អាណត្តិជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានជាលើកទី៣របស់កម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ២០២២ នេះ នឹងត្រូវបិទបញ្ចប់ជាផ្លូវការហើយ នៅត្រឹមដំណាច់ឆ្នាំនេះ។ យ៉ាងហោចណាស់ មានរឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសលេចធ្លោរចំនួន៣ ដែលកម្ពុជាបានធ្វើឱ្យពិភពលោកចងចាំ និងភ្ញាក់ផ្អើលក្នុងរយៈពេលពេញមួយឆ្នាំនៃការដឹកនាំធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានរបស់កម្ពុជាលើកនេះ។
តើរឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសលេចធ្លោរទាំង៣ ដែលកម្ពុជាបានធ្វើក្នុងនាមជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានលើកនេះ មានអ្វីខ្លះ?
ស្ទើរតែក្លាយជាប្រពៃណីទៅហើយដែលនៅរៀងរាល់ពេលកម្ពុជាទទួលបានឱកាសធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានម្តងៗ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានធ្វើឱ្យពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើល។
សម្រាប់លោក ហ៊ុន សែន ការដឹកនាំអាស៊ានរបស់កម្ពុជាលើកនេះ គឺជាមោទនភាព៖ « ឆ្នាំនេះយើងធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ការងារច្រើនណាស់។ ក៏ប៉ុន្តែ កម្ពុជាក៏ទទួលបាននូវកិត្តិយសសម្រាប់កិច្ចការដ៏សំខាន់មួយនេះបន្ទាប់ពីយើងគ្រប់គ្រងបានកូវីដ យើងបានបើកប្រទេសឡើងវិញ ... ។ កម្ពុជាបានដើរតួនាទីទទួលខុសត្រូវក្នុងការសម្របសម្រួលឱ្យចេញរួចនូវឯកសារចំនួន ១០១ឯកសារនៃការប្រជុំកំពូល។ បើបូកទាំងឯកសារ ដែលរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសចេញចំនួនប្រមាណជា ៣០ឯកសារទៀត យើងសម្រេចបាននូវឯកសាររហូតទៅដល់ ១២០ ឬ ១៣០ឯកសារ ដែលរឿងមិនតូចតាចទេ ...»។
ទន្ទឹមនឹងនេះ លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវគេមើលឃើញថា បានព្យាយាមយកបញ្ហាថ្កោលទោសសង្គ្រាមឈ្លានពានរបស់រុស្ស៊ី (Russia) នៅអ៊ុយក្រែន (Ukraine) ធ្វើជាឈ្នាន់ជួយសម្រួលរូបភាពនៃការដឹកនាំអាស៊ានរបស់លោក។
ក៏ប៉ុន្តែ នៅចំពោះមោទនភាពដែលលោក ហ៊ុន សែន អះអាងថា កម្ពុជាសម្រេចបាននិងនាំមកនូវកិត្តិយសខ្ទរខ្ទារនេះ កម្ពុជារបស់លោកក៏បានបន្សល់ទុកនូវកេរដំណែលចម្រូងចម្រាសចំនួន៣ ដែលធ្វើឱ្យពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើលមិនតិចទេ។
លើកនេះក៏មិនខុសពីលើកមុនដែរ។ ការភ្ញាក់ផ្អើលទីមួយដ៏លេចធ្លោរជាងគេនោះ គឺគ្មានអ្វីក្រៅពីកម្ពុជាបន្តធ្វើជាកូនអុករបស់ចិនសម្រាប់តំបន់អាស៊ានទាំងមូល។ បើទោះជាការធ្វើជាកូនអុករបស់ចិនលើកនេះ មិនឈានរហូតដល់ថ្នាក់កម្ពុជាយកអាស៊ានទាំងមូលធ្វើជា «ចំណាប់ខ្មាំង» ក្នុងរឿងរ៉ាវជម្លោះដណ្តើមអធិបតេយ្យលើប្រជុំកោះនៅតំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងក៏ដោយ ក៏រឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះ បានកើតមានឡើង។
