រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មនៅចុងឆ្នាំ២០២២ លោក ឌិត ទីណា នៅពេលឡើងកាន់តំណែងបាន ប្រកាសធ្វើឱ្យកសិករ មានជីវភាពធូរធារតាមរយៈផលចំណេញពីរបរកសិកម្ម។ ប៉ុន្តែកសិករមួយចំនួននៅខេត្តកណ្តាលបញ្ជាក់ជាថ្មីទៀតថា បន្លែរបស់ពួកគាត់ដាំដុះលក់បានតម្លៃទាបនិងមួយចំនួនទៀតលក់មិនចេញទើបសម្រេចចិត្តភ្ជួរចោល។
កសិករនៅស្រុកស្អាង ខេត្តកណ្តាល លោក សំ សុគីន បានភ្ជួរបន្លែសាឡាដចំនួន ៥តោន ចោលនៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា។ លោក សុគីន បញ្ជាក់ថា មូលហេតុដែលលោកសម្រេចចិត្តភ្ជួរចោលនេះដោយសារតែមិនមានអ្នកទិញនៅចម្ការ។
លោក សុគីន បន្តថា បើលោកជួលគេដករៀបចំដឹកទៅលក់ដល់ផ្សារដើមគរក្នុងរាជធានីភ្នំពេញចម្ងាយប្រមាណ៥០គីឡូម៉ែត្រនោះ នឹងទទួលបានតម្លៃ ១គីឡូក្រាម តែ ៥រយរៀលប៉ុណ្ណោះដែលថ្លៃនេះធ្វើលោកខាតមួយកម្រិតទៀត។
លោក សំ សុគីន បន្តថា លោកខិតខំថែបន្លែបានល្អចំណាយដើមទុនអស់ជាង ៣លានរៀល ហើយការភ្ជួរចោលនេះធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់លោកខ្លាំង។
លោក សំ សុគីន៖ «ប៉ះពាល់ជីវភាពធ្ងន់ណាស់និយាយរួមទៅ។ បើយើងដាំជួនបានជួនមិនបាន តែភាគច្រើនជួប តែថោកហ្នឹងម៉ងដល់អ៊ីចឹង យើងកសិករពួកខ្ញុំអ្នកដាំហ្នឹងជីវភាពធាក់ថយទៅរហូតហ្នឹង»។
លោក សំ សុគីន វ័យ ៤២ឆ្នាំថ្លែងថា លោកបានដាំបន្លែជាង១០ឆ្នាំ មកហើយគឺតែងតែជួបបញ្ហាមិនមានទីផ្សារ ស្ទើររាល់ឆ្នាំ។ លោកបន្តថា កូនរបស់លោក ៣នាក់នឹងមិនឱ្យធ្វើរបរកសិកម្មដូចលោកទេ ព្រោះលំបាកវេទនាណាស់។
លោក សំ សុគីន៖ «កូនខ្ញុំអត់ឱ្យស្នងបន្តខ្ញុំឱ្យខំរៀន។ អត់ឱ្យធ្វើដូចខ្ញុំទេ ធ្វើដូចខ្ញុំហត់នឿយហើយអត់ទៀងបាន ឬមិនបានហើយភាគច្រើនជួបខាតហ្នឹងច្រើនជាងចំណេញ»។
កសិករម្នាក់ទៀតនៅស្រុកកោះធំ លោកស្រី សែម សុភា ឱ្យដឹងថា កាលពីជាង ១ខែ មុនបន្លែប្រភេទត្រកួន និងតាំងឱ្យរបស់លោកស្រីមួយចំនួន ត្រូវភ្ជួរចោលដោយសារតម្លៃថោក និងលក់មិនអស់។
លោកស្រីថា បច្ចុប្បន្នផ្សារទីរួមស្រុកកោះធំ និងផ្សារតូចៗផ្សេងទៀតនៅក្បែរនោះ មិនសូវមានមនុស្សទេ ដែលពីមុនលោកស្រីលក់បន្លែពីរាប់សិបទៅរាប់រយគីឡូក្នុង១ថ្ងៃ តែឥឡូវលក់បានចំនួនក្រោម ១០គីឡូក្នុង១ថ្ងៃ។ លោកស្រីបន្តថា បន្លែស្ទើរគ្រប់ប្រភេទមានតម្លៃទាបធ្វើឱ្យលោកស្រី និងកសិករផ្សេងទៀតអស់សង្ឃឹមលើរបរកសិកម្ម។
