ម្ចាស់សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មក្នុងឃុំកកោះស្រុកសន្ទុកលើកឡើងថា បើទោះបីជាប្រឈមនឹងការកុម្ម៉ង់ទិញតិចតួចក្ដីក៏ពួកគេនៅតែបន្តអាជីវកម្មចម្លាក់ថ្មដោយដៃ ដើម្បីអភិរក្សមរតកវប្បធម៌ដូនតា។មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលយល់ឃើញថាដើម្បីបង្កើនការងារក្នុងស្រុកនិងថែរក្សាក្បួនខ្នាតចម្លាក់ថ្មខ្មែររដ្ឋាភិបាលមិនត្រូវអនុញ្ញាតឱ្យជនបរទេសប្រកបអាជីវកម្មចម្លាក់ថ្មនោះឡើយ។
បើគេធ្វើដំណើរចេញពីក្រុងស្ទឹងសែននៃខេត្តកំពង់ធំសំដៅទៅក្រុងភ្នំពេញតាមដងផ្លូវជាតិលេខ៦ប្រមាណ១០គីឡូម៉ែត្រអ្នកធ្វើដំណើរនឹងបានឃើញរូបចម្លាក់ពុទ្ធបដិមានិងរូបចម្លាក់ផលិតចេញពីថ្មភក់និងថ្មកែវផ្សេងៗរាប់ពាន់រូបដាក់តម្រៀបលក់។ក្រៅពីឃើញមានជាងកំពុងឆាប ដាប់ ចម្លាក់ថ្មហើយគេក៏ឧស្សាហ៍ឃើញមានអតិថិជនរកទិញរូបចម្លាក់ថ្មបន្តបន្ទាប់គ្នាមិនដាច់នោះដែរ។
កំពុងរំលីងរូបចម្លាក់ពុទ្ធបដិមាម្ចាស់សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មម្នាក់នៅភូមិសំណាក់ ឃុំកកោះ ស្រុកសន្ទុក ខេត្តកំពង់ធំ គឺលោក ឯម រីផុន ឆ្លៀតប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថាដោយសារតែមិនសូវមានការកុម្ម៉ង់ទិញគ្រួសាររបស់លោកអាចរកប្រាក់ចំណូលបានត្រឹមតែប្រមាណ៥០ភាគរយប៉ុណ្ណោះប្រៀបធៀបជាមួយការលក់មុនពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០២៣។លោកបន្តថាបើទោះបីជាប្រឈមនឹងការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលយ៉ាងណាក្ដីក៏លោកនៅតែចង់បន្តអាជីវកម្មចម្លាក់ថ្មព្រោះលោកយល់ថាការឆ្លាក់ថ្មតាមក្បួនខ្នាតខ្មែរត្រឹមត្រូវពីដូនតាមិនត្រឹមតែអាចរកចំណូលដល់គ្រួសារលោកតែប៉ុណ្ណោះទេតែថែមទាំងអាចថែរក្សាកេរ្តិ៍ដំណែលពីបុព្វបុរសខ្មែរទៀតផង។
លោក ឯម រីផុន៖ «នៅក្នុងទឹកដៃផ្នែកសិល្បៈនេះ ខ្ញុំចង់និយាយថា យើងចង់លើកស្ទួយវប្បធម៌សិល្បៈយើងផង ដូចជាចម្លាក់ហ្នឹង វប្បធម៌ស្នាដៃខ្មែរយើង ឱ្យមានតទៅទៀត ព្រោះថារបស់នេះយើងអាចថែរក្សា គង់វង្សបានយូរ ថិតថេរ អាចទុកជាវត្ថុបុរាណបាន»។
