្រមូលអនុផលព្រៃឈើចេញពីដីសម្បទានសេចកិច្ច ឬហៅថា អិល.ភី (LP) និងលិខិតអនុញ្ញាតឲ្យដឹកជញ្ជូនឈើ ឬហៅថា ភី.ស៊ី (PC) ដែលចុះហត្ថលេខាដោយមន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។ សកម្មជនបរិស្ថានថា លិខិតទាំងនេះ បើកឱកាស ឲ្យមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ ឃុបឃិតជាមួយឈ្មួញទុច្ចរិតបំប្លែងឈើខុសច្បាប់ ឲ្យទៅជាឈើស្របច្បាប់ ភូតភរស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ។
ក្រុមសហគមន៍ព្រៃឡង់ ទទួចឲ្យគណៈកម្មការជាតិទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ ចុះត្រួតពិនិត្យ និងដកហូតអាជ្ញាប័ណ្ណរបស់ក្រុមហ៊ុន ស៊ីង បាយអូថេក ព្រោះពួកគាត់អះអាងថា ក្រុមហ៊ុននេះមិនបានគោរពច្បាប់ និងកិច្ចសន្យាវិនិយោគនោះឡើយ ជាពិសេសក្រុមហ៊ុនបានបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ និងសត្វព្រៃ ប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពប្រជាជនរាប់ពាន់គ្រួសារនៅជាប់តំបន់ព្រៃឡង់៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។