លោកស្រី សែម សុភា៖ «លក់អត់ចេញមើលត្រសក់ ១គីឡូ ២រយត្រប់ស្រួយ ១គីឡូ ៤រយ ទៅ៥រយហ្នឹង ហើយអត់មានគេទិញទៀត។ ចំណែកម្ទេសដាំនេះបាន ១គីឡូ ២ពាន់ទៅ ៣ពាន់ហ្នឹង»។
កសិករនៅស្រុកកោះធំម្នាក់ទៀតលោក សន សុង ឱ្យដឹងថា បន្លែចុះថោកពេកធ្វើឱ្យកសិករនៅតំបន់ដែលលោករស់នៅឈប់ស្រោចទឹកឈប់មើលថែ។
លោក សន សុង៖ «បន្លែមានដែរ ប៉ុន្តែ បន្លែឥឡូវប្រជាពលរដ្ឋដាំវាថោកគ្រប់តែគ្នាហ្នឹង។ ដាំបន្លែភាគច្រើននៅភូមិខ្ញុំដាំត្រប់ស្រួយច្រើន។ ឥឡូវ១គីឡូ៧រយ៨រយត្រប់ស្រួយហ្នឹង។ ទាប រាល់ឆ្នាំ២ពាន់ទៅ៣ពាន់ឯណោះ ដល់ធ្លាក់ដល់ប៉ុណ្ណឹងអ្នកខ្លះក៏លែងស្រោចទឹក»។
កសិករដែលជួបបញ្ហាទាំងនេះលើកឡើងថា បញ្ហាបច្ចេកទេសដាំដុះ និងបញ្ហាទីផ្សារគឺពួកគាត់តែងតែដោះស្រាយដោយខ្លួនឯងកម្រ មានអាជ្ញាធរទៅជួយដោះស្រាយណាស់ទោះជាមានការស្នើសុំក៏ដោយ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង លើកទឹកចិត្តឱ្យកសិកររួមគ្នាហើយកំណត់បញ្ហាដែលកំពុងជួបទះឱ្យបានច្បាស់លាស់ដើម្បីស្នើឱ្យអាជ្ញាធរជួយដោះស្រាយ ទាំងការជួបដោយផ្ទាល់ ការធ្វើលិខិត ឬតាមបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម។
ទន្ទឹមនឹងនេះលោក យង់ គិមអេង ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរជំនាញពាក់ព័ន្ធត្រូវឆ្លើយតបបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋឱ្យបានទាន់ពេល។
លោក យង់ គិមអេង៖ «ការឆ្លើយតបជាលក្ខណៈបច្ចេកទេសមួយចំនួនដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងអាចសង្ឃឹមទុកក្នុងចិត្ត នេះជារឿងមួយសំខាន់។ ហើយបើសិនជាការលើកឡើងរបស់ប្រជាពលរដ្ឋហើយអាជ្ញាធរស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចស្ថាប័នជំនាញ មិនមានការឆ្លើយតបទេប្រជាពលរដ្ឋគ្នាពិបាកណាស់ គ្នាមិនដឹងទៅពឹងអ្នកណាទៀត។ ជាធម្មតាពេលគ្នាមានបញ្ហាគ្នាមុខជាពឹងអាជ្ញាធរហើយ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីបានព្យាយាមទាក់ទងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធដើម្បីសុំការបកស្រាយលើករណីនេះរួមមានប្រធានមន្ទីរកសិកម្មខេត្តកណ្តាលលោក ប៊ុនទួន ស៊ីម៉ូណា និងអភិបាលខេត្តលោក គង់ សោភ័ណ មិនលើកទូរស័ព្ទ។ ចំណែកអ្នកនាំពាក្យក្រសួងកសិកម្មកញ្ញា អ៊ឹម រចនា លើកទូរស័ព្ទហើយប្រាប់ថា ជាប់រវល់។
