ពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួនបានវេចនំអន្សមតាមផ្ទះមុនថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំធំ ដើម្បីធ្វើចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃ រក្សាទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីខ្មែរ បង្ហាញពីវប្បធម៌សាមគ្គីគ្នាដែលបន្សល់តាំងពីបុរាណមក។
រីឯពលរដ្ឋខ្លះទៀត ខកខានវេចនំអន្សម ដោយសារពួកគាត់រវល់ការងារស្រែចម្ការ និងមានជីវភាពខ្វះខាត។
មុនថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំធំថ្ងៃទី២ ខែតុលា ពលរដ្ឋមួយចំនួនរស់នៅខេត្តសៀមរាប ស្ទឹងត្រែង និងខេត្តកណ្តាល បានវេចនំអន្សម និងនំគមជាដើម នៅតាមផ្ទះរៀងៗ ខ្លួន។ រីឯតំបន់ខ្លះទៀត ពលរដ្ឋខ្លះក៏៏ខកខានវេចនំនេះដែរ ដោយសារពួកគាត់ បានទិញនំអន្សមពីផ្សារ ឬជួលឱ្យគេវេចជំនួស ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ។
យុវជនរស់នៅខេត្តសៀមរាប កញ្ញា ស្រស់ សុភ័ក្រ សង្កេតឃើញថា បច្ចុប្បន្នប្រពៃណីវេចនំអន្សមតាមផ្ទះ ហាក់ថយចុះច្រើនមិនដូចឆ្នាំមុនៗ ឡើយ ដោយអ្នកភូមិខ្លះទិញពីផ្សារ និងពលរដ្ឋខ្លះទៀត បានជួលគេឱ្យវេចជំនួស។
កញ្ញាសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋដែលរក្សាទំនៀមទម្លាប់វេចនំអន្សមដោយខ្លួនឯង ហាក់មានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យប្រពៃណីនេះអាចនឹងបាត់បង់ដោយមិនដឹងខ្លួននៅថ្ងៃអនាគត។
កញ្ញា ភ័ក្ត្រ៖«ប្រសិនបើជនជាតិខ្មែរយើងគាត់វេចអន្សមគាត់ចេះច្រើនដូចពីមុន អញ្ចឹងនៅតែថែរក្សាបាន ប៉ុន្តែបើយើងអត់មានអ្នកវិញយូរៗ ទៅគង់តែបាត់បង់ឯងៗ យូរៗ ទៅអាងទិញស្រាប់អត់វេចវាអាចនឹងបាត់បង់»។
ចំណែកឯពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកកណ្ដាលស្ទឹង ខេត្តកណ្ដាល លោកស្រី អៀង សារី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា បុណ្យកាន់បិណ្ឌឆ្នាំនេះ គ្រួសារលោកស្រីខកខានមិនបានវេចនំអន្សម ដោយសាររវល់នឹងកិច្ចការងារស្រែចម្ការ ផ្ទុយពីឆ្នាំមុនៗ គ្រួសារលោកស្រីមិនដែលខកខានឡើយ។
លោកស្រីថា កាលពីពេលកន្លងទៅ គ្រួសារលោកស្រីបានវេចនំអន្សមដោយផ្ទាល់ដៃ មានអនាម័យ ស្អាត និងមានគុណភាព ដើម្បីប្រគេនចង្ហាន់ព្រះសង្ឃ និងចែកឱ្យញាតិមិត្តបងប្អូនពិសា។
លោកស្រី អៀង សារី៖«ធ្វើនំផ្ទាល់ដៃយ៉ាងណាក៏យើងមានអនាម័យស្អាតល្អជាជាងទិញគេ ព្រោះយើងអត់ដឹងថា គេដាក់គីមីស្អីខ្លះទេ។ អ៊ីចឹង អ្វី ដែលចង់ផ្ដោតសំខាន់គឺ ចង់ឱ្យនំប្រពៃណីខ្មែរយើងទាំងអស់បានប្រើប្រាស់ក្នុងថ្ងៃពិធីបុណ្យភ្ជុំ»។
កាលពីចុងខែកញ្ញា យុវជនខេត្តសៀមរាប បានរៀបចំកម្មវិធីវេចនំអន្សមរួមគ្នារយៈពេល ២ថ្ងៃ នៅខាងមុខព្រះរាជដំណាក់ស្តេច ក្នុងក្រុងសៀមរាប ដើម្បីឱ្យយុវជនស្វែងយល់អំពីសិល្បៈវេចនំអន្សមបែបបុរាណខ្មែរ និងដាស់ស្មារតី ឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរប្រកាន់ភ្ជាប់ប្រពៃណីនេះកុំឱ្យបាត់បង់។
រីឯនៅខេត្តស្ទឹងត្រែងឯនោះវិញ! អាជ្ញាធរបានសង់រូបសំណាក់នំអន្សមយ៉ាងធំមួយ ក្នុងថ្ងៃកាន់បិណ្ឌ នៅជាប់នឹងរង្វង់មូលកងចក្រ និមិត្តសញ្ញាខេត្តស្ទឹងត្រែង។
