ភ្នំអារក្សចំនួន ១២ ភ្នំជាកន្លែងប្រតិបត្តិជំនឿវប្បធម៌របស់ជនជាតិដើមភាគតិច បានទទួលរងការទន្ទ្រានយកជាសម្បត្តិឯកជន ជាបន្តបន្ទាប់នៅរយៈពេលជាង ១០ឆ្នាំកន្លងទៅនេះ។
រីឯជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ដែលលើកគ្នាតវ៉ាការពារភ្នំទាំងនេះមិនត្រឹមតែគ្មានដំណោះស្រាយនោះទេ ថែមទាំងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការជាង ២០នាក់ និងជាង ១០នាក់ផ្សេងទៀតជាប់ពន្ធនាគារ។
ភ្នំអារក្សជាង ១០កន្លែងទាំងនោះ ជាតំបន់ដែលជនជាតិដើមភាគតិចព្នងតែងគោរពបូជាអារក្សអ្នកតា និងអាស្រ័យផលបែបទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណី បានប្រែក្លាយរមណីយដ្ឋាន និងផ្ទះលម្ហែរបស់ក្រុមអ្នកមានលុយមានអំណាចជាបន្តបន្ទាប់។
ប្រជាសហគមន៍ចាត់ទុក ការបាត់បង់សម្បត្តិធម្មជាតិទាំងនេះ គឺជាជាន់ឈ្លីទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីវប្បធម៌ របស់ពួកគាត់ ហើយអាចឈានដល់បាត់បង់ពូជអម្បូរជនជាតិដើមភាគតិចនៅថ្ងៃខាងមុខ។
ប្រធានបណ្ដាញសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង កំពុងជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ លោកស្រី ភ្លឹក ភីរុំ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា អាជ្ញាធរឃុបឃិតគ្នាជាប្រព័ន្ធ ធ្វើឯកសារមិនប្រក្រតី រំលោភយកដីភ្នំរ៉ាដាង និងភ្នំដទៃទៀត ហើយនៅពេលដែលជនជាតិដើមភាគតិចតវ៉ាទាមទារដីភ្នំនេះវិញ បើទោះបីជាមានភស្តុតាង និងឯកសារច្បាស់លាស់ក្តី ក៏អាជ្ញាធរគ្មានឆន្ទៈមិនដោះស្រាយដោយយុត្តិធម៌ដែរ
លោកស្រីថា អាជ្ញាធរមិនបានយកច្បាប់មកអនុវត្តនោះទេ ដោយពួកគាត់មានការយោគយល់គ្នា បក្ខពួកនិយមជាមួយអ្នកមានអំណាច ដើម្បីរំលោភយកភ្នំអារក្ស ដែលជាទ្រព្យសាធារណៈរបស់រដ្ឋធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ និងឈូសឆាយព្រៃឈើនៅតំបន់ភ្នំ។
លោកស្រី ភ្លឹក ភីរុំ៖ «គេយកព័ទ្ធរបងភ្នំហ្នឹង រួចជុំវិញហ្នឹងទៀត ត្រូវគេឈូសឆាយព្រៃឈើទាំងអស់ហ្នឹង ត្រូវបានក្រុមហ៊ុន និងអ្នកទន្ទ្រានឈូសឆាយ ព្រៃឈើជុំវិញហ្នឹង។ មួយទៀតខ្ញុំនិយាយ លុបបំបាត់អត់ឱ្យមានពូជជនជាតិដើមភាគតិចហ្មង»។
លោកស្រី ភ្លឹក ភីរុំ ស្តាយស្រណោះសម្បត្តិធម្មជាតិជាអត្តសញ្ញាណកុលសម្ព័ន្ធជនជាតិដើម និងសម្រស់ធម្មជាតិ គួរតែអភិរក្សបម្រើវិស័យទេសចរ ជួយសេដ្ឋកិច្ចសហគមន៍ មិនគួរគ្រប់គ្រងជាទ្រព្យបុគ្គលនោះទេ។
របាយការណ៍របស់បណ្តាញសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងឱ្យដឹងថា ភ្នំអារក្ស ដែលក្រុមឈ្មួញរំលោភយកជាង ១០ភ្នំ រួមមាន ភ្នំដោះក្រមុំ ភ្នំក្រោល ភ្នំរ៉ាដាង ភ្នំព្រះ ភ្នំក្បាលខ្មោច ភ្នំបាយឆៅ និងភ្នំពូពែ ជាដើម។
រីឯជនជាតិដើមភាគតិចយ៉ាងហោចណាស់ជាង ២០នាក់ ជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ និង ១០នាក់ផ្សេងទៀត ជាប់ពន្ធនាគារ នៅពេលចេញមុខការពារភ្នំទាំងនេះ។
ប្រជាសហគមន៍បន្ថែមថា កាលពីជាង ១០ ឆ្នាំមុន ភ្នំអារក្សទាំងនេះ មានទេសភាពស្រស់បំព្រង ជើងភ្នំសំបូរដោយព្រៃឈើ សត្វព្រៃ កន្លែងឃ្វាលគោក្របី និងព្រៃអាស្រ័យផល របស់ជនជាតិដើមភាគតិចជាច្រើនគ្រួសារ។
ក៏ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្នតំបន់នោះមានរបងហ៊ុមព័ទ្ធ ផ្ទះវីឡា និង សំណង់អគារ ហាមឃាត់ពលរដ្ឋមិនឱ្យចេញចូល។ រីឯព្រៃឈើដុះតាមជម្រាលភ្នំ និងទឹកជ្រោះធម្មជាតិនៅតំបន់ខ្លះ ក៏ត្រូវគេរំលោភយកជាសម្បត្តិឯកជនដែរ។
