យុវជនបរិស្ថាន និងសង្គមស៊ីវិល ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាល បើកឱកាសដល់យុវជន និងសហគមន៍ចូលរួមការពារព្រៃឈើកម្ពុជាដែលនៅសល់ ។ ពួកគេយល់ឃើញថា បើគ្មានការចូលរួមការពារពីយុវជន និងសហគមន៍នោះទេ ព្រៃឈើកាន់តែបាត់បង់បន្ថែមទៀត ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវបើកជំហរសិទ្ធិសេរីភាពដល់យុវជន និងសហគមន៍មូលដ្ឋានឱ្យបានពេញលេញក្នុងការចូលរួមល្បាតព្រៃ និងបញ្ឈប់ការលាបពណ៌យុវជនពីនិន្នាការនយោបាយ។
យុវជនមានការផុសផុលក្នុងការចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ និងជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាល និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ អនុវត្តគោលនយោបាយមានស្រាប់ ដោយបើកលំហសិទ្ធិសេរីភាពដល់យុវជន ក្នុងការចូលរួមការពារព្រៃឈើ ដោយមិនមានការលាបពណ៌ផ្នែកនយោបាយ ។ ក្រុមយុវជន យល់ឃើញថាកន្លងមកមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិការពារព្រៃពីសំណាក់អាជ្ញាធរ ដោយតម្រូវឱ្យយុវជន និងសហគមន៍សុំការអនុញ្ញាតសិន មុននឹងចុះល្បាតព្រៃ។
យុវជនម្នាក់នៅខេត្តព្រះវិហារ ថ្លែងសុំ មិនបញ្ចេញឈ្មោះ នៅថ្ងៃទី២៦ កក្កដា ថា រដ្ឋាភិបាលគួរឈប់បិទសិទ្ធិសេរីភាព និងលាបពណ៌ដល់យុវជនបរិស្ថាន សហគមន៍ ហើយគួរលើកទឹកចិត្ត អនុញ្ញាតយុវជនចូលរួមការពារព្រៃឈើ ។ លោកបន្តថា លោកមិនយល់ពីភាពច្បាស់លាស់ក្នុងការការពារព្រៃឈើរបស់រដ្ឋាភិបាល ព្រោះយុវជនស្រលាញ់បរិស្ថាន និងព្រៃឈើ បែរទទួលរងនូវការចោទប្រកាន់ទោសផ្សេងៗ ក្លាយជាការបំភ័យដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយទាក់ទងការការពារព្រៃឈើ៖ «បើសិនជារដ្ឋាភិបាលគាត់មានឆន្ទៈក្នុងការការពារព្រៃឈើពិតមែន គាត់ត្រូវតែបើក សិទ្ធិសេរីភាពអោយសហគមន៍ យុវជន នៅក្នុងកិច្ចការងារបរិស្ថានហ្នឹង ព្រោះគាត់កាន់កាប់ ឬក្តាប់កិច្ចការពារហ្នឹង តែឯងទៅគ្រប់គ្រងនោះទេ ។ បើសិនជាគាត់ក្តាប់យកតែឯង គាត់មានលទ្ធភាពការពារព្រៃ ឱ្យបានមែន វាអត់បញ្ហាទេ តែស្ថានភាពព្រៃឈើ និងបទល្មើសព្រៃឈើវានៅតែកើតមាន តែគាត់ទារ រឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព សហគមន៍ ឬក៏អ្នកពាក់ព័ន្ធ ដែលត្រូវសិស្សនិស្សិតអីមិនឱ្យចូលរួមការពារ ។ វាដូចជាមើលទៅ វាមានអារម្មណ៍ថា តើកិច្ចការពារហ្នឹង ការពារដើម្បីអ្វី ។ នៅលើចំនុចហ្នឹង ដែលយើងគិតថា យើងមិនអាចទទួលយកបាន ជាសហគមន៍ ឬក៏សិស្សនិស្សិតអីមួយចំនួន ដែលគាត់ស្រលាញ់ និងចង់ការពារព្រៃឈើ»។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ផ្នែកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយគម្រោងអ្នកការពារព្រៃឈើ (CYN) លោក ម៉ា ចិត្រា ថ្លែងថា លោកយល់ចំពោះការបើកចំហរសិទ្ធិរបស់យុវជន និងសង្គមស៊ីវិល ព្រោះកន្លងមករដ្ឋាភិបាលបានរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់យុវជន និងសហគមន៍មូលដ្ឋានមិនឱ្យល្បាតព្រៃ ។ លោកបន្តថា ការរារាំងរឹតត្បិតសិទ្ធិនេះ ធ្វើអោយកាន់តែបាត់បង់ព្រៃឈើខ្លាំង និងគ្មានផលបានចំណេញអ្វីចំពោះជាតិឡើយ ។ លោកលើកឡើងថា បទល្មើសព្រៃឈើមានការកើនឡើង ប៉ុន្តែការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើ ហាក់មិនមានសភាពច្រើនដូចការកាប់បំផ្លាញនោះទេ៖ «ពេលពួកគាត់រារាំងអ៊ីចឹង វាធ្វើឱ្យការបាត់បង់ព្រៃឈើហ្នឹង កាន់តែបាត់បង់ខ្លាំងទៅពី១ថ្ងៃទៅ១ថ្ងៃ ហើយអ្វីដែលជាផលចំណេញ អត់មានទេសម្រាប់ជាតិ ។ ព្រោះអីកាលណាដែលតំបន់ព្រៃការពារទាំងមូល ហើយរងការកាប់បំផ្លាញពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃហ្នឹង វាខាតប្រយោជន៍ជាតិមែនទែន ។ អាចថាចំណេញបានបុគ្គលមួយចំនួន មួយក្តាប់តូច អាចពាក់ព័ន្ធទៅនឹងមន្ត្រី អាចថាគាត់ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ គាត់យកលុយពីឈ្មួញទុច្ចរិត ដើម្បីបើកឳកាសអោយអ្នកទាំងអស់ហ្នឹងរកស៊ី តាមរយះការបំផ្លិចបំផ្លាញព្រៃឈើនៅក្នុងតំបន់ព្រៃការពារបាទ ។ អ៊ីចឹងបើសិនជារដ្ឋាភិបាល ឬមន្ត្រីបរិស្ថានគាត់គិតគូរដល់ជាតិយើងមែន ខ្ញុំគិតថាគួរតែបើកអោយឱកាស បើកសិទ្ធិឱ្យសហគមន៍មូលដ្ឋាន ក៏ដូចជាយុវជន សាធារណៈជូន ឱ្យចូលរួមក្នុងការការពារព្រៃឈើ»។
ដោយឡែក ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ យល់ឃើញថា នៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្នមានការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកបញ្ចេញមតិ សេរីភាពដើរហើរបញ្ចេញមតិនៅទីធ្លាសាធារណៈ ។ លោកសង្ឃឹមថា អាជ្ញាធរកម្ពុជា នឹងអនុលោមទៅតាមសេចក្តីស្នើសុំរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិផង និងអនុលោមទៅតាមសច្ចាប័នដែលកម្ពុជាបានធ្វើជាមួយអង្គការសហប្រជាជាតិអំពីការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ ។ លោកបន្តថា អាជ្ញាធរ គួរបង្កបរិយាកាសអំណោយផល ដល់យុវជនក្នុងកិច្ចការការពារព្រៃឈើ ខណៈយុវជនជាអ្នករួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយបន្តដល់យុវជនជំនាន់ក្រោយឱ្យស្រលាញ់ធនធានព្រៃឈើធម្មជាតិ៖ «ខ្ញុំតែងតែសង្កេតឃើញថា អាជ្ញាធរកម្ពុជាតែងតែទទូច បញ្ជាក់ឱ្យយុវជន " បរិស្ថានក្តី យុវជនសង្គមដែលគាត់ធ្វើរឿងផ្សេងៗក្តីឱ្យមានការដាក់លិខិតសុំការអនុញ្ញាត ប៉ុន្តែបើយើងទៅមើលលើច្បាប់ មើលលើបទដ្ឋាន វាអត់មានច្បាប់ណាមួយដែលចែងអោយយុវជន