ជុំវិញបញ្ហានេះរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងកសិកម្ម លោក យ៉ង សាំងកុមារ មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយដោយជ្រើសរើសមន្ត្រីឱ្យធ្វើការងារនៅតាមឃុំ ដើម្បីរៀបចំឱ្យកសិករមានផែនការផលិត ចងក្រងជាក្រុម និងចុះកិច្ចសន្យាជាមួយអ្នកទិញ។ លោកបន្តថា ផែនការនេះដោះស្រាយទាំងតម្លៃបន្លែ និងកសិផលផ្សេងៗទៀត។
លោក យ៉ង សាំងកុមារ៖ «អ្វីដែលសំខាន់ក្រសួងកំពុងចាប់ផ្តើមធ្វើហ្នឹងគឺការឱ្យកសិករដែលផលិតសម្រាប់លក់ ទៅកាន់ទីផ្សារមិនមែនតែបន្លែទេ គ្រប់កសិផលទាំងអស់។ យើងឱ្យគាត់ចុះឈ្មោះហើយរៀបចំជាក្រុមជាសហគមន៍ ហើយសម្របសម្រួលឱ្យមានកិច្ចសន្យាទីផ្សារជាមួយក្រុមហ៊ុនជាមួយអីផ្សេងៗដែលអាចទិញយកទៅតអីចឹងទៅ»។
នៅពេលឡើងកាន់តំណែងជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្មនៅចុងឆ្នាំ២០២២ លោក ឌិត ទីណា សន្យាថា នឹងធ្វើឱ្យកសិករសប្បាយរីករាយទទួលផលចំណេញតាមរយៈគោលនយោបាយធ្វើឱ្យតម្លៃដើមនៃការធ្វើកសិកម្មទាប។
លោក ឌិត ទីណា៖ «ខ្ញុំឮច្រើនជាងគេគឺថា ចង់ឱ្យទំនិញយើងវាបានថ្លៃ កសិផលយើងវាបានថ្លៃ មែនទេបងប្អូន?ចង់បានអ៊ីចឹងទេ?បាទ!អ៊ីចឹងថា ធ្វើម៉េចក្រែងរដ្ឋមន្ត្រីមកធ្វើឱ្យឡើងថ្លៃ?ខ្ញុំជឿថា ដំណោះស្រាយមិននៅលើការធ្វើឱ្យឡើងថ្លៃទេ ប៉ុន្តែការធ្វើឱ្យផលចំចំណេញរបស់បងប្អូនហ្នឹងវាកាន់តែច្រើន។ ហើយចំណេញហ្នឹងវាយ៉ាងម៉េច?ឥឡូវបើសិនជាយើងចំណាយ១០ យើងបានចំណូល ១១ គឺចំណេញតែមួយទេ មែនទេ?»។
ទោះយ៉ាងណារហូតដល់ចុងខែមីនា ឆ្នាំ២០២៣ មិនទាន់ឃើញគោលនយោបាយរបស់លោក ឌិត ទីណា ចេញជារូបរាងនៅឡើយ។ ចំណែកថ្លៃដើមនៃការផលិតរបស់កសិករនៅតែខ្ពស់ ជាងមុន ២ដង ឬច្រើនជាងនេះបើប្រៀបធៀបអំឡុងឆ្នាំ២០២០ ដែលជី១បេ ថ្លៃ ៨ម៉ឺនរៀលឡើង ដល់២០ម៉ឺនរៀល ថ្នាំគីមីដែលកសិករធ្លាប់ប្រើមួយឈុត ២០ម៉ឺនរៀល ឡើងដល់៤៥ម៉ឺនរៀល ជាដើម។
ទន្ទឹមនឹងកសិករស្ទើរទូទាំងប្រទេសបានបង្ហាញវីដេអូបន្តបន្ទាប់លើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គមដោយអ្នកខ្លះប្រើពាក្យអង្វរករសុំឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធជួយរកទីផ្សារសម្រាប់កសិផលរបស់ពួកគាត់នោះ ចំនួននៃការនាំបន្លែចូលពីក្រៅប្រទេសនៅតែខ្ពស់។
របាយការណ៍ក្រសួងកសិកម្មបង្ហាញថា កម្ពុជាត្រូវការនាំបន្លែចូលក្នុង១ថ្ងៃ ចំនួន ២ពាន់ ៥រយតោន ដែលភាគច្រើននាំចូលពីវៀតណាម និងចិន៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។