ពលរដ្ឋខេត្តស្ទឹងត្រែងឱ្យដឹងថា អ្នកភូមិមួយចំនួនតែងតែវេចនំអន្សម ក្នុងថ្ងៃកាន់បិណ្ឌ ដើម្បីប្រគេនចង្ហាន់ព្រះសង្ឃ ឧទ្ទិសកុសលជូនញាតិកាទាំងប្រាំពីរសន្តាន។
យុវជនរស់នៅស្រុកវ៉ារិន ខេត្តសៀមរាប លោក ចៅ ភេត្រា ឱ្យដឹងថា អ្នកភូមិមួយចំនួន ក្នុងខេត្កសៀមរាប នៅរក្សាប្រពៃណីវេចនំអន្សមតាមផ្ទះដោយខ្លួនឯង ដែលពួកគាត់ចាត់ទុកថា ជាវប្បធម៌សាមគ្គីគ្នា ជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។
លោកថា ពលរដ្ឋខ្លះមានជីវភាពខ្វះខាត ក៏អាចវេចនំបានដែរ ដោយពួកគាត់រៃអង្គាសប្រាក់វេចអន្សមរួមគ្នា ព្រោះអ្នកភូមិចាត់ទុកថា ប្រពៃណីនេះមានសារសំខាន់ណាស់ ក្នុងថ្ងៃបុណ្យជាតិ ៖
លោក ចៅ ភេត្រា៖«អ្នកនៅជិតផ្ទះខ្ញុំគាត់អត់មានលុយអត់មានកាក់អត់មានអង្ក តែគាត់អាចមានអ្នកផ្សេងឱ្យយកមកស្ងោររួមជាមួយខ្ញុំទៅ ព្រោះថ្ងៃនោះយើងត្រូវតែមានអន្សមនំនេះយកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ និងសែនជូនដូនតាយើងឱ្យមានអន្សំនំនែក ពិសេសឱ្យគ្រួសារយើងហូបបរិបូណ៌»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនទាន់អាចទាក់ទង សុំការបំភ្លឺរឿងនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងធម្មការ និងសាសនា លោក សេង សុមុនី និងប្រធានក្រុមអ្នកនាំពាក្យក្រសួងវប្បធម៌ លោក ស៊ុំ ម៉ាប់ បាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃទី១ តុលា ដោយទូរស័ព្ទហៅចូល តែគ្មានអ្នកលើក។
ជុំវិញរឿងនេះ ព្រះសង្ឃគង់ចាំព្រះវស្សានៅវត្តមួយ ក្នុងខេត្តបាត់ដំបង គឺព្រះតេជព្រះគុណ គន្ធ ធី មានថេរដីកាថា បច្ចុប្បន្នមានតែមនុស្សវ័យចំណាស់ប៉ុណ្ណោះ ដែលចេះវេចនំអន្សម ក៏ប៉ុន្តែយុវជនជំនាន់ក្រោយៗវិញ ភាគច្រើនមិនចេះនោះទេ ដែលជាផ្នែកមួយធ្វើឱ្យប្រពៃណីនេះថយចុះ។
ព្រះតេជព្រះគុណ គន្ធ ធី៖«ការវេចអន្សមនេះដែរ នៅពេលយកប្រគេនដល់ព្រះសង្ឃ លោកឆាន់មិនអស់ទេ។ ដូច្នេះ គាត់ចែកជូនដល់ញាតិញោម ដែលអត់អ្នកខ្សត់នំអន្សម នំជាល ដែលប្រគេន គឺឆាន់មិនអស់។ លោកចេះតែចែករំលែកដល់អ្នកក្រខ្សត់បន្ត អ៊ីចឹង ជ្រុងហកនឹង ទទួលបានការចែករំលែកដល់គ្នាទៅវិញទៅមក»។
អ្នកជំនាញព្រះពុទ្ធសាសនា និងជាគ្រូអាចារ្យ លោក ម៉ានី សានី ពន្យល់ថា កាលពីសម័យបុរាណ ឬជំនាន់ព្រះបាទ ជ័យវរន្ម័ទី៧ ប្រជាជនវេចនំអន្សម ធ្វើជាស្បៀងយកទៅធ្វើសឹកសង្គ្រាម ច្បាំងការពារទឹកដី ព្រោះវាអាចរក្សាគុណភាពបានយូរ។
ជាមួយគ្នានេះលោកថា ក្នុងលទ្ធិសាសនាព្រាហ្មណ៍ នំអន្សម តំណាងឲ្យលិង្គព្រះឥសូរ ឯនំគមវិញ គឺតំណាងឱ្យយោនីនាង ឧមា ដែលជាព្រះមហេសីរបស់ព្រះឥសូរ។
ពលរដ្ឋខ្មែរមានទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីវេច «នំអន្សម» ចូលរួមក្នុងពិធីបុណ្យជាតិរួមមាន បុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ បុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ និងពិធីបុណ្យសាសនាផ្សេងទៀត ដែលពួកគាត់មានជំនឿថា នំនេះ បង្ហាញពីការជួបជុំសាច់ញាតិបងប្អូននៅស្រុកកំណើត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។