ក្រៅពីផលិតរូបចម្លាក់បដិមាព្រះពុទ្ធនិងរូបបុព្វបុរសល្បីៗដូចជាព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧សម្ដេចសង្ឃរាជ ជួន ណាត អ្នកភិរម្យភាសា អ៊ុក អ៊ូ ហៅ ង៉ុយ រូបចម្លាក់ក្បាច់បុរាណខ្មែរនិងសត្វផ្សេងៗហើយនោះម្ចាស់សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មនៅភូមិកកោះអះអាងថាពួកគាត់ក៏អាចឆ្លាក់រូបសំណាកផ្សេងៗបានគ្រប់ទម្រង់តាមតម្រូវការរបស់អតិថិជនទៀតផង។
ក្រឡេកមើលដំណើរការឆ្លាក់ថ្មវិញម្ចាស់សិប្បករចម្លាក់ថ្មដែលមានកូនជាងប្រមាណ៣០នាក់ លោក អ៊ុន ធីន ថ្លែងថា ដើម្បីអាចផលិតបានជាចម្លាក់ថ្មគេត្រូវឆ្លងកាត់ដំណាក់ការកែច្នៃថ្មជា៤ដំណាក់កាល។ដំណាក់កាលទី១ជាងឆ្លាក់ត្រូវច្រោះថ្មកម្រោលឱ្យចេញជាជ្រុងតាមរូបរាងចម្លាក់ដែលចង់បានដោយរំលេចចេញជាស្មា កន្លាក់ដៃ ជើង ផ្ទៃមុខ ជាដើម។ ដំណាក់កាលទី២ជាងត្រូវពិនិត្យមើលរូបចម្លាក់ឱ្យបានត្រឹមត្រូវតាមក្បួនខ្នាតរួចទើបលុបជ្រុងដែលបានឆ្លាក់ជា៦ជ្រុងឱ្យចេញជារៀងមូល។ដំណាក់កាលទី៣ជាងឆ្លាក់ត្រូវរំលីងបញ្ចេញក្បាច់ចម្លាក់ ផ្ទៃមុខ ឱ្យបានសមរូបសមរាងនិងដំណាក់កាលចុងក្រោយគឺជាងត្រូវខាត់កែកុនផ្ទៃមុខនិងសម្អាតរូបចម្លាក់ឱ្យបានស្អាតល្អមុននឹងដាក់លក់នៅលើទីផ្សារ។លោកបន្តថាបើទោះបីជាការឆ្លាក់បច្ចុប្បន្នមានការប្រើប្រាស់ម៉ូទ័រឆាប រំលីង និងខាត់ក្ដីក៏ជាងចម្លាក់នៅតែត្រូវមានចិត្តអំណត់ខ្ពស់ទ្រាំនឹងការហុយពីកម្ទេចថ្មទើបអាចផលិតរូបចម្លាក់ដែលរស់រវើកនិងរក្សាទម្រង់ដើមដែលជាអត្តសញ្ញាណខ្មែរ។
លោក អ៊ុន ធីន៖ «អ្នកដែលគេស្រលាញ់ទឹកដៃខ្មែរ ទឹកដៃបរទេសគេបែងចែកច្បាស់លាស់ គេបែងចែកដាច់ពីការធ្វើដោយដៃ ការធ្វើដោយម៉ាស៊ីន អ៊ីចឹងមានភ្ញៀវមួយចំនួនគេលើកតម្កើងទឹកដៃខ្មែរ ដល់ពេលអ៊ីចឹងទោះបីចម្លាក់ម៉ាស៊ីនស្អាតប៉ុណ្ណា ក៏គេអត់ចាប់អារម្មណ៍ដែរ»។
ម្ចាស់សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មម្នាក់ទៀតដែលមានបទពិសោធន៍ឆ្លាក់ជិត៣០ឆ្នាំ គឺលោក ទេព ធាន បញ្ជាក់ថាកូនជាងដែលចាប់ផ្ដើមរៀនឆ្លាក់ថ្មអាចទទួលប្រាក់ខែចាប់ពី៦០ម៉ឺនរៀលទៅដល់៨០ម៉ឺនខណៈជាងដែលមានទឹកដៃល្អអាចទទួលប្រាក់ឈ្នួលរហូតដល់ ១០ម៉ឺនរៀលក្នុងមួយថ្ងៃ។ ទោះជាយ៉ាងណាលោកអះអាងថាដោយសារតែការងារឆ្លាក់ថ្មលំបាកនិងត្រូវការយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ដូច្នេះមានសិស្សរៀនឆ្លាក់ថ្មមិនដល់ ៥០ភាគរយនោះទេដែលអាចបន្តចាប់អាជីពជាជាងចម្លាក់ថ្មបាន។
