ជំងឺរើម (Shingles) និងជំងឺអុតស្វាយ (Chickenpox) បង្កឡើងដោយវីរុសប្រភេទដូចគ្នា។ ជាធម្មតា អ្នកកើតជំងឺរើម បណ្តាលឲ្យឈឺចាប់ រមាស់ និងក្រហាយលើស្បែក និងចេញរោគសញ្ញាពងទឹកតូចធំជាកញ្ចុំៗ នៅលើស្បែក រយៈពេលពី៧ ទៅ ១០ថ្ងៃ។
តើមូលហេតុអ្វីបណ្តាលឲ្យកើតជំងឺរើម ហើយគេអាចមានវិធីណាខ្លះ ដើម្បីការពារជំងឺសើស្បែកមួយនេះ?
ជំងឺរើមបង្កឡើងដោយវីរុសឈ្មោះ វ៉ារីសេឡា ហ្សូស្ទ័រ (Varicella Zoster Virus) ដែលបណ្តាលឲ្យអ្នកជំងឺក្តៅខ្លួន ឈឺក្បាល និងលេចចេញពងទឹកលើស្បែក ដែលមានរាងតូចធំផ្តុំគ្នាជាកញ្ចុំៗ។
ម្ចាស់គ្លីនីកមេត្តា នៅរាជធានីភ្នំពេញ លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា មានប្រសាសន៍ថា នៅពេលឆ្លងវីរុស វ៉ារីសេឡា ហ្សូស្ទ័រ (Varicella Zoster Virus) ដំបូងវាបង្កជាជំងឺអុតស្វាយ (Chickenpox)។ ក្រោយជាសះស្បើយពីជំងឺអុតស្វាយហើយ វីរុសនេះមិនងាប់ទេ គឺវានៅសម្ងំក្នុងប្រព័ន្ធសរសៃប្រសាទ (the nervous system) រាប់សិបឆ្នាំ ហើយនៅពេលណាសុខភាព ឬប្រព័ន្ធការពារខ្លួនចុះខ្សោយ វីរុសនេះនឹងរើ ឬងើបឡើងវិញ បណ្តាលឲ្យកើតជំងឺរើម៖ «ទាល់តែអ្នកហ្នឹងកើតអុតស្វាយហើយ ទើបអាចកើតរើម។ គាត់អាចកើតអុតស្វាយ នៅអាយុណាក៏កើតដែរ ហើយមេរោគហ្នឹង វាទៅសម្ងំនៅក្នុងសរសៃប្រសាទ នៅពេលប្រព័ន្ធការពារខ្លួនខ្សោយ ញ៉ាំអត់បាន កើតទុក្ខច្រើន ឬមនុស្សចាស់ អ្នកកើតជំងឺអេដស៍ ឬជំងឺរ៉ាំរ៉ៃណាមួយ ជំងឺរើមនឹងចេញមកហើយ។ វាចេញជាលើកទី២ វាលែងចេញជាអុតស្វាយទេ តែវាចេញជារើមវិញ»។
គ្រូពេទ្យឯកទេសរូបនេះ មានប្រសាសន៍បន្តថា រយៈពេល២ ទៅ៣ ថ្ងៃដំបូង មុនពេលលេចចេញរោគសញ្ញាជំងឺនេះ អ្នកជំងឺមានអាការៈអស់កំលាំង ក្តៅខ្លួន ឈឺក្បាល រមាស់និងក្រហាយៗ នៅលើស្បែក ដោយសារមេរោគហ្នឹង វាបំរុងលេចចេញជាពងបែក ឬពងទឹកតូចធំដោយផ្តុំគ្នាជាកញ្ចុំឬជាផ្ទាំងៗ។ ជាធម្មតាជំងឺរើម អាចចេញនៅដើមទ្រូង ខ្នង ពោះ លើផ្ទៃមុខ និងកជាដើម៖ «ពេលចេញដំបូងគឺកន្ទួលតិចៗទេ អត់ទាន់មានពងទឹកទេ ទាល់តែ២ឬ៣ថ្ងៃក្រោយមក ទើបចាប់ផ្តើមចេញពងទឹក ជាកញ្ចុំៗផ្តុំតូចៗ ហើយលក្ខណៈសំគាល់របស់វា គឺក្តៅក្រហាយនិងឈឺ។ ហើយលក្ខណៈរបស់វា គឺចេញពី៧ថ្ងៃទៅ ១០ថ្ងៃ ទើបបាត់វិញ ដែលនាំឲ្យក្ដៅខ្លួន អស់កម្លាំង ឈឺសាច់ដុំ ឈឺឆ្អឹងឆ្អែង ...»។
គេហទំព័រសុខភាពក្រុមគ្រូពេទ្យជំនាញ WebMD ឲ្យដឹងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ ក្រុមវេជ្ជបណ្ឌិតវេជ្ជសាស្ត្រ នៅមិនទាន់រកឃើញពីមូលហេតុ នៃការកកើតឡើងវិញនៃជំងឺរើម ចំពោះអ្នកធ្លាប់កើតជំងឺអុតស្វាយនោះទេ។ ជំងឺរើម ជាទូទៅច្រើនកើតលើមនុស្សដែលមានវ័យលើសពី៦០ឆ្នាំ ឡើងទៅ។ ជំងឺរើមជាជំងឺឆ្លង អាចចម្លងមេរោគទៅអ្នកដទៃ ដែលពុំមានកើតជំងឺអុតស្វាយពីមុន ហើយជំងឺនេះ គ្មានវិធីសាស្ត្រណា អាចព្យាបាលឲ្យជារហូតបានឡើយ។
លោកវេជ្ជបណ្ឌិត ហ៊ាង រតនា មានប្រសាសន៍បន្តថា ពលរដ្ឋខ្មែរខ្លះដែលកើតជំងឺរើម មិនបានទៅជួបពិគ្រោះយោបល់ជាមួយគ្រូពេទ្យទេ ប៉ុន្តែបែរជាទៅរកគ្រូខ្មែរស្ដោះនិងផ្លុំព្រួសទឹកមាត់ ដាក់លើពងទឹកកញ្ចុំៗនៅលើស្បែកអ្នកជំងឺ បែបបុរាណទៅវិញ។
