គ្រូពេទ្យជំនាញសុខភាពអះអាង ថា ការថតឆ្លុះពិនិត្យសុដន់ ឬដោះ ហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា ម៉ាមម៉ូក្រាម (Mammogram) អាចជួយកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ដោយសារជំងឺមហារីកសុដន់ បើសិនជាការពិនិត្យតាមដាននោះធ្វើបានត្រឹមត្រូវតាមការណែនាំរបស់វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញ។
តើមហារីកសុដន់ បង្ហាញរោគសញ្ញាអ្វីខ្លះ? តើគេអាចព្យាបាលវាដោយវិធីណា?
គេហទំព័រវេជ្ជសាស្ត្រផ្នែកជំងឺមហារីកឱ្យដឹងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ គេនៅមិនទាន់អាចរកឃើញពីមូលហេតុដែលនាំឱ្យស្ត្រីកើតជំងឺមហារីកសុដន់នោះទេ។ មហារីកសុដន់ មិនបង្ហាញឱ្យឃើញរោគសញ្ញាអ្វីទេ នៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងៗ លើកលែងតែគ្រូពេទ្យថតឆ្លុះពិនិត្យសុដន់ដោយម៉ាស៊ីន ដែលហៅថា ម៉ាមម៉ូក្រាម រួចបន្តធ្វើកោសល្យវិច័យលើសាច់ដុំរឹង ឬថង់ទឹកក្នុងសុដន់ ទើបអាចបញ្ជាក់ច្បាស់ពីជំងឺមួយនេះ។ គេហទំព័រដដែលបន្តថា គេអាចកត់សំគាល់រោគសញ្ញាមួយចំនួននៃជំងឺមហារីកសុដន់ ដូចជាសុដន់ឈឺឬចុងសុដន់ឈឺ ស្បែកនៅជុំវិញសុដន់ដូរពណ៌ មានដុំពករឹងឬកន្លែងផតស្បែក មានដំបៅ និងហើមក្លៀកជាដើម។
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រីស្ទីណា លី (Christina LEE) គ្រូពេទ្យជំនាញផ្នែកសុខភាពទូទៅ នៅគ្លីនិកមួយក្នុងក្រុងឡុងប៊ិច (Long Beach) រដ្ឋកាលីហ្វរនីញ៉ា (California) មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើស្ត្រីសង្ស័យពីរោគសញ្ញាណាមួយនៃជំងឺមហារីកសុដន់ គេគួរតែទៅពិគ្រោះជាមួយវេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញភ្លាម ដើម្បីឆ្លុះថតឱ្យបានឃើញច្បាស់ មុននឹងទទួលបានសេវាព្យាបាល៖ «ភាគច្រើនមហារីកដោះអត់មានចេញរោគសញ្ញាទេ។ សំខាន់យើងត្រូវទៅពិនិត្យ។ អ្នកខ្លះស្បែកលើដោះចាប់ផ្ដើមហើម ចេញកន្ទួលក្រហម ឬមួយមើលក្នុងកញ្ចក់ទៅ ឃើញខាងស្តាំ ឬខាងឆ្វេង ខូងក្នុងស្បែក ឬឡើងដំបៅ ហើយខ្លះអត់មានកើតដុំទេ ឬមួយដោះម្ខាងធំជាង ឬស្វិតទៅ ហើយខ្លះទៀត ពេលច្របាច់ចុងដោះមកចេញជាទឹកលាយឈាម»។
គ្រូពេទ្យជំនាញផ្នែកសុខភាពទូទៅរូបនេះ មានប្រសាសន៍បន្តថា ស្ត្រីខ្មែរភាគច្រើន មានការអៀនខ្មាស មិនចង់ឱ្យគ្រូពេទ្យស្ទាបដោះនោះឡើយ ហើយស្ត្រីខ្លះទៀត ខ្លាចឈឺ នៅពេលគេគាបដោះសង្កត់លើឧបករណ៍ថត។ អ្នកស្រីអះអាងថា ប្រការដែលឈឺមួយភ្លែតនៅពេលថតឆ្លុះ វាប្រសើរជាងសេវាព្យាបាលដែលប្រើរយៈពេលយូរ៖ «អ្នកខ្លះនៅពេលមកមើលខ្ញុំ គាត់ប្រាប់ថាខ្លាចអត់ហ៊ានទៅថតដោះ ព្រោះខ្លាចឈឺ ហើយអ្នកខ្លះទៀតអៀន។ ខ្ញុំប្រាប់វិញថា កុំអៀន បើរកឃើញវាល្អ យើងមិនចាំបាច់ឈឺហ្នឹងគឺឈឺតិចតួចទេ។ បើទៅថតឆ្លុះទៅគេអាចរកឃើញទាន់ពេលវេលា គេអាចព្យាបាលបានមិនអីទេ ប៉ុន្តែខ្លះនៅពេលគេរកឃើញ គឺដល់ដំណាក់ការទី៤ (Stage4) ដូចនេះគេមិនអាចជួយសង្គ្រោះបានទេ»។