លោក ទេព ធាន៖ «ជាងចម្លាក់នេះលំបាកមែនទែន បានថាលំបាកមែនទែន ទីមួយដូចថា យើងឆ្លាក់អ៊ីចឹង យើងឆ្លាក់ទៅជួនកាលវាហុយ ធ្វើទៅវាប៉ះពាល់ដល់សុខភាពយើង ជួនកាលវាដាច់ផ្លែម៉ូទ័រចំជើង ចំដៃ វាមានគ្រោះថ្នាក់ច្រើនបើយើងមិនសូវជាប្រយ័ត្ន»។
ខុសពីផលិតផលសិល្បៈទម្រង់ផ្សេងៗបើទោះបីជាជាងចម្លាក់ខ្មែរមានទឹកដៃល្អនិងផ្ចិតផ្ចង់យ៉ាងណាក្ដីក៏ជាងចម្លាក់ថ្មមិនអាចឆ្លាក់ផ្ទៃសាច់ថ្មឱ្យបានរលោងស្អាតដូចផលិតផលចម្លាក់ថ្មឆ្លាក់តាមម៉ាស៊ីនប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័របានដែរ។
ម្ចាស់សិប្បករចម្លាក់ថ្មមួយចំនួនព្រួយបារម្ភថាចម្លាក់ថ្មដោយម៉ាស៊ីនរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលមានម្ចាស់ជាជនជាតិចិននិងវៀតណាមអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កេរ្តិ៍ឈ្មោះចម្លាក់ថ្មខ្មែរក្នុងពេលអនាគត។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដីអ្នកជាវចម្លាក់ថ្មមកពីស្រុកពួកខេត្តសៀមរាបដែលមានអាយុប្រមាណ៧០ឆ្នាំ លោកស្រី ឯក សាលួន លើកឡើងថាមូលហេតុដែលលោកស្រីនិងពុទ្ធបរិស័ទផ្សេងៗនាំគ្នាទិញរូបចម្លាក់ថ្មនៅភូមិសំណាក់គឺដោយសារតែរូបចម្លាក់ដែលឆ្លាក់ដោយទឹកដៃជាងខ្មែរមានរូបរាងសមសួននិងរស់រវើកទៅតាមរចនាបថខ្មែរ។
លោកស្រី ឯក សាលួន៖ «គុណភាពគាត់ល្អមែន ហើយតម្លៃគាត់សមរម្យដែលយើងអាចទទួលយកបាន ហើយមិនមែនតែតម្លៃសមរម្យហើយរបស់អត់ល្អទេ របស់គាត់ល្អ»។
ជុំវិញរឿងនេះមេឃុំកកោះស្រុកសន្ទុក លោក ចាប ធីន លើកឡើងថាប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិសំណាក់ប្រមាណ៥០គ្រួសារប្រកបមុខរបរសិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មដោយអាចផ្ដល់ឱកាសការងារដល់ពលរដ្ឋប្រមាណ២រយនាក់មកពីភូមិផ្សេងៗក្នុងឃុំកកោះ។លោកអះអាងថាចម្លាក់ថ្មភូមិសំណាក់មិនត្រឹមតែលក់នៅក្នុងស្រុកតែប៉ុណ្ណោះទេថែមទាំងលក់ទៅក្រៅប្រទេសដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក កាណាដា និងអូស្ត្រាលី និងខ្មែរកម្ពុជាក្រោមផងដែរ។ លោក ចាប ធីន បន្តថា មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យចម្លាក់ថ្មភូមិសំណាក់ទទួលបានការគាំទ្រច្រើនគឺដោយសារក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈតែងដឹកនាំគ្រូចម្លាក់ពីសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទវិចិត្រសិល្បៈហៅសាលារចនាមកបង្រៀនអំពីក្បួនខ្នាតនៃការឆ្លាក់ថ្មដល់ជាងចម្លាក់ក្នុងភូមិសំណាក់ដោយផ្ទាល់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
