សកម្មជនបរិស្ថានចាត់ទុកថា ការណ៍ដែលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញអះអាងថា សវនាការកាលពីថ្ងៃទី៥ មិថុនា ធ្វើជាសាធារណៈ ពុំបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតនោះទេ។ ពួកគេចង់ឲ្យតុលាការក្លាហានហ៊ានអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកសារព័ត៌មាននិងអ្នកគាំទ្រចូលរួមសវនាការនៅសប្ដាហ៍ក្រោយដោយគ្មានរឹតត្បិត។
សកម្មជនបរិស្ថាន លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុធ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី០៦ ខែមិថុនា ថា ការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញថា ការបើកសវនាការ លើសំណុំរឿងពួកគេធ្វើឡើយជាសាធារណៈនោះគឺ ជាការបោកប្រាស់ពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា អំឡុងពេលសវនាការ កាលពីថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា នេះមន្ត្រីនគរបាល និងសន្តិសុខ បានហាមអ្នកសារព័ត៌មាន និងយុវជន ដែលមកគាំទ្រពួកគេ មិនឱ្យទៅឃ្លាំមើលនៅខាងមុខតុលាការនោះឡើយ ព្រោះប៉ូលិស បានបិទរបាំង ដែលមានចម្ងាយជាង១០០ម៉ែត្រ ពីតុលាការ។ លោកចាត់ទុក ការរឹតត្បិតនេះថា ជាការបើកសវនាការកាត់ក្ដី ធ្វើឡើយដោយមិនឯករាជ្យ។
លោក លី ចាន់តារ៉ាវុត៖ «សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នេះដដែលក៏អត់បានពន្យល់ពីមូលហេតុដែលដាក់រនាំង រាំងមិនឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទូទៅ ក៏ដូចជាក្រុម មាតាធម្មជាតិចូលទៅខាងមុខបរិវេណតុលាការ បែបនេះគឺវាខុសច្បាប់ទៅហើយ ព្រោះនៅប្រទេសកម្ពុជា ច្បាប់តម្រូវឱ្យសវនាការទាំងអស់ធ្វើជាសាធារណៈ។ ដូច្នេះខ្ញុំយល់ថា វាខុសច្បាប់»។
ប្រតិកម្មនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី០៥ ខែមិថុនា បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ចាត់ទុកការលើកឡើងរបស់សកម្មជនបរិស្ថានថា គ្មានការពិត។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីពុំអាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ អ៊ី រិន្ទ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ដើម្បីបញ្ជាក់បន្ថែម ជុំវិញរឿងនេះបានទេនៅថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា។
សវនាការរបស់សកម្មជនការពារបរិស្ថានបានធ្វើឡើង ពីរលើកមកហើយ ពាក់ព័ន្ធបទចោទ រួមគំនិតក្បត់ និងប្រមាថអង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្រោយពីយុវជនទាំងនោះ បានចូលរួមការពារបរិស្ថាន និងធនធានធម្មជាតិ។
សវនាការលើកទី១ មានការចូលរួមពីសំណាក់ សកម្មជនបរិស្ថាន ៥នាក់ រួមមាន យឹម លាងហ៊ី លោក លី ចាន់ដារ៉ាវុត លោក ថុន រដ្ឋា កញ្ញា ឡុង គន្ធា និងកញ្ញា ភួន កែវរស្មី រួមនឹងព្រមទាំងមេធាវីការពារសិទ្ធិ ឱ្យជនជាប់ចោទចំនួន៤រូប និង មាន មន្ត្រីទូត មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស អ្នកសារព័ត៌មាន និងយុវជន។ ចំណែកនៅខាងក្រៅ តុលាការវិញ មានយុវជន និងពលរដ្ឋជាច្រើននាក់ មកឃ្លាំមើល និងចាំគាំទ្រ។
ដោយឡែក សវនាការលើកទី២ នៅថ្ងៃទី០៥ ខែមិថុនា វិញ គេឃើញមានមន្ត្រីប៉ូលិស និងក្រុមសន្តិសុខ បានយាមកាម យ៉ាងតឹងរ៉ឹង ដោយបិទរបាំង មិនឱ្យអ្នកសារព័ត៌មាន និងយុវជន ដែលមកគាំទ្រ សកម្មជនបរិស្ថាន ចូលទៅឈរឃ្លាំមើល នៅខាងមុនបរិវេណតុលាការនោះទេ។ ការណ៍នេះ ធ្វើឱ្យសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៥នាក់ ពហិការចូលស្ដាប់សវនាការពេញមួយថ្ងៃ។
ទាក់ទិនរឿងនេះ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៦ ខែមិថុនា ថា សវនាការ របស់សកម្មជនបរិស្ថាននេះ គឺជាសវនាការ ដែលត្រូវធ្វើឡើងជាសាធារណៈ ហើយប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់គ្នាអាចទៅចូលរួមស្ដាប់ នៅខាងក្នុងសវនាការ និងឃ្លាំមើលពីខាងក្រៅបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ លោកថា ប្រសិនបើ មានការហាម សូម្បីតែ ឃ្លាំមើលនៅខាង ក្រៅមិនបានទៀត នោះគឺជា រឿងមិនត្រឹមត្រូវ តាមនីតិវិធីផ្លូវច្បាប់ឡើយ។
លោក អំ សំអាត៖ «តាមពិតទៅបើយើង និយាយពីសវនាការ រឿងនេះ គឺជាសវនាការសាធារណៈ។ អ៊ីចឹងសវនាការជាសាធារណៈ ប្រជាពលរដ្ឋអាចចូលបាន។ ប៉ុន្តែបើសាលសវនាការនោះវាតូច ហ្នឹងក៏មិនអាចចូលទៅបានដែរ»។
ទោះជាយ៉ាងណា នៅក្នុងសវនាការលើកទី២នេះដ្បិតថា ពុំមានវត្តមានសកម្មជនបរិស្ថានទាំង៥នាក់ នៅក្នុងបន្ទប់សវនាការក្ដី តែដំណើរការសវនាការប្រព្រឹត្តទៅដដែល ហើយនឹងបន្ត សវនាការ ជាលើកទី៣ នៅថ្ងៃទី១១ ខែមិថុនា។
នៅក្នុងសំណុំរឿងនេះ មានសកម្មជនបរិស្ថាន ទាំង៥នាក់ទៀត ដែលរងការចោទប្រកាន់រួមមាន កញ្ញា ស៊ុន រដ្ឋា លោក ពក ខឺយ លោក ប៉ិញ ពិសិដ្ឋ លោកស្រី រ៉ី រក្សា និងលោក អាឡិចហាន់ដ្រូ ហ្គន់សាឡេស ដេវិតសុន (Alejandro Gonzalez Davidson) បានអវត្តមានក្នុងសវនាការ ទាំងពីរលើក។ ប៉ុន្តែពួកគេ មានមេធាវីមកការពារផងដែរ។ ព្រះរាជអាជ្ញាប្រាប់តុលាការម្សិលមិញថា មនុស្សបួននាក់ ក្នុងចំណោមមនុស្សទាំង១០នាក់ មានដីកាចាប់ខ្លួនហើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។