ពិធី​កាត់​សក់​បង្កក់​ឆ្មប

«កាត់សក់ បង្កក់​ឆ្មប» គឺ​ជា​ពិធី​មួយ​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​ពិធី​ជាច្រើន​ទៀត​នៃ​ទំនៀមទម្លាប់​វប្បធម៌​ខ្មែរ។ ពិធី​នេះ​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​មាន​សារសំខាន់​ណាស់ ពីព្រោះ​ជា​ថ្ងៃ​ផ្ដល់​មង្គល​ដ៏​ល្អ​ប្រសើរ ឬ​ជា​មង្គល​ទី​១ សម្រាប់​ការ​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ជា​លើក​ដំបូង​របស់​ទារក។ ម្យ៉ាង​ទៀត​ពិធី​នេះ​ក៏​ដើម្បី​សំដែង​ការ​ដឹង​គុណ​មាតាបិតា ហើយ​និង​ឆ្មប​ដែល​បាន​ជួយ​សម្រាល និង​ផ្ដល់​កំណើត​កូន។

0:00 / 0:00

មក​ដល់​បច្ចុប្បន្ន ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់​ឆ្មប គេ​ឃើញ​កំពុង​តែ​ឈាន​ទៅ​រក​ការ​បាត់​ឈ្មោះ​ជា​បណ្ដើរៗ​ហើយ។ តើ​បញ្ហា​នេះ​បណ្ដាល​មក​ពី​ហេតុ​អ្វី ហើយ​ក្រុម​អ្នក​អភិរក្ស​វប្បធម៌​មាន​វិធានការ​យ៉ាង​ណា​ខ្លះ​ដើម្បី​រក្សា​ទំនៀមទម្លាប់​មួយ​នេះ?

នៅ​ក្នុង​ទំនៀមទម្លាប់​ប្រពៃណី​ខ្មែរ​ពី​បុរាណ តែ​កាល​ណា​ទារក​កើត​មក​បាន​រវាង ៧​ថ្ងៃ ឬ​កន្លះ​ខែ ឬ​ក៏​មួយ​ខែ​គេ​តែងតែ​រៀបចំ​ធ្វើ​ពិធី​មួយ​ហៅ​ថា «កាត់សក់ បង្កក់​ឆ្មប» ដើម្បី​ជួយ​ប្រោះព្រំ​ផ្ដល់​ពរជ័យ​សិរី​សួស្ដី​ដល់​ទារក​ដែល​បាន​មក​កើត​មាន​ជីវិត​ថ្មី​នៅ​ក្នុង​ត្រកូល​គ្រួសារ​ម្នាក់ៗ។

ម្យ៉ាង​ទៀត កាត់​សក់​បង្កក់ឆ្មប គឺ​ជា​ពិធី​មួយ​ដែល​ចាស់ទុំ​ខ្មែរ​ក្នុង​សម័យ​មុន​លោក​បាន​ឲ្យ​អត្ថន័យ​ជា​សំខាន់​ទៅ​លើ​ការ​ប្រសិទ្ធិនាម ឬ​ដាក់​ឈ្មោះ​ឲ្យ​ដល់​កូន​ខ្ចី ឬ​ទារក​ដែល​ទើប​តែ​កើត​នោះ ពីព្រោះ​គេ​មាន​ជំនឿ​ថា ឈ្មោះ​គឺ​ជា​តំណាង​ឲ្យ​គោត្រ​ត្រកូល ឬ​វង្សត្រកូល ហើយ​និង​ក៏​ជា​ការកំណត់​ដល់​ជោគវាសនា អនាគត​របស់​កូន​តូច​នោះ។ ប្រសិនបើ​គេ​ដាក់​ឈ្មោះ ឬ​ផ្ដល់​នាម​ឲ្យ​មិន​ត្រឹមត្រូវ​តាម​ក្បួនតម្រា គឺ​នាំ​ឲ្យ​កូន​តូច​នោះ​ដល់​ពេល​ធំ​ឡើង​អាច​នឹង​មាន​បញ្ហា​ផ្សេងៗ។ ប៉ុន្តែ​បើ​គេ​ដាក់​ឈ្មោះ​តាម​ក្បួនតម្រា​ល្អ​ត្រឹមត្រូវ ពេលនោះ​គេ​រំពឹង​ថា ដល់​ថ្ងៃ​ក្រោយ​កូន​តូច​នោះ​នឹង​ក្លាយ​ទៅ​ជា​មនុស្ស​មាន​វាសនា​ល្អ។