សកម្មជនដែលគ្រាន់តែសម្ដែងមតិទៅលើរឿងបរិស្ថាន ធ្វើអ្វីទៅលើរឿងបរិស្ថានហ្នឹង គឺត្រូវសុំការអនុញ្ញាតទេ ។ គឺអាចគ្រាន់តែធ្វើជាសេចក្តីជូនដំណឹងជាសាធារណៈ តាមបណ្ដាញសង្គម ឬផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធសារព័ត៌មានណាមួយតែប៉ុណ្ណឹង ។ ការលើកឡើងរបស់ភាគីរដ្ឋាភិបាលហ្នឹង វាអត់ឆ្លុះបញ្ចាំងពីគតិយុត្តិ ( ច្បាប់ ) នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
យុវជន និងសង្គមស៊ីវិល បង្ហាញក្ដីបារម្ភថា បើរដ្ឋាភិបាលនៅតែបន្តរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេក្នុងការចូលរួមការការពារព្រៃឈើ និងធនធានធម្មជាតិ រហូតដល់អ្នកខ្លះឈានដល់មានទោសទណ្ឌ និងរងការគំរាមកំហែងគ្រប់រូបភាព។
កន្លងមកអាជ្ញាធរបានហាមឃាត់ និងចាប់សកម្មជនការពារព្រៃឈើចំនួន ៣នាក់ដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ ទៅ ៦ឆ្នាំ ពីបទផ្ដើមគំនិតញុះញង់ឱ្យប្រជាជនកាប់រុករានដីព្រៃដើម្បីធ្វើជាកម្មសិទ្ធិ ដោយក្នុងនោះសកម្មជនព្រៃឈើ លោក ស៊ីថាន់ ញ៉ាន់ និងលោក ខាំ ម៉ាសូក ដាក់ពន្ធនាគារ៥ឆ្នាំ តែសម្រេចឱ្យនៅក្រៅឃុំ ។ ចំណែក លោក ឆន ផល្លា ដែលកំពុងជាប់ឃុំក្នុងពន្ធនាគារនោះវិញ តុលាការកាត់ទោសជាប់ពន្ធនាគារ ៦ឆ្នាំ ។ លោក ឆន ផល្លា បានចំណាយពេលជាង ១០ឆ្នាំ ចងក្រងឯកសារពាក់ព័ន្ធនឹងការបំផ្លាញព្រៃឈើ និងដាក់ពាក្យបណ្ដឹងបរិហារ អាជ្ញាធរដែលមិនបំពេញតួនាទី ការពារព្រៃឈើ និងដីធ្លី ។ សកម្មជនរូបនេះ បែរជាត្រូវអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានព្រួតវាយដំលើរាងកាយបង្ខំឲ្យដកបណ្តឹងវិញ ហើយអាជ្ញាធរទាំងនោះ ថែមទាំងដាក់បណ្តឹងបកទៅលោក ឆន ផល្លា ទៀតផង។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងបរិស្ថាន លោក នេត្រ ភត្ភ្រា ដើម្បីអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះបានទេ ថ្ងៃទី២៦ កក្កដា ដោយទូរសព្ទចូលគ្មានអ្នកទទួល។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកឃ្លាំមើលការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho) លោក អ៊ិន គង់ជិត លើកឡើងថា យុវជនចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ គឺជាឧត្តមគតិខ្ពង់ខ្ពស់ គួរគោរព ព្រោះពួកគាត់ចំណាយពេលវេលាផ្ទាល់ខ្លួន ក្នុងបុព្វហេតុជាតិ ។ លោកបន្តថា កម្ពុជាមានច្បាប់ និងគោលនយោបាយក្នុងការលើកទឹកចិត្តពលរដ្ឋឱ្យចូលរួមដាំដើមឈើ និងការពារព្រៃឈើ ប៉ុន្តែការអនុវត្តច្បាប់របស់មន្ត្រីមួយចំនួនហាក់រឹតបន្តឹងដល់ពលរដ្ឋ៖ «គាត់លះបង់ពេលវេលា លះបង់ថាមពល ដើម្បីចូលរួមការពារធនធានធម្មជាតិ ទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើនៅមូលដ្ឋានហ្នឹង