សង្គមស៊ីវិលក្នុងស្រុក និងអង្គការរបស់ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់មួយ ឈ្មោះ ហ្វីអាន (FIAN) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍មួយបង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាជាច្រើនត្រូវបានគេបង្ខំលក់ដី ដើម្បីដោះស្រាយបំណុលដែលខ្ចីពីស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុក្នុងស្រុក។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលយល់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងភាគីពាក់ព័ន្ធ ត្រូវមានវិធានការណ៍អន្តរាគមន៍បន្ទាន់ ជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ដែលកំពុងមានបំណុលវ័ណ្ឌក ដើម្បីជៀសវាងកុំឱ្យពួកគេត្រូវលក់ដីសងបំណុលដោយបង្ខំនោះបន្តទៀត។
អង្គការលីកាដូ (LICADHO) និងអង្គការសមធម៌កម្ពុជា សហការជាមួយនឹងអង្គការ ហ្វីអាន (FIAN) ប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (Germany) បានរួមគ្នាធ្វើរបាយការណ៍ និងរកឃើញអំពីបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរក្នុងវិស័យហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកញ្ញា។ លទ្ធផលនៃរបាយការណ៍ដែលធ្វើការស្រាវជ្រាវដោយ វិទ្យាស្ថានសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព ហៅកាត់ថា អាយ.អិន.អ៊ី.អេហ្វ (INEF) ទៅលើពលរដ្ឋជាង១ពាន់គ្រួសារ (១,៣៨៨គ្រួសារ) នៅទូទាំងប្រទេសបានបង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាង ១៦ម៉ឺននាក់ (១៦៧,០០០នាក់) កំពុងលក់ដី ដើម្បីបង់សងកម្ចីឥណទានក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ នៅក្នុងរបាយការណ៍នេះក៏បានបង្ហាញដែរថា អ្នកខ្ចីប្រាក់ជាច្រើនបានរងគ្រោះពីការរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ហើយពួកគេទាំងនោះជាញឹកញាប់ត្រូវកាត់បន្ថយបរិភោគអាហារ និងបញ្ឈប់ការសិក្សារបស់កូនៗ ហើយបង្ខំឱ្យទៅធ្វើការដើម្បីរកប្រាក់មកសងបំណុលធនាគារ។
លោក អៀង វុទ្ធី នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការសមធម៌ បានប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីថា របាយការណ៍ដែលគាំទ្រដោយ ក្រសួងសហព័ន្ធអាល្លឺម៉ង់សម្រាប់សហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍ ហៅកាត់ថា ប៊ី.អឹម.ហ្សិត (BMZ)នេះ មានសារៈសំខាន់ណាស់ ព្រោះវាបានបង្ហាញអំពីការពិតនៃស្ថានភាពប្រឈមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ដែលកំពុងវ័ណ្ឌកជាមួយនឹងប្រាក់កម្ចី ហើយបង្ហាញអនុសាសន៍ដល់រដ្ឋាភិបាល និងភាគីពាក់ព័ន្ធ ឱ្យចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហានេះ ដើម្បីលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ លោក អៀង វុទ្ធី បន្ថែមថា បញ្ហាសំខាន់ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាធ្លាក់ទៅក្នុងបំណុលវ័ណ្ឌកបែបនេះគឺ ដោយសារការកំណត់អត្រាការប្រាក់ខ្ពស់រហូតដល់ទៅ១៨ភាគរយ (18%) និងមានគិតថ្លៃរដ្ឋបាល និងថ្លៃសេវាផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋទៅខ្ចីប្រាក់។ លោក អៀង វុទ្ធី បន្ថែមថា ប្រជាពលរដ្ឋជាមធ្យមជាង៣ម៉ឺនគ្រួសារ (៣៣,៤៨០គ្រួសារ) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យលក់ដីដើម្បីសងបំណុល ហើយលោកថា បញ្ហានេះគឺបណ្ដាលមកពីស្ថាប័នផ្ដល់កម្ចីដាក់លក្ខខណ្ឌតម្រូវឱ្យអ្នកខ្ចីប្រាក់ដាក់ប្លង់ដីបញ្ចាំ ដើម្បីទទួលបានប្រាក់កម្ចី ហើយការធ្វើបែបនេះគឺមិនត្រឹមត្រូវនោះឡើយ៖ «នៅពេលដែលមានប្លង់កម្មសិទ្ធិ អ៊ីចឹងកម្ចីហ្នឹង គឺគាត់អាចយកចំនួនមួយដែលមិនមែនប្រៀបធៀបទៅហ្នឹងការរកប្រាក់ចំណូលប្រចាំខែរបស់គ្រួសារនីមួយៗទេ គឺគាត់ប្រៀបធៀបទៅនឹងតម្លៃដីរបស់ពួកគាត់។ អ៊ីចឹងឧបមាថា ដីគាត់តម្លៃ ២ម៉ឺន (២០,០០០ដុល្លារអាមេរិក) គាត់ឱ្យទៅតាមហ្នឹង ទោះបីជាចំណូលគ្រួសារតែ៥០០ដុល្លារអាមេរិកក៏ដោយ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក អៀង វុទ្ធី បន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី គួរសហការគ្នាដើម្បីយោគយល់ ឬកាត់ចោលបំណុលដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ មិនអាចរកចំណូលគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីសងត្រឡប់ទៅកាន់ស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទាំងនោះបាន៖ «វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច និងស្ថានភាពកំពុងប្រឈមធ្ងន់ធ្ងរមែនទែន។ អ៊ីចឹងហើយយើងចង់ឃើញជាការសម្រួលជាគោលនយោបាយ ជាក់លាក់ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងគឺគាត់មានឱកាស និងមានពេលវេលានៅក្នុងការសងត្រឡប់មកវិញ ជាជាងបង្ខំតម្រូវឱ្យពួកគាត់សងហើយ វាឈានដល់ការបាត់បង់ដីធ្លី នេះវាទាមទារឱ្យមានការសហការពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ក៏ដូចជាវិស័យឯកជន ជាពិសេសស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។
ជុំវិញរឿងនេះ ប្រជាពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំលោក ឆៃ វិត ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា លោកយល់ស្របលើលទ្ធផលនៃការស្រាវជ្រាវនេះ ព្រោះតាមការសង្កេតទៅលើស្ថានភាពបំណុលក្នុងឃុំរបស់លោក មានប្រជាពលរដ្ឋស្ទើរតែទាំងអស់កំពុងជាប់បំណុលជាមួយស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី។ លោក ឆៃ វិត បន្ថែមថា កន្លងមកលោកក៏ធ្លាប់ឃើញករណីស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុបង្ខំឱ្យអ្នកភូមិ លក់ដីសងបំណុលនោះដែរ។ លោកមើលឃើញទៀតថា មូលហេតុដែលពលរដ្ឋមិនអាចសងបំណុលទៅកាន់ស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទាំងនោះបាន គឺបណ្ដាលមកពីពួកគាត់ធ្វើស្រែចម្ការខាត ដោយសារតម្លៃកសិផលត្រូវបានកំណត់ដោយឈ្មួញវៀតណាម។ ជាមួយគ្នានេះ លោក ឆៃ វិត សំណូមពរដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ ឬស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ត្រូវមានការយោគយល់ ពន្យារពេលសងប្រាក់ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងមិនគួរបង្ខិតបង្ខំឱ្យពលរដ្ឋលក់ទ្រព្យសម្បត្តិដើម្បីសងបំណុលនោះទេ៖ «ចំពោះប្រជាពលរដ្ឋណាលោកពិបាក លោកបង់លើសមួយថ្ងៃ ខ្លះបង់លើសពីរថ្ងៃ បីថ្ងៃអី មកពិន័យ មកផាក មកគំរាម មកកំហែង ប្រមាថរឹបអូសនេះ បង្ខំឱ្យលក់នេះលក់នោះទៅសង។ បើតាមនិយាយហ្នឹងល្អណាស់ពេលឱ្យមក ដល់ពេលមានបញ្ហាអត់មានការយោគយល់ទេ»។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅពុំទាន់អាចទាក់ទងអ្នកនាំពាក្យធនាគារជាតិ អ្នកស្រី ជា សិរី ដើម្បីផ្ដល់ការបកស្រាយអំពីរឿងនេះបានឡើយនៅថ្ងៃទី១៥ ខែកញ្ញា ដោយទូរស័ព្ទចូលតែគ្មានអ្នកទទួល។
ដោយឡែក នាយកប្រតិបត្តិនៃធនាគារ អេស៊ីលីដា លោក អ៊ិន ចាន់នី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា អត្រាការប្រាក់១៨ភាគរយ (១៨%)ក្នុងមួយឆ្នាំ ជាអត្រាការប្រាក់មួយដែលទាប បើប្រៀបធៀបជាមួយការគិតការលើប័ណ្ណឥណទាន ឬក្រេឌីតកាដ (Credit Card) ដែលគេប្រើទូទៅទូទាំងពិភពលោក។ លោកបន្ថែមថា ស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ជាទូទៅតែងតែសិក្សាអំពីអាជីវកម្មច្បាស់លាស់មុនផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ក៏ប៉ុន្តែអតិថិជនទៅវិញទេ ដែលជាអ្នកផ្ដល់ព័ត៌មានមិនពិតទៅដល់ភ្នាក់ងារផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ម្យ៉ាងវិញទៀតអតិថិជនខ្លះ បានប្រើប្រាក់កម្ចីខុសគោលដៅ ដែលកត្តាទាំងនេះហើយ ទើបបណ្ដាលឱ្យពួកគេគ្មានលទ្ធភាពសងបំណុលធនាគារ៖ «វាមិនគប្បីមានព័ត៌មានថា អតិថិជនហ្នឹង លក់ដី ឬក៏បាត់បង់ដី ដោយសារខ្ចីបំណុលនោះទេ លើកលែងតែអតិថិជនខ្លួនឯង គាត់អាចខ្ចីទៅ យកទៅមិនប្រើចំទិសដៅនៃអាជីវកម្ម ព្រោះឥណទាន យកទៅដើម្បីប្រកបរបរអាជីវកម្ម ដើម្បីបង្កើនចំណូល បើសិនជាគាត់យក ខ្ចីទៅស្រាប់តែគាត់មិនយកទៅប្រើប្រាស់នៅក្នុងការប្រកបអាជីវកម្មដើម្បីបង្កើនចំណូល គាត់ទិញសម្ភារៈប្រើប្រាស់ខុសពីហ្នឹង វាអត់បានបង្កើតផលចំណូលទៅដល់អាជីវកម្មរបស់គាត់ទេ អាហ្នឹងធ្វើឱ្យគាត់លង់ ធ្វើឱ្យគាត់មានការលំបាកហើយ។
ទោះជាយ៉ាងណា កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩ ប្រធានសមាគមហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា លោក គា បូរាណ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយចាត់ទុករបាយការណ៍ ចេញដោយអង្គការលីកាដូ និងសមាគមធាងត្នោត ថា ជាការបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់វិស័យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុរបស់កម្ពុជាទាំងមូល ព្រោះថា របាយការណ៍ អំពីបំណុលកម្ចីឥណទាន ធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យបញ្ចាំនោះ គឺធ្វើឡើងតែ២៨ករណីតែប៉ុណ្ណោះនៅទូទាំងប្រទេស។ ដោយឡែក របាយការណ៍ដែលទើបចេញដោយអង្គការលីកាដូ និងអង្គការសមធម៌ពេលនេះ គឺបានបញ្ជាក់ដែរថា លទ្ធផលស្រាវជ្រាវនេះ គឺជាភស្តុតាងតួលេខបញ្ជាក់បន្ថែម លើការរីករាលដាលលើការជំពាក់បំណុលច្រើនលើសលុបនៅកម្ពុជា ដោយមានពលរដ្ឋជិត ៣លានគ្រួសារ (២.៨លានគ្រួសារ) កំពុងជាប់បំណុលវ័ណ្ឌក ខណៈស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទទួលបានប្រាក់ចំណេញរាប់រយលានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។