ក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតផ្នែកជំងឺមហារីកនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ឱ្យដឹងថា កត្តាចម្បងដែលស្ត្រីប្រឈមខ្លាំងនឹងជំងឺមហារីកសុដន់ គឺទាក់ទងនឹងវ័យ ជាពិសេស ស្ត្រីដែលមានអាយុចន្លោះពី ៤០ ទៅ ៥០ឆ្នាំ។ ក៏ប៉ុន្តែ ស្ត្រីវ័យក្រោម ៤០ឆ្នាំ ក៏មានកើតជំងឺមហារីកសុដន់ដែរ។ ភាគច្រើនស្ត្រីកើតជំងឺមហារីកសុដន់ដោយសារ ស្ត្រីនោះមានមាតា ឬបងប្អូនស្រី កើតជំងឺមហារីកស្បូន និងសុដន់។ ស្ត្រីដែលចាប់ផ្ដើមមានរដូវនៅវ័យក្មេងអាយុ ១២ឆ្នាំ ឬក៏ស្ត្រីដែលអស់រដូវ (Menopause) អាយុលើសពី ៥៥ឆ្នាំ។ ស្ត្រីដែលគ្មានកូន ឬស្ត្រីដែលមានកូនអាយុ លើសពី ៣០ឆ្នាំ ស្ត្រីប្រើថ្នាំពន្យារកំណើតប្រភេទគ្រាប់ និងស្ត្រីធាត់ខ្លាំងពេក ដែលមិនបានហាត់ប្រាណ និងស្ត្រីទទួលទានសុរាច្រើនហួសហេតុ។ បន្ថែមពីលើនេះស្ត្រី ធ្លាប់ថតកាំរស្មីអេច្ច (X-Ray) លើទ្រូង ដោយប្រើវិទ្យុសកម្ម (Radiation) ជាដើម។
គ្រូពេទ្យជំនាញផ្នែកសុខភាពទូទៅ អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត គ្រីស្ទីណា លី (Christina LEE) ផ្ដល់ដំបូន្មានថា ស្ត្រីអាយុចន្លោះពី ៤០ឡើងទៅ គួរថតពិនិត្យសុដន់ រៀងរាល់ឆ្នាំ រហូតដល់អាយុ ៥៤ឆ្នាំ។ អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិត មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលថតឆ្លុះដំបូង Mammogram សង្ស័យមានរោគសញ្ញាណាមួយនៃជំងឺមហារីកសុដន់ គ្រូពេទ្យជំនាញនឹងបន្តពិនិត្យបន្ថែមទៀត ដូចជាកាត់យកសាច់ដុំរឹង ឬថង់ទឹក ក្នុងសុដន់ ទៅធ្វើកោសល្យវិច័យ៖ «យើងទៅថតដំបូងនោះគឺ Mammogram ដើម្បីរកមើលឱ្យឃើញគេហៅថា Screening ហើយបន្ទាប់ពីគេរកឃើញសាច់ដុំមែន គេហៅ Diagnose ខ្លះគេឃើញដូចថង់ទឹកមួយ គេអាចបូមយកទឹកទៅពិនិត្យ តើមានកោសិកាមហារីក ឬអត់។ បើឃើញជាដុំ គេនឹងកាត់សាច់យកបន្តិច សម្រាប់មើលមីក្រូស្កូប ដើម្បីបញ្ជាក់បន្ថែមថា តើមានកោសិកាធម្មតា ឬកោសិកាមហារីក»។
អ្នកស្រីវេជ្ជបណ្ឌិតមានប្រសាសន៍ថា ការព្យាបាលជំងឺមហារីកសុដន់ គឺព្យាបាលទៅតាមដំណាក់កាលនៃជំងឺមហារីក។ ប្រសិនបើអ្នកជំងឺ ឆាប់ពិនិត្យរកឃើញជំងឺមហារីកនៅក្នុងដំណាក់កាលដំបូងៗ វិធីព្យាបាលនឹងមានប្រសិទ្ធភាពបាន ១០០%។ ការព្យាបាលជំងឺមហារីកដោះ ដូចគ្នានឹងជំងឺមហារីកផ្សេងទៀតដែរ គឺមានទាំងវិធីព្យាបាលដោយថ្នាំ ដោយវិទ្យុសកម្ម និងការវះកាត់ ហើយបញ្ហានេះ គឺអាស្រ័យដោយកម្រិតធ្ងន់ ឬស្រាលនៃជំងឺមហារីកសុដន់៖ «បើវាមានទំហំតូច