នៅ​ក្នុង​ពេល​ដែល​គេ​ប្រសិទ្ធិនាម​ផ្ដល់​ពរជ័យ​ដល់​ទារក ពេល​នោះ​គឺ​គេ​រៀបចំ​ពិធី​កាត់សក់​ទារក​ជា​មុន​សិន ពីព្រោះ​គេ​យល់​ថា សក់​ដែល​ទើប​នឹង​កើត​នោះ​គឺ​ជា​សក់​ព្រៃ​មិន​ល្អ។

អ្នកស្រី កែវ ណារុំ បណ្ឌិត​ទស្សនវិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ​សិល្បៈ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​បញ្ជាក់​ថា ជំនឿ​កាត់សក់​ព្រៃ​របស់​ទារក​នេះ គឺ​ដូនតា​លោក​ប្រៀប​ប្រដូច​ថា ជា​មនុស្ស​ព្រៃ​មិន​សូវ​ដឹង​ខុស​ត្រូវ ដូច្នេះ​គប្បី​កាត់​កោរ​ចេញ​ទើប​អាច​ជា​មនុស្ស​ជានា និង​មាន​មង្គល​សិរីសួស្ដី៖ «កាត់សក់​ហ្នឹង​គឺ​គេ​កាត់​នៅ​កន្លែង​កំប៉ោយ​បន្តិច​ហ្នឹង ហើយ​គេ​ដាក់​កន្ទោង ដាក់​បង្អែម​ចម្អាប​ទៅ ហើយ​យក​ទៅ​ដាក់​មុខ​ផ្ទះ ដើម្បី​ប្រកាស​ជម្រាប​ជូន​ម្ចាស់​ទឹក ម្ចាស់​ដី​ហ្នឹង​ឲ្យ​ដឹង​ពី​បញ្ហា​ដែល​ថា មាន​មនុស្ស​ថ្មី​ទៀត​មក​នៅ​ហើយ ហើយ​បាន​កាត់សក់​ចេញ​ហ្នឹង​គឺ​ជា​សក់​ព្រៃ»

ចំពោះ​ពាក្យ​ថា បង្កក់ឆ្មប គឺ​ចាស់ទុំ​ខ្មែរ​លោក​ដៅ​ជា​សំខាន់​ទៅ​លើ​ការ​គោរព​ដឹង​គុណ​ឆ្មប​ដែល​បាន​ជួយ​សង្គ្រោះ​ដល់​ម្ដាយ និង​ទារក​ឲ្យ​បាន​សម្រាល ឬ​ឲ្យ​បាន​ឆ្លងទន្លេ​រួច​រស់រាន​មាន​ជីវិត។

ការ​គោរព​ដឹង​គុណ​ឆ្មប​នា​សម័យ​នោះ ក្រៅ​ពី​គេ​នាំ​គ្នា​សំដែង​ទឹក​ចិត្ត​គោរព​ដឹង​គុណ​គឺ មាតាបិតា ឬ​ក្រុម​គ្រួសារ​របស់​ទារក​បាន​រៀបចំ​គ្រឿង​រណ្ដាប់​ផ្សេងៗ​ដើម្បី​ជូន​ឆ្មប​ដូចជា ស្រូវ អង្ករ ម្ហូប​អាហារ សំពត់ ឬ​ខោអាវ និង​ប្រាក់កាស​ជាដើម។

អ្នកស្រី​បណ្ឌិត កែវ ណារុំ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ដូនតា​ខ្មែរ​នា​សម័យ​បុរាណ​លោក​បាន​ធ្វើ​ពិធី​កម្ម​គោរព​ដឹង​គុណ​ចំពោះ​ឆ្មប ឬ​ហៅ​ថា កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប នោះ​គឺ ដើម្បី​ផ្សារភ្ជាប់​នូវ​ភាព​ជិតស្និទ្ធ ឬ​ជួយ​បណ្ដុះ​គំនិត​អប់រំ​ដល់​ឪពុកម្ដាយ​ទារក ឲ្យ​មាន​កតញ្ញុតាធម៌​ចំពោះ​អ្នក​ដែល​បាន​ធ្វើ​អំពើ​ល្អ និង​សង្គ្រោះ​អាយុជីវិត​ខ្លួន។

អ្នកស្រី​បណ្ឌិត កែវ ណារុំ៖ «ចំពោះ​ឆ្មប​ដែល​មាន​គុណ​ត្រង់​ថា ជួយ​បង្កើត​ឲ្យ​រស់រាន​មាន​ជីវិត​ហើយ ហើយ​និង​លោក​ប្រឡាក់ប្រឡូស​ដៃ​សុទ្ធ​តែ​ឈាម​អី​ដែល​កើត​មក​ហើយ​ហ្នឹង​លោក​មិន​មាន​ការ​ខ្ពើមរអើម គឺ​ថា​ធ្វើ​ពេញ​ដៃ​ធ្វើ​ម៉េច​ឲ្យ​ជីវិត​អ្នក​ទាំងពីរ​ហ្នឹង​រស់ ដូច្នេះ​គេ​ក៏​ធ្វើ​បង្កក់ឆ្មប​ដើម្បី​អរគុណ និង​សុំ​ខមាទោស។ ក្នុង​ការ​អរគុណ​ហ្នឹង​មិនមែន​មាន​តែ​ម្ដាយ គឺ​ឪពុក​ចូល​មក​លើក​រណ្ដាប់​ចំពោះ​ឆ្មប​ហើយ»

អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​វប្បធម៌​ខ្មែរ​បាន​ឲ្យ​ដឹង​ទាក់ទង​និង​ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់​ឆ្មប​នេះ​ថា គឺ​ជា​ទំនៀម​ទម្លាប់​ដែល​ខ្មែរ​បាន​ទទួល​ឥទ្ធិពល​ពី​សាសនាព្រាហ្មណ៍ ឬ​ព្រហ្មញ្ញសាសនា​នៃ​ប្រទេស​ឥណ្ឌា ដែល​គេ​ហៅ​ថា «នាមគ្គហណមង្គល» ឬ​មង្គល​ទី១ របស់​ទារក​ដែល​ត្រូវ​បាន​គេ​បង្កក់​ប្រសិទ្ធិនាម ឬ​ដាក់​ឈ្មោះ​ឲ្យ និង​ទទួល​ស្គាល់​ថា​ជា​មនុស្ស​ថ្មី សមាជិក​ថ្មី​ក្នុង​គ្រួសារ។

អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​ដដែល​បាន​បញ្ជាក់​ទៀត​ថា នៅ​ក្នុង​ទំនៀមទម្លាប់​ប្រពៃណី​ខ្មែរ​ពី​បុរាណ​ដែល​ទទួល​ឥទ្ធិពល​ពី​ព្រហ្មញ្ញសាសនា ហើយ​ដូនតា​ខ្មែរ​លោក​យក​មក​ឆ្នៃ​ឲ្យ​ទៅ​ជា​របស់​ខ្មែរ​ស្ដី​ពី​មង្គល ប្រចាំ​ជីវិត​មនុស្ស​មាន ៤​យ៉ាង​គឺ មង្គល​ទី១ កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប «នាមគ្គហណមង្គល» ឬ​ការ​ផ្ដល់​នាម មង្គល​ទី២ គឺ «ជដា​មង្គល » ឬ​កោរជុក គឺ​កោរសក់​កំប៉ោយ។ ចំណែក​មង្គល​ទី៣ គឺ​រៀប​មង្គល​ការ ឬ រៀប​អាពាហ៍ពិពាហ៍ និង​មង្គល​ទី៤ គឺ «គេហមង្គល » ឬ​មង្គល​ឡើង​ផ្ទះ​ថ្មី​ក្រោយ​ពី​រៀប​អាពាហ៍ពិពាហ៍​រួច។

ចំពោះ​ពិធី ឬ​មង្គល​ទាំង​ទាំង​៤​យ៉ាង សម្រាប់​ពេល​បច្ចុប្បន្ន​គេ​ឃើញ​នៅ​មាន​ធ្វើ​ច្រើន​តែ​ពិធី​រៀប​មង្គលការ និង​ឡើង​ផ្ទះ។ ប៉ុន្តែ​សម្រាប់​ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប គឺ​ឃើញ​មាន​ធ្វើ​បន្តិច​បន្តួច​នៅ​តាម​តំបន់​ខ្លះ។

លោក គង់ សុខ ជា​អាចារ្យ​មួយ​រូប​នៅ​ខេត្ត​កណ្ដាល បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា កាល​ពី​សម័យ​មុន​នៅ​ភូមិ​ស្រុក​របស់​លោក គឺ​មាន​អ្នក​និយម​ធ្វើ​ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប និង​កោរជុក។ ប៉ុន្តែ​មក​ដល់​សព្វថ្ងៃ​នេះ​មិន​សូវ​ឃើញ​មាន​អ្នក​ធ្វើ​ទៀត​ទេ គឺ​ឃើញ​មាន​តែ​យុវវ័យ​មួយ​ចំនួន​គេ​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​ពិធី​ខួបកំណើត​ទៅ​តាម​សម័យ​វិទ្យាសាស្ត្រ​ទំនើប​ដូចជា កាត់​នំ ផ្លុំ​ពន្លត់​ទៀន​ហើយ​ច្រៀង​រាំ​សប្បាយ​ទៅ​វិញ។

លោក គង់ សុខ៖ «អា​ហ្នឹង​គេ​ធ្វើ​ហ្នឹង​ដើម្បី​ជា​មិត្តភាព​របស់​ក្មេងៗ​គ្នា​គេ​ហ្នឹង​ទៅ​មាន​បច្ច័យ​លុយ​កាក់ គឺ​ធ្វើ​អី​ដើម្បី​រាប់​មិត្ត។ ឥឡូវ​គេ​គិត​ធ្វើ​អ៊ីចឹង​ទេ បើ​តាម​មើល​តាម​ប្រពៃណី​ពី​ដើម​មក​អត់​មាន ហើយ​ដល់​ថា បើ​គេ​កោរជុក​កោរ​អី យើង​កោរជុក​មែន ប៉ុន្តែ​យើង​មាន​បាយ​ស្ពក​សម្ល​ស្ពក​អ៊ីចឹង​ទៅ ហៅ​ចាស់ៗ ពីរ​បី​នាក់​មក​អ៊ីចឹង​មក​យើង​មាន​ហូប​មាន​អី។ ជួនណា​ខ្លះ​រហូត​ដល់​មាន​និមន្ត​ព្រះសង្ឃ​មក ធ្វើ​ជា​សង្ឃទាន​ទៀត​ផង​ក៏​មាន​ដែរ ផ្នែក​កាល​ពី​ជំនាន់​មុន»

