ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល សហជីពនិងសមាគមជាច្រើន ប្រមាណជា៩០ស្ថាប័ន កាលពីថ្ងៃទី ៥ ខែសីហា បានផ្ញើលិខិតចំហមួយច្បាប់ ជូនតំណាងអង្គការស្បៀងអាហារ និងកសិកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិប្រចាំកម្ពុជា (ហ្វាវ-FAO) ដើម្បីជំរុញឲ្យយកចិត្តទុកដាក់បន្ថែម និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមជាច្រើនរបស់ពលរដ្ឋក្រីក្រ នៅតាមតំបន់ជនបទ។
លិខិតចំហនេះ ធ្វើឡើងមុនកិច្ចប្រជុំកំពូលរបស់អ.ស.ប ស្ដីពីប្រព័ន្ធស្បៀងអាហារ (Food System Summit) ដើម្បីពន្លឿនគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍សហស្សវត្សប្រកបដោយចិរភាព និងសុខុមាលភាព នៅខែកញ្ញាខាងមុខ នៅទីក្រុងញូវយ៉ក (New York) សហរដ្ឋអាមេរិក។
ក្នុងលិខិតចំហ ៥ទំព័រ ដែលផ្ញើជូនទៅតំណាងអង្គការស្បៀងអាហារពិភពលោកនៅកម្ពុជា ក្រុមប្រជាកសិករ សហគមន៍រងគ្រោះដីធ្លី ប្រជានេសាទ កម្មករ អ្នកប្រកបរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ជនជាតិដើមភាគតិច ជាដើម បង្ហាញក្តីកង្វល់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះភាពអត់ឃ្លាន និងផលប៉ះពាល់ដល់ជីវិតរស់នៅរបស់ពួកគេប្រចាំថ្ងៃ ច្រើនជាងការឆ្លងជំងឺកូវីដ១៩ ទៅទៀត។ ជាក់ស្តែង ភាពអត់ឃ្លាននេះ បានកើនឡើងទ្វេដង ក្នុងឆ្នាំ២០២០ ដែលពលរដ្ឋក្រីក្រខ្លះ គឺគ្មានអាហារបរិភោគកាន់តែច្រើនឡើងៗ។
នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការពន្លកខ្មែរ លោក ប៉ឹក សោភ័ណ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី តាមទូរស័ព្ទថា គោលបំណងសំខាន់នៃលិខិតចំហនេះ គឺចង់ឲ្យអង្គការស្បៀងអាហារនិងកសិកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ងាកមកចាប់អារម្មណ៍ និងគិតគូរស្វែងរកដំណោះស្រាយចំពោះវិបត្តិនៃការអត់ឃ្លានសព្វថ្ងៃនៅកម្ពុជា ជាពិសេសប្រជាកសិករក្រីក្រ ជនជាតិដើមភាគតិច ដែលរងគ្រោះដោយសារការរំលោភបំពានយកដីធ្លី ក្រោមរូបភាពការអភិវឌ្ឍ និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃសហគមន៍ ដែលជាកន្លែងអាស្រ័យផល របស់ពួកគេ តាំងពីដូនតាមក៖ «តាមរយៈអង្គការហ្វាវ (FAO) ប្រចាំកម្ពុជា ដែលធ្វើការវិស័យ ស្បៀងអាហាររបស់អង្គការសហប្រជាជាតិហ្នឹង ពាំនាំយកទុក្ខកង្វល់ ដែលជាការព្រួយបារម្ភ និងសំណូមពរ និងអនុសាសន៍មួយចំនួន យកទៅជជែកនិងដាក់ជារបៀបវារៈក្នុងកិច្ចប្រជុំរបស់យូអិន នៅខែកញ្ញាក្រោយនេះ ដើម្បីឲ្យគេដឹងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ជាពិសេស ជនជាតិដើមភាគតិច កសិករ កម្មករ កំពុងរងទុក្ខវេទនាពីប្រព័ន្ធស្បៀងអាហារនេះឯង ...»។
ក្នុងលិខិតដដែលនោះក៏បានបញ្ជាក់ថា សិទ្ធិរបស់កសិករចំពោះការកាន់កាប់ដីធ្លី និងការប្រើប្រាស់ធនធានធម្មជាតិ កំពុងរងការគំរាមកំហែងយ៉ាងខ្លាំង ដោយសារការបន្តរំលោភបំពាន ពីពួកអ្នកមានអំណាច និងរបស់ក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មកសិឧស្សាហកម្ម ការរុករករ៉ែ ក្រោមស្លាកអភិវឌ្ឍន៍ និងការយកដីធ្លីទៅកសាងហេដ្ឋារចនាសម្ពន្ធនានារបស់អាជ្ញាធររដ្ឋ ជាដើម។ បញ្ហាទាំងនេះហើយ បណ្តាលឲ្យពួកគេមិនអាចប្រកបរបរធ្វើកសិកម្មដាំដុះបាន ជាហេតុនាំឲ្យពួកគេធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រកាន់តែខ្លាំងឡើង បញ្ហាខ្វះស្បៀងអាហារ ជំពាក់បំណុលធនាគារនិងគ្រឹះស្ថានមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ដែលចាំបាច់តម្រូវឲ្យពួកគេ ធ្វើចំណាកស្រុក ទៅរកការងារធ្វើនៅក្រៅប្រទេស ភាគច្រើននៅប្រទេសថៃ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចសុំការឆ្លើយបំភ្លឺពីអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន បានទេ កាលពីថ្ងៃទី ៥ខែសីហា ដោយទូរស័ព្ទហៅចូលជាច្រើនដងគ្មានអ្នកទទួល។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី បញ្ហាទំនាស់ដីធ្លីរវាងពលរដ្ឋជាមួយក្រុមហ៊ុនឯកជន ដែលទទួលបានសិទ្ធិវិនិយោគពីរដ្ឋនេះ បានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ប្រជាកសិកររាប់ម៉ឺនគ្រួសារ នៅក្នុងខេត្តជាច្រើន រួមមានកោះកុង ត្បូងឃ្មុំ ស្វាយរៀង ព្រះវិហារ និងខេត្តមួយចំនួនទៀត លើទំហំដីរាប់សែន ហិកតារ។ ខ្លឹមសារនៃលិខិតចំហបន្តថា ពួកគេជាជនរងគ្រោះដែលមិនទទួលបានសំណងសមរម្យនោះទេ ដែលជាហេតុធ្វើឲ្យពួកគេធ្លាក់ខ្លួនក្រលំបាក កាន់តែច្រើនឡើងនិងខ្វះស្បៀងអាហារហូបចុក។
ជាក់ស្តែងនៅខេត្តព្រះវិហារ ទំនាស់ដីធ្លីរវាងជនជាតិដើមភាគតិចកួយរាប់ពាន់គ្រួសារ រស់នៅក្នុងស្រុកចំនួន៣ ជាមួយក្រុមហ៊ុនស្ករអំពៅចិនហេងហ្វូ (Hengfu Group Sugar Industry) រយៈពេលជិត១០ឆ្នាំមកនេះ នៅមិនទាន់ទទួលបានដំណោះស្រាយសមរម្យពីអាជ្ញាធរនៅឡើយ បើទោះបីជាក្រុមហ៊ុន បានផ្អាកដំណើរការសង្វាក់ផលិតកម្មជាង២ឆ្នាំមកហើយក្តី។
ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ លោកស្រី ហួត ម៉ាលី រស់នៅក្នុងភូមិសំរោង ឃុំតស៊ូ ស្រុកជ័យសែន ខេត្តព្រះវិហារ ដែលបានបាត់បង់ដីស្រែកេរ្តិ៍ឪពុកម្ដាយ ទំហំ ៣០ ហិកតារ ត្អូញត្អែរប្រាប់អាស៊ីសេរី ថា ពួកគាត់ ជាង៩៥% ក្នុងចំណោមពលរដ្ឋសរុបជិត ២រយគ្រួសារ ក្នុងភូមិសំរោង កំពុងខ្វះស្បៀងអាហារ និងជំពាក់បំណុលគេវ័ណ្ឌក។ លោកស្រី បន្តថា អាជ្ញាធរមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ ដោះស្រាយទុក្ខកង្វល់របស់អ្នកភូមិ ដែលរងទុក្ខវេទនាចាប់តាំងពីក្រុមហ៊ុនចិនបានរំលោភបំពានយកដីស្រែចម្ការតាំងពីឆ្នាំ២០១៣ មក៖ «ប្រជាជនប៉ុន្មានឆ្នាំនេះ គាត់ខ្វះខាតស្បៀងអាហារខ្លាំងមែនទែន ដូចជានៅឆ្នាំនេះជាដើម ជាពិសេសភូមិខ្ញុំតែម្តង ដែលខ្ញុំបានដឹង គឺ៩៥ % គាត់ដាច់ស្បៀងអត់មានអាហារហូប។ គ្រួសារក្នុងភូមិនេះ មានជាង ១៧០ខ្នងផ្ទះ មួយៗថា គាត់អស់ស្រូវហូបតាំងពីខែ ៤ ឬខែ ៥ម្ល៉េះ ...»។
ក្នុងលិខិតចំហដដែលនេះ ក៏បានផ្តល់អនុសាសន៍ ៤ចំណុច ដល់អង្គការសហប្រជាជាតិ ដើម្បីពិនិត្យមើលពីលទ្ធភាពជួយដល់ពួកគាត់ រួមមានបដិសេធចំពោះការជ្រៀតជ្រែកឥទ្ធិពល របស់ក្រុមហ៊ុន សាជីវកម្ម ទី២ បញ្ចប់ការត្រួតត្រារបស់ក្រុមហ៊ុន លើផ្នែកកសិកម្ម និងប្រព័ន្ធស្បៀងអាហារ។ ចំណុចទី៣ គឺលើកកម្ពស់អធិបតេយ្យស្បៀងអាហារ របស់កសិករ ប្រជានេសាទ អ្នកប្រកបមុខរបរសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ និងជនជាតិដើមភាគតិច ជាជាងផ្តល់សិទ្ធិឲ្យក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍។ រីឯចំណុចទី៤វិញ ស្ដារ និងកសាងប្រព័ន្ធធារាសាស្ត្រខ្នាតតូច និងមធ្យម និងដោះស្រាយបញ្ហាកង្វះទឹកស្រោចស្រពរបស់កសិករនៅតាមសហគមន៍ ដើម្បីឲ្យពួកគេមានលទ្ធភាពបង្កបង្កើនផល ផលិតស្បៀងអាហារ និងអភិវឌ្ឍសហគមន៍ប្រកបដោយចិរភាព៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។