ទង្វើបែបនេះ លោកថា អាចឈឺលើសដើម ឬបង្កបញ្ហាសុខភាពផ្សេងទៅវិញ ប្រសិនបើគ្រូខ្មែរនោះមានជំងឺឆ្លងណាមួយ៖ «យើងឃើញថា នៅពេលមានជំងឺរើម ខ្មែរយើងមានជំនឿបុរាណទៅរកគ្រូខ្មែរស្តោះផ្លុំ នេះនាំឲ្យធ្ងន់ធ្ងរថែមទៀត។ ហើយការស្តោះផ្លុំនេះ បើសិន ជាទឹកមាត់គ្រូ មានមេរោគផ្សេងៗ អាចឆ្លងកាន់តែធ្ងន់ ដូចជាឆ្លងថ្លើម ឆ្លងរបេង ឆ្លងអេដស៍ អាចឆ្លងពីគ្រូនេះទៀត។ ដូច្នេះយកល្អបើគាត់ឈឺធ្ងន់ធ្ងរ ត្រូវទៅជួបគ្រូពេទ្យ ប៉ុន្តែបើស្រាលវិញ អាចសម្រាកឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ ញ៉ាំអាហារមានជីវជាតិ។ ប្រសិនបើក្តៅខ្លួន អាចញ៉ាំថ្នាំប៉ារ៉ាសេតាម៉ុលមួយគ្រាប់ ឬ២គ្រាប់ទៅតាមគីឡូ នោះ ៧ថ្ងៃ ឬ១០ថ្ងៃអាចជាវិញហើយ ...»។
គ្រូពេទ្យឯកទេសទូទៅរូបនេះបន្តថា ដើម្បីការពារជំងឺរើម គឺត្រូវចាក់ថ្នាំការពារជំងឺអ៊ុតស្វាយ។ រីឯអ្នកកើតអ៊ុតស្វាយរួចហើយ ក៏ត្រូវចាក់ថ្នាំការពារជំងឺរើមផងដែរ។ ឪពុកម្ដាយឬអាណាព្យាបាល ត្រូវតែយកកូនទៅចាក់ថ្នាំការពារជំងឺអុតស្វាយ ដែលបច្ចុប្បន្ននេះ អាចចាក់ឲ្យកុមារអាយុពី១ឆ្នាំឡើងទៅ៖ «ឥឡូវនេះ គេមានវ៉ាក់សាំងការពារអុតស្វាយ ចាប់ពីអាយុ១ខួបឡើងទៅ គឺចាក់២ដង ចន្លោះពីមួយខែ។ អ៊ីចឹងវ៉ាក់សាំងនេះ ការពារអុតស្វាយផងកុំឲ្យវាចេញអ៊ុតស្វាយ និងកាត់បន្ថយអត្រាកើតជំងឺរើម។ មេរោគអ៊ុតស្វាយនេះ ក៏ផ្តល់ផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដែរ បើក្តៅខ្លួនខ្លាំងអាចនាំឲ្យរលាកខួរក្បាល ឬស្រោមខួរដែរ ដូចនេះផលប្រយោជន៍ចាក់វ៉ាក់សាំងការពារអ៊ុតស្វាយ ក៏មានច្រើនដែរ ...»។
មជ្ឈមណ្ឌលបង្ការជំងឺឆ្លងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក (CDC) ណែនាំឲ្យមនុស្សពេញវ័យ អាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងទៅ ត្រូវទៅចាក់ថ្នាំបង្ការជំងឺរើម ចំនួន២ដូស ចន្លោះពី២ខែ ទៅ៦ខែ ដើម្បីការពារជំងឺរើម និងផលវិបាកសុខភាពនានាទៅថ្ងៃអនាគត។ ការស្រាវជ្រាវបង្ហាញថា អ្នកដែលបានចាក់វ៉ាក់សាំង អាយុចន្លោះពី៥០ ទៅ ៦៩ឆ្នាំ ចំនួន២ដូសរួចហើយ គឺអត្រាប្រសិទ្ធភាពមានជាង៩៧% អាចបង្ការមិនឲ្យកើតជំងឺរើម។
បន្ថែមពីនេះ អ្នកកើតជំងឺរើម ត្រូវងូតទឹកសំអាតខ្លួនប្រាណនឹងសាប៊ូជាប្រចាំ។ បរិភោគអាហារបំប៉នសុខភាព គេងឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ មិនត្រូវស្តោះផ្លុំ ឬយកភ្លើងមកដុតលើស្បែក អ្នកជំងឺរើមទេ។ ប្រសិនបើមានរមាស់និងឈឺក្រហាយខ្លាំង អ្នកជំងឺត្រូវជួបពិគ្រោះយោបល់ ជាមួយគ្រូពេទ្យឯកទេស ដើម្បីធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ឲ្យបានត្រឹមត្រូវ ដោយត្រូវប្រើឱសថប្រភេទលាបលើកញ្ចុំពងទឹកក្រោយពេលបែកធ្លាយដើម្បីឲ្យឆាប់ក្រៀម និងថ្នាំគ្រាប់លេបសម្លាប់មេរោគ (Antiviral medication) រយៈពេល ៧ ទៅ ១០ថ្ងៃ ទៅតាមវេជ្ជបញ្ជារបស់គ្រូពេទ្យ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។