ជាក់ស្តែង នៅមុនពេលបញ្ចប់តំណែងជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ាន លោក ហ៊ុន សែន មិនភ្លេចឡើយជួយឡង់សេផ្សាយពាណិជ្ជកម្មឱ្យចិន ដោយលោកជំរុញឱ្យតំបន់អាស៊ានទាំងមូលបង្កើនទំនាក់ទំនងជាមួយប្រទេសនេះកាន់តែ «ស៊ីជម្រៅ» បន្ថែមទៀត។
លោក ហ៊ុន សែន ៖«អាស៊ាន និងចិន ចាំបាច់បាច់ត្រូវផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់បង្កើនកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើគ្រប់វិស័យ ឱ្យកាន់តែស៊ីជម្រៅបន្ថែមទៀត ជាពិសេសលើការពន្លឿនការធ្វើសមាហរណកម្មសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច ការលុបបំបាត់របាំងពាណិជ្ជកម្ម ការពង្រឹងភាពធន់នៃខ្សែច្រវាក់ផ្គត់ផ្គង់ និងផលិតកម្មក្នុងតំបន់ ព្រមទាំងការចាប់យកនូវកាលានុវត្តភាពថ្មីៗ ពីសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថល កំណើនបៃតង អន្តរកាលថាមពល និងការបង្កើនសមត្ថភាពសហគ្រាសមីក្រូ ធុនតូច និងមធ្យម(MSMEs)ដែលត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាចន្ទល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងគន្លងប្រក្រតីភាពថ្មី និងជាពិសេសការប្រកាន់ខ្ជាប់នូវអភិក្រមពហុភាគីនិយម ក្នុងការដោះស្រាយរាល់បញ្ហានានា»។
រឿងរ៉ាវពាក់ព័ន្ធនឹងចិនមិនទាន់បញ្ចប់ត្រង់នេះទេ។ ទំនងជាចង់ស្អំចិត្តក្រុមមេដឹកនាំអាស៊ាន និងពិភពលោកដែលមកចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាននៅកម្ពុជាលើកនេះ លោក ហ៊ុន សែន បានចាត់ចែងឱ្យផលិតនាឡិកាប្រណីតអាស៊ានចំនួន ២៥គ្រឿង សម្រាប់ទុកចែកជាវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ជូនក្រុមមេដឹកនាំពិភពលោកទាំងនេះ។ លោក ហ៊ុន សែន ទំនងជាក្លាយជាមេដឹកនាំអាស៊ានទីមួយហើយ ដែលហ៊ានចំណាយប្រាក់ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់សម្រាប់វត្ថុអនុស្សាវរីយ៍ទាំងនេះ។ បើតាមលោក នាឡិកាទាំងនេះ មានតម្លៃសរុបប្រមាណកន្លះលានដុល្លារ ឬស្មើនឹង ២ម៉ឺនដុល្លារក្នុងមួយគ្រឿង។ លោកអះអាងថា លោកមិនបានប្រើប្រាស់ថវិកាជាតិសម្រាប់ផលិតនាឡិកាទាំងនេះទេ តែជាថវិកាបានមកពីក្រុមហ៊ុនឯកជនដែលលោកមិនបញ្ចេញឈ្មោះ។ ទោះយ៉ាងណា នាឡិកាទាំងនេះ ត្រូវបានផលិតឡើងដោយក្រុមហ៊ុន ព្រីនស៍ ហូរ៉ូឡូជី (Price Horology) ដែលមានឬសគល់ចេញមកពីក្រុមហ៊ុនចិន។
រឿងចម្រូងចម្រាសភ្ញាក់ផ្អើលទីពីរ គឺលោក ហ៊ុន សែន បាននាំចេញសារគំរាមកំហែងដល់ពលរដ្ឋអឺរ៉ុបដើមកំណើតខ្មែរដែលហ៊ានធ្វើបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងលោក។ លោកបានថ្លែងសារគំរាមនេះចេញពីទីក្រុងព្រុចសែល (Brussels) នៃប្រទេសប៊ែលហ្សិក (Belgium) ជាបេះដូងប្រជាធិបតេយ្យនៃអឺរ៉ុប ក្នុងពេលដែលលោកទៅចូលរួមដឹកនាំធ្វើជាសហប្រធានកិច្ចប្រជុំកំពូលរំលឹកខួបលើកទី៤៥ នៃទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-សហភាពអឺរ៉ុប នៅទីក្រុងព្រុចសែល។