ពេទ្យផ្តល់យោបល់ថា វះយកវាចេញ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលវាធំពេក គេអត់វះយកចេញទេ គេមានវិធីព្យាបាលគេ មុនដំបូងគេប្រើកាំរស្មី ឬមួយប្រើវិធីផ្សេងទៀត ដើម្បីធ្វើឱ្យវារួម មុនកាត់យកចេញ។ ពេលគេរកឃើញហើយ គេអាចធ្វើតេស្តបញ្ជាក់អំពីកម្រិត ទី១ ទី២ ឬទី៣ ឬទី៤ រួចហើយគេព្យាបាល ដោយប្រើ Radiation Chemotherapy ហើយធ្វើរួចហើយ គេកាត់យកដោះចេញតែម្ដង»។
ស្ថិតិនៅសហរដ្ឋអាមេរិកបង្ហាញថា ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៨ មានករណីថ្មីនៃអត្រាស្ត្រីកើតជំងឺមហារីកសុដន់ចំនួន ជាង ២៦ម៉ឺននាក់ ហើយក្នុងមួយឆ្នាំៗ មានស្ត្រីយ៉ាងតិច ៤ម៉ឺននាក់ស្លាប់ ដោយសារជំងឺមហារីកសុដន់នេះ។
ចំណែកនៅប្រទេសកម្ពុជាវិញគេពុំមានស្ថិតិអំពីអត្រាស្លាប់នៃអ្នកកើតជំងឺមហារីកសុដន់នេះទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ បើតាមការអះអាងរបស់លោកសាស្ត្រាចារ្យ គួយ សំណាង វេជ្ជបណ្ឌិតឯកទេសផ្នែកជំងឺមហារីកនៃមន្ទីរពេទ្យមិត្តភាពខ្មែរ-សូវៀត ធ្លាប់ប្រាប់កាសែតក្នុងស្រុកថា ក្នុងមួយថ្ងៃៗ មានស្ត្រីខ្មែរមកពិនិត្យ សម្រាកពេទ្យ និងមកទទួលការព្យាបាលជំងឺមហារីកទូទៅ ដោយការបាញ់កាំរស្មី មានចំនួនជាង ១០០នាក់ ហើយអ្វីដែលគួរឱ្យព្រួយបារម្ភនោះគឺ មហារីកសុដន់ ជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ២។ លោកសាស្ត្រាចារ្យមានប្រសាសន៍បន្តថា បើតាមស្ថិតិឆ្នាំ២០១៦ អត្រាស្ត្រីកើតជំងឺមហារីកសុដន់ មាន ១២% ដែលមានអាយុចន្លោះ ពី ៣០ឆ្នាំ ដល់ ៥០ឆ្នាំ។
ក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតផ្នែកជំងឺមហារីកនៅសហរដ្ឋអាមេរិកឱ្យដឹងបន្ថែមថា គ្មានវិធីណាមួយ ដើម្បីការពារមិនឱ្យស្ត្រីកើតជំងឺមហារីកសុដន់បានទេ ប៉ុន្តែអត្រាព្យាបាលអ្នកជំងឺមហារីកសុដន់ កម្រិតទី១ គឺអាចព្យាបាលជាបាន ១០០% កម្រិតទី៣ បាន ៧២% ហើយអ្នកដែលមានកម្រិតទី៤ គឺអាចព្យាបាលបានជាចំនួន ២២% ក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំ។ សំខាន់ជាងនេះទៅទៀត គេអាចមានវិធីសាស្ត្រមួយចំនួន ដើម្បីកាត់បន្ថយហានិយភ័យខ្ពស់នៃជំងឺមហារីកសុដន់នេះ រួមមាន ស្ត្រីត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ថតពិនិត្យសុដន់ តាមការណែនាំរបស់វេជ្ជបណ្ឌិត ទោះបីជាគ្មានក្រុមគ្រួសារកើតជំងឺមហារីកក៏ដោយ ហាត់ប្រាណឱ្យបានទៀងទាត់ បរិភោគរបបអាហារទ្រទ្រង់សុខភាព រក្សាទម្ងន់កុំឱ្យធាត់ខ្លាំងពេក កាត់បន្ថយការទទួលទានសុរា និងកាត់បន្ថយការព្យាបាលដោយប្រើអ័រម៉ូន (Hormone) ជំនួស ក្រោយដែលស្ត្រីធ្វើទុក្ខខ្លាំងនៅពេលអស់រដូវ (Menopause)៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។