លោក ចាប ធីន៖ «មន្ទីរវប្បធម៌បានយកគ្រូជំនាញៗពីសាលាវិចិត្រសិល្បៈមកបង្រៀនដល់ទីកន្លែងផ្ទាល់ នៅក្នុងភូមិសំណាក់នេះផ្ទាល់តែម្ដងបានច្រើន អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋហ្នឹងកាន់តែមានជំនាញគ្រប់សព្វរបស់គាត់ ហើយត្រឹមត្រូវទៅតាមបទដ្ឋាននៃវប្បធម៌របស់ខ្មែរយើងមិនឱ្យខុស»។
ជុំវិញរឿងនេះប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍនិងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង មានប្រសាសន៍ថាសិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មមិនត្រឹមតែអាចផ្ដល់ការងារដល់ប្រជាពលរដ្ឋតែប៉ុណ្ណោះទេតែក៏ថែមទាំងជួយអភិរក្សវប្បធម៌ខ្មែរដែលជាកេរមរតកពីបុព្វបុរសខ្មែរបានទៀតផង។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ដែលទាក់ទងជាមួយតម្លៃវប្បធម៌ហ្នឹង ជាទូទៅគេមិនសូវឱ្យបរទេសមករកស៊ីរបរបែបហ្នឹងទេ ពីព្រោះអាចធ្វើឱ្យបាត់បង់នូវអត្តសញ្ញាណដើមពិតប្រាកដ អាចធ្វើឱ្យវាក្លាយ បាត់បង់នូវតម្លៃដើមរបស់វា អ៊ីចឹងបានជាដូចនៅថៃ នៅអី បានគេមិនឱ្យបរទេសរកស៊ីបែបហ្នឹងគឺដោយសារគេបារម្ភអ៊ីចឹងដែរ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ែន សុវិជាតិ ដើម្បីសុំការបកស្រាយជុំវិញរឿងនេះបាននៅឡើយទេនៅថ្ងៃទី១៩ខែឧសភា។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលលើកឡើងថារដ្ឋាភិបាលគួរទប់ស្កាត់ការផ្ដល់អាជ្ញាប័ណ្ណអាជីវកម្មទៅដល់ក្រុមហ៊ុនបរទេសដែលប្រើម៉ាស៊ីនឆ្លាក់ថ្មព្រោះបើទោះបីជាផលិតផលចម្លាក់ថ្មដោយម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រទាំងនោះស្អាតវិចិត្រយ៉ាងណាក្ដីក៏មិនមានតម្លៃជាស្នាដៃខ្មែរនោះឡើយ។ម្ចាស់សិប្បកម្មចម្លាក់ថ្មបញ្ជាក់គោលជំហរថាដើម្បីឱ្យកូនខ្មែរជំនាន់ក្រោយមានមោទនភាពចំពោះចម្លាក់ខ្មែរដូចពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្នមានមោទនភាពចំពោះស្ថាបត្យកម្មបុព្វបុរសខ្មែរពីបុរាណពួកគេនឹងនៅតែរក្សាអាជីវកម្មចម្លាក់ថ្មដោយដៃតាមក្បួនខ្នាតនិងរចនាបថខ្មែរឱ្យបានគង់វង្សដោយមិនប្រើម៉ាស៊ីនកុំព្យូទ័រឱ្យឆ្លាក់នោះឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។