លោក ហ៊ុន សែន ៖«មកប្រមូលគ្នាមកអឺរ៉ុបមក។ ពួកយើងក៏ចាំថតដែរ ចាំមើលវាបានប៉ុន្មាន?ហើយថតឱ្យបានមុខទៀតមើល ស្រណុកស្រួលយកទៅបិទនៅពោធិ៍ចិនតុង។ ធ្វើអ៊ីចឹងមិនមែនគំរាមមិនឱ្យចូលស្រុកអីទេ ប៉ុន្តែចង់ដឹងមុខអ្នកឯង ហើយក៏ចង់តាមរកគ្រួសារអ្នកឯងនៅស្រុកខ្មែរ តើវាម៉េចទៅហើយ»។
ក្រៅពីភាពចម្រូងចម្រាសនៅអឺរ៉ុបនេះ នៅឯទឹកដីអាមេរិកឯណោះវិញ លោកក៏បានបន្សល់ទុកនូវភាពចម្រូងចម្រាសមួយទៀតដែលក្លាយជាសុបិនអាក្រក់ដិតដាមតំណែងជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានរបស់លោក។ នោះគឺលោកបានបំបែកឯកត្តកម្មក្លាយជាមេដឹកនាំអាស៊ានដំបូងគេបង្អស់ដែលទទួលបានរង្វាន់នៃការគប់ស្បែកជើងតម្រង់ក្បាលរបស់លោក ក្នុងពេលដែលលោកទៅចូលរួមដឹកនាំធ្វើជាសហប្រធានកិច្ចប្រជុំកំពូលពិសេសអាស៊ាន-សហរដ្ឋអាមេរិក។ លោក ហ៊ុន សែន ឆ្លើយតបរឿងនេះ ដោយគំរាមមេបក្សប្រឆាំងក្នុងស្រុកថា ពួកគេអាចទទួលនូវរឿងរ៉ាវស្រដៀងគ្នានេះនៅកម្ពុជា ប្រសិនបើពួកគេចាត់ទុកថា អំពើគប់ស្បែកជើងនេះគឺជា «សេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ»។
រឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសចុងក្រោយដែលដិតដាមកេរដំណែលកម្ពុជា ក្នុងនាមជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ២០២២ នេះ គឺការចាត់ចែងដោះស្រាយបញ្ហាភូមា (Burma) ឬមីយ៉ាន់ម៉ា (Myanmar) មិនបានសម្រេច ទាំងដែលលោកមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហាវិបត្តិប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងស្រុកខ្លួនឯង។ លោកបានក្លាយជាមេដឹកនាំក្នុងតំបន់ដំបូងគេ ដែលបានធ្វើដំណើរទៅជួបមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារយោធានៅប្រទេសភូមា ក្នុងពេលដែលពិភពលោកកំពុងថ្កោលទោសក្រុមមេដឹកនាំយោធាភូមាថា អាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ។ លោកថែមទាំងឆ្លៀតឱកាសនោះ សណ្ដោងកូនៗ របស់លោកទៅជួបផ្ទាល់ជាមួយក្រុមមេដឹកនាំយោធាភូមា ដើម្បីឈានទៅបង្កើនកិច្ចសហការបណ្តុះបណ្តាលកងកម្លាំងពិសេសទៅវិញទៅមក។ ការណ៍នេះត្រូវគេមើលឃើញថា ដើម្បី «ពង្រឹងអំណាចផ្ដាច់ការ» នៅក្នុងតំបន់។ ដំណើរទស្សនកិច្ចដ៏ចម្រូងចម្រាសរបស់លោក ហ៊ុន សែន បានធ្វើឱ្យតំបន់អាស៊ានបែកបាក់គ្នាជុំវិញបញ្ហាវិបត្តិភូមា ហើយការដឹកនាំបើកឆាកដំបូងរបស់កម្ពុជារៀបចំកិច្ចប្រជុំចង្អៀតថ្នាក់រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសត្រូវបានរលូត។
ទាំងអស់នេះ គឺជារឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសលេចធ្លោចំនួន៣ របស់កម្ពុជាក្នុងនាមជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ានក្នុងឆ្នាំ២០២២ នេះ ដែលទំនងជាពិបាកធ្វើឱ្យពិភពលោកបំភ្លេចបាន។ ថាតើកម្ពុជានឹងបន្តបង្កើតនូវរឿងរ៉ាវចម្រូងចម្រាសលេចធ្លោរបែបណាខ្លះទៀត ក្នុងពេលដឹកនាំធ្វើជាប្រធានប្តូរវេនអាស៊ាននៅលើកក្រោយ? គេត្រូវរង់ចាំយ៉ាងហោចណាស់ ១០ឆ្នាំទៀត ទើបអាចដឹងចម្លើយនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។