ការ​ចម្លង​វប្បធម៌​បរទេស ហើយ​មិន​សូវ​មាន​អ្នក​និយម​ធ្វើ​ពិធី​តាម​ទម្លាប់​ប្រពៃណី​ជាតិ​ដូចជា កាត់​នំ សម្រាប់​ខួបកំណើត​ជំនួស​ឲ្យ​ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប ឬ​កោរជុក​ជាដើម​នោះ បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​អ្នក​អភិរក្ស​វប្បធម៌​សំដែង​ក្ដី​បារម្ភ​ថា ជា​សញ្ញា​បញ្ជាក់​នូវ​ភាព​បាត់បង់​ទំនៀមទម្លាប់​ជាតិ​មួយ​នេះ​ជា​បណ្ដើរៗ។

អ្នកស្រី កែវ ណារុំ បណ្ឌិត​ទស្សនវិជ្ជា វិទ្យាសាស្ត្រ​សិល្បៈ បាន​មាន​ប្រសាសន៍​ថា ជា​ការ​ពិបាក​ក្នុង​ការ​ឃុំគ្រង​នូវ​ទំនៀមទម្លាប់​បុរាណ ពីព្រោះ​មនុស្ស​សម័យ​ថ្មី​ភាគច្រើន​គេ​ចូលចិត្ត​នូវ​អ្វី​ដែល​ថ្មី និង​ទំនើប។

អ្នកស្រី​បាន​បន្ត​ថា ទោះ​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏ដោយ ខ្មែរ​គួរ​ជួយ​ខ្លួន​ឯង​នាំ​គ្នា​រក្សា​ទុក​ដូចជា ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប​នេះ​ជាដើម ដែល​យ៉ាង​ហោច​ណាស់​គេ​គប្បី​ធ្វើ​ខ្លះ​ដើម្បី​ជា​ការ​រំឭក​ដល់​គុណ​ឪពុកម្ដាយ​ដែល​បាន​ប្រឹង​ជម្នះ​ឧបសគ្គ​ផ្សេងៗ​ក្នុង​ការ​បីបាច់​បុត្រ​ធីតា៖ «ម្ដាយ​ដែល​ថ្ងៃ​ហ្នឹង​ដែល​ម្ដាយ​ពិបាក​យ៉ាង​ម៉េច​ខ្លះ។ ដូច្នេះ​កូន​ក៏​ត្រូវ​ស្វែង​យល់​ពី​ការ​លំបាក​ពី​ការ​ដឹងគុណ​ចំពោះ​ឪពុកម្ដាយ»។

អ្នក​សិក្សា​ស្រាវជ្រាវ​វប្បធម៌​ជាតិ​បាន​បញ្ជាក់​ទៀត​ថា ការ​រក្សា​ទុក​នូវ​វប្បធម៌​ទំនៀមទម្លាប់​ជាតិ​ដូចជា ពិធី​កាត់សក់​បង្កក់ឆ្មប​ជាដើម គឺ​ជា​កាតព្វកិច្ច​ខ្មែរ​ទាំងអស់​គ្នា ថ្វី​បើ​សម័យ​នេះ​ជា​សម័យ​ជឿនលឿន គេ​ទៅ​សម្រាល​កូន​នៅ​មន្ទីរពេទ្យ​យ៉ាងណាក្ដី។ ប៉ុន្តែ​ការ​គោរព​ដឹង​គុណ​មាតាបិតា និង​គោរព​គុណ​ឆ្មប​ដែល​បាន​ជួយ​សម្រាល​បុត្រ​ធីតា​ឲ្យ​រស់រាន​មាន​ជីវិត គឺ​នៅ​តែ​ជា​គុណ​តម្លៃ​មួយ​ខ្ពស់​ដ៏​ចម្បង៕

កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បី​រក្សា​សេចក្ដី​ថ្លៃថ្នូរ យើង​ខ្ញុំ​នឹង​ផ្សាយ​តែ​មតិ​ណា ដែល​មិន​ជេរ​ប្រមាថ​ដល់​អ្នក​ដទៃ​ប៉ុណ្ណោះ។