ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅក្រុមហ៊ុនចិនបានចូលបោះទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជាច្រើនជាងគេដែលមានទំហំទឹកប្រាក់ទុនសរុបជាង ៣ពាន់ ២រយ លានដុល្លារអាមេរិក។ ទោះបីជាយ៉ាងណា មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកឃ្លាំមើលលើកឡើងថា អ្នកជំនួញចិនខ្លះចូលមកកម្ពុជាបានបង្កការភ័យខ្លាចដល់ពលរដ្ឋតាមរយៈការធ្វើជំនួញខុសច្បាប់ និងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធជាមួយអ្នកមានអំណាច ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋពុំទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីគម្រោងអភិវឌ្ឍ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល និងអ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍសង្គមយល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាល គួរតែស្ដារស្ថានការណ៍នយោបាយក្នុងប្រទេសឱ្យល្អប្រសើរដោយគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលុបបំបាត់អំពើពុករលួយរួមទាំងបទល្មើសឧក្រិដ្ឋកម្មនានា ដើម្បីទាក់ទាញអ្នកជំនួញ ឬក្រុមហ៊ុនពីខាងប្រទេសលោកសេរី ជាជាងពឹងដង្ហើមពីខាងក្រុមហ៊ុនចិនកុម្មុយនិស្តក្នុងការរួមចំណែកជំរុញសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៧ មករា ថា រោងចក្រសហគ្រាសរាប់ពាន់កំពុងឈរជើងនៅកម្ពុជាភាគច្រើនគ្រប់គ្រងដោយថៅកែជនជាតិចិន។ ទោះជាយ៉ាងលោកថា បើកម្ពុជាគ្មានឆន្ទៈសម្របសម្រួលបញ្ហានយោបាយ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សឱ្យបានត្រឹមត្រូវនោះទេ ហើយពឹងផ្នែកលើតែក្រុមហ៊ុន និងរោងចក្រសហគ្រាសចិនតែមួយ នោះកម្ពុជាអាចនឹងប្រឈមឱនភាពសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។ ក្រៅពីនេះ លោកមើលឃើញថា ហេតុផលដែលក្រុមហ៊ុន ឬអ្នកជំនួញនៃបណ្ដាប្រទេសលោកខាងលិចពុំសូវមកបណ្ដាក់ទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជា គឺដោយសារតែពួកគេអាចគ្មានជំនឿស្ថិរភាពនយោបាយ និងបញ្ហាពុករលួយជាប្រព័ន្ធជាដើម។
លោក អាត់ ធន់៖ «ជាទូទៅក្រុមហ៊ុនធំៗកាលណាគេដាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ(Black List)ក្រុមហ៊ុនលោកខាងលិច មិនថា នៅសហគមន៍អឺរ៉ុបទេ មានន័យថា គេអត់ធ្វើការជាមួយក្រុមហ៊ុនហ្នឹងទេ គេពិនិត្យមើលច្បាប់នៅប្រទេសនោះ ប្រសិនបើច្បាប់នៅប្រទេសនោះល្អ តុលាការ ឯករាជ្យ ព្រោះនៅពេលមានជម្លោះពាណិជ្ជកម្មគេត្រូវការដោះស្រាយបញ្ហាតាមច្បាប់ គេអត់ចង់ឃើញឥទ្ធិពលរបស់អ្នកមានអំណាច ទៅដោះស្រាយ ឬកំណត់សេចក្ដីបានទេ។ កម្ពុជា មិនគួរប្រលែងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ ប្រទេសធំៗខាងលិច ដែលជាឱកាសវិនិយោគ និងផ្ដល់ឱ្យសេដ្ឋកិច្ច ឬការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋយើងទេ»។
ការលើកឡើងរបស់មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលបែបនេះ កើតមានឡើងស្របពេលរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញរបាយការណ៍ពាក់ព័ន្ធនឹងដាក់ទុនវិនិយោគបរទេសនៅកម្ពុជាដែលបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កន្លងទៅ កម្ពុជាពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងលើក្រុមហ៊ុន ឬអ្នកជំនួញជនជាតិចិន។ សេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជាកាលពីថ្ងៃទី៣ ខែមករា ឱ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ កម្ពុជាបានអនុម័តលើគម្រោងវិនិយោគជិត ៣រយគម្រោង (២៦៨) ដែលមានទំហំវិនិយោគសរុបជាង ៤ពាន់ ៩រយលានដុល្លារ។ ប្រភពទុននៃគម្រោងវិនិយោគភាគច្រើនបានមកពីក្រុមហ៊ុនចិនប្រមាណ ៦៦ភាគរយ ដែលគ្របដណ្ដប់លើវិស័យឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម ប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ វិស័យទេសចរណ៍ និងគម្រោងក្នុងតំបន់សេដ្ឋកិច្ចពិសេស ដែលមានទំហំជាទឹកប្រាក់សរុបជាង ៣ពាន់ ២រយលានដុល្លារ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា ក្រុមហ៊ុន ឬអ្នកជំនួញចិនដែលកំពុងបោះទុនវិនិយោគនៅកម្ពុជាទាំងនោះ ពួកគេមួយចំនួនប្រើប្រាស់ទីតាំងកម្ពុជាធ្វើជំនួញខុសច្បាប់ស្ថិតក្រោមរូបភាពនៃការអភិវឌ្ឍ។ ជាក់ស្ដែងថ្មីៗនេះ ចក្រភពអង់គ្លេស (UK) បានដាក់ទណ្ឌកម្មអ្នកជំនួញចិនដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ ២នាក់ ដោយបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ និងរឹតត្បិតទិដ្ឋាការ (VISA) ដោយសារតែពួកគេជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាជួញដូរមនុស្ស និងអាជីវកម្មឆបោកតាមអនឡាញនៅកម្ពុជា។ លើសពីនេះទៀត កន្លងទៅអាជ្ញាធរក៏បង្ក្រាបបានអ្នកជំនួញចិនជាហូរហែ ដោយសារតែពួកគេមួយចំនួនបានបើករោងចក្រ និងបាននាំចូលយកសារធាតុគីមីផ្សំរាប់រយតោនចូលកម្ពុជា ដើម្បីផលិតគ្រឿងញៀន។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអនុប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអភិវឌ្ឍកម្ពុជា លោក ស៊ុន ចាន់ថុល ដើម្បីសាកសួរបន្ថែមជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី៧ ខែមករា។
ជុំវិញរឿងនេះ អ្នកស្រាវជ្រាវការអភិវឌ្ឍន៍សង្គម និងជាអ្នកវិភាគនយោបាយលោក សេង សារី មានប្រសាសន៍ថា ការកៀរគរអ្នកជំនួញបរទេសមកបណ្ដាក់ទុននៅកម្ពុជា គឺជាកាតព្វកិច្ចរដ្ឋាភិបាល។ ប៉ុន្តែលោកថា កម្ពុជាផ្ដោតតែអ្នកជំនួញចិនខ្លាំង ដោយក្រុមហ៊ុនចិនមួយចំនួនបានបង្កការព្រួយបារម្ភដល់ពលរដ្ឋតាមជំនួញបែបឧក្រិដ្ឋរបស់ពួកគេ។ លើសពីនេះ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា ក្រុមហ៊ុន ឬអ្នកជំនួញចិនខ្លះមានឥទ្ធិពលប្រកាន់បក្ខពួកនិយម និងប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយជាមួយអ្នកមានអំណាច ដែលសង្គមកម្ពុជា និងពលរដ្ឋពុំទទួលបានការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយតម្លាភាព និងអភិបាលកិច្ចល្អនោះទេ។
លោក សេង សារី៖ «ក៏ប៉ុន្តែ បច្ចុប្បន្ននេះ វិនិយោគិនចិនធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានការខ្លាចរអារ ដោយសារតែងតែមកជាមួយការវិនិយោគដែលមិនស្របច្បាប់បង្កើតសែស្រឡាយបក្ខពួក ហើយអ្នកដែលកំពុងទទួលផលអំពីការវិនិយោគរបស់អ្នកវិនិយោគិនចិន មានតែមនុស្សមួយក្រុមតូចដែលមានភាពស្និទ្ធស្នាលជាមួយរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ។ ដូច្នេះហើយ បញ្ហាវិនិយោគិនចិននៅកម្ពុជា បញ្ហាតម្លាភាព និងវិសមភាព ដែលកើតឡើងក្នុងការវិនិយោគនេះកំពុងតែមានការរីករាលដាលយ៉ាងធំដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមួយចំនួនធំមិនទទួលបានផល»។
រយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ប្រទេសចិនឈានមុខគេក្នុងការបញ្ជូនអ្នកជំនួញ និងក្រុមហ៊ុនដែលមួយភាគពាក់ព័ន្ធនឹងរដ្ឋអំណាចចិនមកវិនិយោគនៅកម្ពុជា ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារ។ ចំណែកក្រុមហ៊ុនឯកជនធំៗពីខាងលោកសេរីវិញ គេពុំសូវមានការបោះទុនវិនិយោគលើគម្រោងនៅកម្ពុជានោះទេ។ កាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ សហរដ្ឋអាមេរិកបានណែនាំដល់ក្រុមហ៊ុន និងជនជាតិអាមេរិកាំងឱ្យប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងទំនាក់ទំនងប្រតិបត្តិការ ឬពិចារណាប្រតិបត្តិការអាជីវកម្មនៅកម្ពុជា ជាមួយក្រុមហ៊ុនដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការរកស៊ីបែបពុករលួយ សកម្មភាពឧក្រិដ្ឋ និងអំពើរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាដើម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។