ជំងឺភ្នែកស្ងួត (Dry Eye Disease-DED) អាចកើតឡើងលើមនុស្សគ្រប់វ័យ មិនថាចាស់ឬក្មេង ស្រីឬប្រុស។ ភាគច្រើនកើតលើមនុស្សអាយុលើសពី៥០ឆ្នាំឡើងទៅ និងស្ត្រីអស់រដូវ (Menopause)។
ជំងឺភ្នែកស្ងួតបណ្តាលមកពីស្រទាប់ភ្នែកខាងក្រៅមិនមានសំណើមគ្រប់គ្រាន់ចេញពីក្រពេញទឹកភ្នែក ដែលនាំឲ្យភ្នែកស្ងួត ក្ដៅ និងស្រវាំង។
តើមូលហេតុអ្វីបណ្តាលឲ្យកើតជំងឺភ្នែកស្ងួត? ហើយគេអាចមានវិធីណាខ្លះ ដើម្បីបង្ការជំងឺនេះ?
វេជ្ជបណ្ឌិតជំនាញភ្នែកឲ្យដឹងថា ជំងឺភ្នែកស្ងួតបណ្តាលមកពីកម្រិតបរិមាណទឹកភ្នែក ដែលចិញ្ចឹមភ្នែកមិនគ្រប់គ្រាន់ ខ្វះលំហូរទឹកភ្នែក រលាកផ្ទៃគ្រាប់ភ្នែក រលាកត្របកភ្នែករ៉ាំរ៉ៃ និងការខូចខាតប្រព័ន្ធប្រសាទបង្កើតទឹកភ្នែក។ ជំងឺភ្នែកស្ងួតអាចកើតឡើងយ៉ាងងាយ ដោយសារការសម្លឹងមើលកញ្ចក់អេក្រង់ទូរស័ព្ទ ឬកុំព្យូទ័រយូរពេក ត្រូវខ្យល់ឬកម្តៅខ្លាំង ការជក់បារី ការញ៉ាំទឹក ឬគេងមិនបានគ្រប់គ្រាន់ និងការប្រើប្រាស់ថ្នាំបញ្ចុះសម្ពាធឈាមខ្ពស់ និងថ្នាំព្យាបាលជំងឺធ្លាក់ទឹកចិត្តជាដើម។
គ្រូពេទ្យជំនាញឯកទេសទូទៅ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា ម្ចាស់គ្លីនិកមេត្តា មានប្រសាសន៍ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា នៅប្រទេសកម្ពុជា មានអ្នកកើតជំងឺភ្នែកស្ងួតច្រើន ដោយសារពលរដ្ឋខ្មែរនៅតំបន់ជនបទ មិនទម្លាប់ពាក់វ៉ែនតា សំរាប់ការពារកំដៅថ្ងៃ និងដីហុយចូលភ្នែក។ បន្ថែមពីនេះ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត លើកឡើងពីកត្តាមួយចំនួនទៀត បណ្តាលឲ្យភ្នែកស្ងួត។
វេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា៖ «ជាទូទៅជំងឺភ្នែកស្ងួត គឺដោយសារបញ្ហាខ្វះវីតាមីនអា(Vitamin A)។ កត្តាផ្សេងទៀត គឺពាក់កញ្ចក់កែវភ្នែក(Contact lenses)ជាពិសេសស្រីៗ ការជក់បារី ជំងឺទឹកនោមផ្អែម កត្តាបរិយាកាសដីហុយ អាកាសធាតុអត់ល្អ យើងនៅតាមខេត្តតាមជនបទ គឺដីហុយណាស់ ប៉ះពាល់ភ្នែកគាត់ណាស់។ បន្ថែមពីនេះ ស្ត្រីអស់រដូវនាំឲ្យភ្នែកស្ងួត ស្បែកស្ងួត មាត់ស្ងួត។ បើមានបញ្ហាភ្នែកខ្ញុំណែនាំឲ្យជួបគ្រូពេទ្យ ដើម្បីរកមូលហេតុឲ្យច្បាស់លាស់ សំរាប់ការព្យាបាល...»។
គេហទំព័របណ្ឌិតសភារោគភ្នែកនៅសហរដ្ឋអាមេរិក (American Academy of Ophthalmology) ឲ្យដឹងថា ទឹកភ្នែកមានតួនាទីសំខាន់បំផុត គឺជួយឲ្យភ្នែកមើលឃើញច្បាស់។ ទឹកភ្នែកមានសារធាតុបន្សំ ដែលមានជាតិទឹកនិងខ្លាញ់។ ក្រៅពី ផ្តល់ភាពសើម និងប្រេងរំអិលឱ្យភ្នែក ទឹកភ្នែកការពារគ្រាប់ភ្នែក ពីមេរោគឬបាក់តេរី និងកម្ទេចលំអងផ្សេងៗ។ ទឹកភ្នែកគឺជាស្រទាប់ទីមួយនៃភ្នែក ដែលពន្លឺខាងក្រៅចាំងចូលមកប៉ះមុនគេ មុននឹងពន្លឺនោះអាចជ្រៀតចូលទៅដល់ប្រស្រីភ្នែក។ ភ្នែកអាចមើលឃើញច្បាស់ឬមិនច្បាស់ គឺអាស្រ័យខ្លាំងទៅលើគុណភាពនៃទឹកភ្នែក។ នៅពេលណាទឹកភ្នែកគ្មានគុណភាពល្អ មិនអាចបំពេញតួនាទីបានត្រឹមត្រូវ នោះនឹងនាំឲ្យភ្នែកឈឺ និងមានជំងឺភ្នែកស្ងួត។ បន្ថែមពីនេះ នៅពេលឈានចូលដល់វ័យចំណាស់ ក្រពេញទឹកភ្នែកមិនអាចផលិតទឹកភ្នែកបានគ្រប់គ្រាន់ ដូចកាលនៅវ័យក្មេងទេ។ មនុស្សចាស់លើសពីអាយុ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ច្រើនកើតជំងឺភ្នែកស្ងួត ដោយសារសមត្ថភាពរបស់ក្រពេញទឹកភ្នែកចុះខ្សោយកាន់តែខ្លាំង នៅពេលមានបម្រែបម្រួលអ័រមូន ជាពិសេស ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះ និងស្ត្រីអស់រដូវ។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា មានប្រសាសន៍បន្តថា ចំពោះរោគសញ្ញាជំងឺស្ងួតភ្នែកវិញ រួមមានក្រហាយភ្នែក រមាស់ក្នុងភ្នែក រកាំដូចមានសំរាមក្នុងភ្នែក ភ្នែកក្រហម ស្រវាំងភ្នែក ចាញ់ពន្លឺថ្ងៃ និងហៀរទឹកភ្នែកឥតឈប់ឈរ។ លោកវេជ្ជបណ្ឌិតលើកឡើងថា ប្រសិនបើមានជំងឺភ្នែកណាមួយដូចជា ភ្នែកស្ងួត ក្រហម និងស្រវាំងភ្នែក ត្រូវស្វែងរកសេវាព្យាបាលពីគ្រូពេទ្យជំនាញភ្នែក ជាជាងជឿលើគ្រូខ្មែរប្រើថ្នាំខ្មែរបុរាណ និងស្តោះផ្លុំនោះឡើយ។
វេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា៖ «បញ្ហាភ្នែកមានច្រើនយ៉ាង បើនៅពេទ្យអង្គឌួង មនុស្សណែនៗក្នុងមួយថ្ងៃ។ បើនិយាយពីភ្នែកស្ងួត វាធ្វើឲ្យឧស្សាហ៍ក្រហាយភ្នែក ចុកគ្រាប់ភ្នែក ឬរមាស់ជុំវិញភ្នែក និងឡើងក្រហម ជាពិសេសយើងឆាប់រោយភ្នែក ហើយចង់តែព្រិចភ្នែក ដោយសារវាក្រហាយ។ ញីភ្នែកប៉ះពាល់មែនទែន ភ្នែកកាន់តែញី កាន់តែរមាស់ ហើយបើញីភ្នែកយូរៗទៅ ប៉ះពាល់ភ្នែក ទាំងស្បែកនៅជុំវិញ និងគ្រាប់ភ្នែក...»។
គេហទំព័របណ្ឌិតសភារោគភ្នែកនៅសហរដ្ឋអាមេរិកឲ្យដឹងបន្តថា ការបណ្តែតបណ្តោយទុកឲ្យជំងឺភ្នែកស្ងួត (Dry Eye Disease-DED) វិវត្តធ្ងន់ធ្ងរ អាចឈានដល់ការរលាកស្រទាប់ភ្នែកខាងក្រៅ ដំបៅក្នុងភ្នែក ឈឺចុកចាប់ក្នុងភ្នែក ដែលអាចប្រឈមនឹងបញ្ហាងងឹតភ្នែក ប្រសិនបើមិនទទួលបានសេវាព្យាបាលត្រឹមត្រូវទេនោះ។ ចំណែកជំងឺភ្នែកឡើងបាយ (Cataract) វិញ បណ្តាលឲ្យប្រស្រីភ្នែកឡើងល្អក់ ដូចជាដុំពពកក្នុងកែវភ្នែក ដែលជាធម្មតាកែវភ្នែកមានសភាពភ្លឺថ្លា មើលឃើញច្បាស់ នៅពេលអាន ឬបើកឡាននាពេលយប់។ ទោះជាយ៉ាងនេះក្តី បច្ចុប្បន្ន ការវះកាត់ភ្នែកឡើងបាយ គឺមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់ និងមានសុវត្ថិភាព។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា បន្តថា ដើម្បីការពារកុំឲ្យកើតជំងឺភ្នែកស្ងួត គប្បីទទួលទានដំណេកឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ លាងដៃឱ្យបានស្អាត ចៀសវាងភ្នែកត្រូវខ្យល់ និងកម្ដៅថ្ងៃខ្លាំង។ រៀងរាល់ពេលធ្វើដំណើរ គប្បីពាក់មួកការពារដែលមានរបាំងការពារភ្នែក ឬវ៉ែនតា ដើម្បីការពារកុំឲ្យខ្យល់ប៉ះភ្នែកខ្លាំង និងទទួលទានទឹកឲ្យបានច្រើន។
វេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា៖ «ការពារភ្នែក ទី១ ត្រូវញ៉ាំអាហារមានជីវជាតិវីតាមីនគ្រប់គ្រាន់ ជាពិសេសវីតាមីនអា។ ខ្ញុំណែនាំទាំងក្មេងឬមនុស្សចាស់ គួរបន្តក់វីតាមីនអាសំរាប់ភ្នែក រៀងរាល់ ៣ ឬ ៤ខែម្តង ញ៉ាំទឹកឲ្យបានញឹកញាប់។ ចំណែកពលរដ្ឋនៅតំបន់ជនបទ ដីហ៊ុយត្រូវពាក់វ៉ែនតា ខ្មែរយើងកម្រពាក់វ៉ែនតា ការពារពន្លឺព្រះអាទិត្យ និងការពារដីហ៊ុយ។ ហើយស្រុកយើងក្តៅខ្លាំង ពន្លឺព្រះអាទិត្យខ្លាំងផង និងដីហ៊ុយផង អត់មានអ្នកណាពាក់វ៉ែនតា ទេ អាយុ ៣០ ឬ៤០ឆ្នាំ កើតកន្ទុយថ្លែន និងរលាកភ្នែកគ្រប់ៗគ្នាអស់ នៅតាមជនបទ...»។
ម្ហូបអាហារដែលសំបូរវីតាមីនអា (Vitamin A) ច្រើន ដើម្បីជួយឲ្យភ្នែកមានសុខភាពល្អ រួមមាន បន្លែបៃតង ដូចជាស្លឹកម្រុំ ស្លឹកបាស ត្រួយល្ពៅ ស្លឹកស្ពីណាច ការ៉ុត ម្ទេសប្លោកក្រហម ប៉េងប៉ោះ ដំឡូងជ្វា ផ្លែល្ពៅ ផ្លែស្វាយទុំ ទឹកដោះគោ ខ្លាញ់ត្រី ថ្លើមគោ និងពងមាន់ ជាដើម។ បន្ថែមពីនេះ គួរប្រើថ្នាំទឹកភ្នែកសិប្បនិម្មិតដែលមានលក់នៅតាមឱសថស្ថាន និងកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទដៃទំនើប (Smart Phone) ឡេថប់ (Laptop) និងកុំព្យូទ័រ (Computer) រយៈពេលយូរ និងឧស្សាហ៍ងាកមុខចេញពីអេក្រង់ ដើម្បីឲ្យភ្នែកបានសម្រាក យ៉ាងតិច១ម៉ោងម្តង។
របាយការណ៍ស្ដីពីការវិវត្តន៍រោគភ្នែកនៅកម្ពុជា ចេញផ្សាយដោយមូលនិធិចក្ខុខ្មែរ (The Khmer Sight Foundation-KSF) កាលពីថ្ងៃទី២២ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០២៣ បង្ហាញថា ពលរដ្ឋខ្មែរជាង ១៨ម៉ឺននាក់ពិការភ្នែក និង១ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀត ជួបបញ្ហាពិការភ្នែក ដែលគួរអាចជៀសវាងបាន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ របាយការណ៍ដដែលបន្តថា ចំនួន៧៥% នៃអ្នកពិការភ្នែក ដោយសារភ្នែកឡើងបាយ និង២៥% ផ្សេងទៀត ដោយសារការដក់ទឹកក្នុងភ្នែក និងមានស្នាមក្នុងប្រស្រីភ្នែក។ មូលនិធិចក្ខុខ្មែរ ដែលជាអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនៅកម្ពុជា កំពុងព្យាយាមស្វះស្វែងរកគ្រូពេទ្យស្ម័គ្រចិត្ត សំរាប់ព្យាបាលអ្នកជំងឺភ្នែកឡើងបាយ (cataract) ជាង៣០ម៉ឺននាក់ផ្សេងទៀត កំពុងរង់ចាំជំនួយគាំទ្រពីអន្តរជាតិ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ៕