គឺជាការលះបង់ប្រកបដោយឧត្តមគតិខ្ពង់ខ្ពស់ ដូច្នេះមន្ត្រីអាជ្ញាធរ ឬមន្ត្រីជំនាញ ដូចជារដ្ឋបាលព្រៃឈើ គួរតែផ្តល់ឱ្យគាត់ចូលរួមក្នុងកិច្ចសហការទប់ស្កាត់បទល្មើស ព្រោះគាត់លះបង់នេះ ដើម្បីប្រយោជន៍សហគមន៍ ប្រយោជន៍សង្គមជាតិ ។ អាជ្ញាធរត្រូវលើកទឹកចិត្តគាត់ ហើយចូលរួមការពារពួកគាត់បាទនឹងទើបបានគេហៅថាមន្ត្រីអាជ្ញាធរពិតប្រាកដ ដែលមានឧត្តមគតិខ្ពង់ខ្ពស់ចំពោះជាតិ»។ របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវ របស់ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលបរិស្ថានបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលបានផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជនជាច្រើននៅជុំវិញព្រៃអភិរក្សនៅខេត្តឦសាន ខេត្តកំពង់ធំ ក្រចេះ និង ខេត្តព្រះវិហារ ដែលជាមូលហេតុធ្វើឱ្យអាជីវកម្មឈើខុសច្បាប់រីករាលដាលខ្លាំងជាង ១០ឆ្នាំមកហើយ រហូតមកទល់ពេលនេះ មិនទាន់បញ្ឈប់នៅឡើយទេ ។ លើសពីនេះ ក្រុមហ៊ុនទាំងនោះ គឺជាប្រភពធ្វើឱ្យព្រៃឈើ ក្នុងតំបន់ការពារ និងក្រៅដែនអភិរក្ស វិនាសហិនហោច ដោយសារក្រុមឈ្មួញ បានបើកដេប៉ូអារឈើ និងស្តុកឈើ ក្នុងទីតាំងរបស់ក្រុមហ៊ុន ដើម្បីកាប់ឈើខុសច្បាប់ ធ្វើអាជីវកម្ម ដោយមានមន្ត្រីរដ្ឋបាលព្រៃឈើ និងមន្ត្រីបរិស្ថានមួយចំនួន បានឃុបឃិតជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជនទាំងនោះ ដើម្បីទទួលផលប្រយោជន៍ ។ អ្នកឃ្លាំមើលព្រៃឈើរកឃើញថា ក្រុមឧកញ៉ាមួយចំនួន ជាឈ្មួញរកស៊ីឈើធំៗ និងជាមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាល មិនត្រឹមតែគ្មានចំណាត់ការច្បាប់ពីអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចនោះទេ គឺរដ្ឋាភិបាល តែងតែចេញមុខការពារអ្នកជួញឈើខុសច្បាប់ របស់ក្រុមឧកញ៉ា និងក្រុមហ៊ុនឯកជនមួយចំនួន។ រីឯ វិធានការបង្ក្រាបបទល្មើសព្រៃឈើកន្លងទៅ ទាល់តែមានបទបញ្ជាពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទើបសមត្ថកិច្ចហ៊ានអនុវត្តច្បាប់។
កាលពីចុងខែសីហា ឆ្នាំ២០២១ សហព័ន្ធកូរ៉េដើម្បីចលនាបរិស្ថាន (Korea Federation for Environmental Movements) ចេញផ្សាយរបាយការណ៍ពិស្ដារមួយ រកឃើញថា ទំហំព្រៃឈើបានថយចុះជាង ៥ម៉ឺន ៦ពាន់ហិកតារ (៥៦.០៨៤ ) ក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ និងបាត់បង់ ព្រៃជាង ១ម៉ឺន ៥ ពាន់ ហិកតារទៀត នៅឆ្នាំ២០២០។ ការរកឃើញនេះ ផ្អែកតាមទិន្នន័យផ្កាយរណបសាធារណៈផ្តល់ដោយសាកលវិទ្យាល័យម៉ារីលែន (University of Maryland) នៃសហរដ្ឋអាមេរិក៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។