សមាជិកបណ្ដាញសហគមន៍ជនជាតិដើមភាគតិចព្នងម្នាក់ទៀតដែលជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការ លោកស្រី រឿង ហែង កត់សម្គាល់ថា ទោះបីជាប្រជាសហគមន៍ រកឃើញឯកសារព័ស្តុតាងមិនប្រក្រតី ដែលក្រុមឈ្មួញ បន្លំស្នាមមេដៃពលរដ្ឋ ដើម្បីរំលោភយកដីភ្នំអារក្សទាំងមូលក្តី ក៏អាជ្ញាធរ និងតុលាការមិនអើពើដោះស្រាយដែរ។
លោកស្រីបន្ថែមថា ក្រុមឈ្មួញឃុបឃិតជាមួយអាជ្ញាធររំលោភយកដីភ្នំ និងឈូសឆាយព្រៃឈើខុសច្បាប់ គ្មានទោសពៃរ៍នោះទេ។
លោកស្រី រឿង ហែង៖ «ប្រមូលភស្តុតាងឃើញច្បាស់ហើយថា យើងនឹងខុស។ ចុះអ្នកក្រែងបន្លំឯកសារ មិនដែនមានទោសពៃរ៍ មានទាំងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយថែមទៀត គំរាមពលរដ្ឋ ពលរដ្ឋយើងតើមានទោសពៃរ៍»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទងសុំការបំភ្លឺរឿងនេះពីអ្នកនាំពាក្យសាលាខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក នាង វណ្ណៈ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី ១៤ ធ្នូ ដោយទូរសព្ទហៅចូល តែគ្មានអ្នកលើក។ រីឯអភិបាលខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក ថង សាវុន ក៏មិនទាន់អាចសុំការបំភ្លឺបានដែរ នៅថ្ងៃដដែលនេះ។
ចំណែក ចៅសង្កាត់រមនា ស្រុកសែនមនោរម្យ លោក ភី ងូក បដិសេធមិនបំភ្លឺរឿងនេះទេ ព្រោះលោកថា ហួសពីភារកិច្ចអាជ្ញាធរឃុំ។
លោក នាង វណ្ណៈ៖ «មិនបាច់សួរទេ សួរខ្ញុំ ខ្ញុំរកការងារធ្វើមិនកើតផង»។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលលេខាធិការដ្ឋានសម្ព័ន្ធជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា លោក យុន ឡូរ៉ង់ សង្កេតឃើញថា ក្រសួងពាក់ព័ន្ធយឺតយ៉ាវក្នុងការកំណត់ដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងដីភ្នំអារក្ស រួមទាំងដីជំនឿ ដែលជាប្រភេទដីបេតិកភណ្ឌរបស់ជនជាតិដើម ទើបបង្កឱ្យកើតមានការទិញលក់ដីភ្នំអារក្ស នាំឱ្យកើតមានជម្លោះដីធ្លីមិនទាន់ដោះស្រាយចេញ។
លោក យុន ឡូរ៉ង់៖ «អាជ្ញាធរថ្នាក់ក្រោមជាតិ បណ្តោយឱ្យមានអំពើពុករលួយ នៅតែហេតុផលសំខាន់មានការទន្ទ្រានដីសាធារណៈរបស់រដ្ឋ និងការបែងចែកដីជនជាតិដើមភាគតិចទាំងហ្នឹងកើតឡើង»។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរូបនេះបន្ថែមថា អ្នកដែលរំលោភយកដីភ្នំ មានទំនាក់ទំនងស្និទ្ធជាមួយមន្ត្រីធំៗ ថ្នាក់ជាតិ ធ្វើឱ្យមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមជាតិ ពិបាកនឹងដោះស្រាយ។ រីឯតុលាការមិនបានគោរពសិទ្ធិជនជាតិដើមភាគតិចនោះទេ ដោយពួកគេតែងយកឯកសារជាសំអាង ដើម្បីដាក់សម្ពាធជនជាតិដើមភាគតិចឱ្យចាញ់ក្តី។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញមាត្រា ៥៨ និង ៥៩ ចែងថា ទ្រព្យសម្បត្តិរបស់រដ្ឋ ដីធ្លី ក្រោមដី ភ្នំសមុទ្រ បាតសមុទ្រ ឆ្នេរសមុទ្រ អាកាស បឹង ព្រែក ស្ទឹង អូរ និងទន្លេ រួមទាំងមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌សេដ្ឋកិច្ចមូលដ្ឋាន ការពារប្រទេស ត្រូវកំណត់ថា ជារបស់រដ្ឋ។ រដ្ឋត្រូវការពារបរិស្ថាន និងតុល្យភាពនៃភោគទ្រព្យធម្មជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។