ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលបានខ្ចីប្រាក់ពីស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីថា ពួកគេត្រូវលក់ដី និងផ្ទះដោយការបង្ខិតបង្ខំ ដោយសារតែជាប់បំណុលវ័ណ្ឌក ហើយមិនមានការយោគយល់ពីស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីនោះឡើយ។ មន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិល ស្នើរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីដែលទទួលបានប្រាក់ចំណេញរាប់រយលានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗនោះ ត្រូវផ្ដល់ការអនុគ្រោះដល់ប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រ ដោយជួយលុបបំណុលពួកគេតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន។
ពលរដ្ឋម្នាក់រស់នៅខេត្តកំពង់ស្ពឺគឺលោក វាន់ វឿន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា គ្រួសារលោក និងប្អូនប្រុសរបស់លោក ត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ទ្រព្យសម្បត្តិជាច្រើន ដើម្បីសងបំណុលស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីកាលពីឆ្នាំ២០១៩។ លោក វាន់ វឿន ថា មន្ត្រីឥណទាន ដែលជាអ្នកផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី មិនមានការយោគយល់ដល់ការសងត្រលប់យឺតឡើយ ហើយបានគំរាមថា បើសិនជាគាត់មិនសងបំណុលតាមថ្ងៃកំណត់នោះទេ នោះគេនឹងលក់ដីដែលបានដាក់តម្កល់ក្នុងតម្លៃឡាយឡុង ដូចនេះលោកបានលក់គោ និងខ្ចីប្រាក់ឯកជនដែលមានការប្រាក់ខ្ពស់បន្ថែមដើម្បីសងបំណុលឱ្យទាន់ពេលវេលា៖ «បើយោគយល់យ៉ាងតឹងណាស់ គេអាចផ្ដល់ពេលវេលាឱ្យយើងមួយអាទិត្យយ៉ាងយូរ។ កំណត់បង់ត្រឹមថ្ងៃទី១០ ហើយដល់ពេលគេមកយើងអត់ ( អត់លុយបង់ ) ឥឡូវគេកំណត់ថា អ្នកឯងដល់ថ្ងៃនេះ ខ្ចីពីណាក៏ដោយ ឬក៏ធ្វើអីក៏ដោយត្រូវតែបានឱ្យខ្ញុំ បើមិនបានទេ ប្លង់ដីហ្នឹងគេនឹងយកទៅលក់ឡាយឡុង អីណាអីផ្សេងអ៊ីចឹង ហើយដល់អ៊ីចឹងពួកខ្ញុំខ្លាចដែរ ក៏ចេះតែដើរយកលុយគេឯកជននៅជិតៗហ្នឹងទៅ ដើម្បីធ្វើម៉េចដល់ថ្ងៃកំណត់គេហ្នឹង បានលុយបង់ឱ្យគេ ទោះបីការប្រាក់ខ្ពស់យ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ទ្រាំឱ្យរួចមួយរយៈពេលហ្នឹងដែរ ដោយសារមានការគេគំរាម យកប្លង់លក់ឡាយឡុងអីអ៊ីចឹងទៅណា»។
លោក វាន់ រឿន បន្ថែមថា មូលហេតុដែលធ្វើឱ្យលោកមិនមានលទ្ធភាពសងប្រាក់ទាន់ពេលវេលា គឺដោយសារគ្រួសាររបស់លោកបានចាញ់បោកក្រុមហ៊ុនលក់ថ្នាំបំប៉នសុខភាពមួយ ហើយលោកថា គ្រួសាររបស់លោកបានកាត់បន្ថយចំណាយលើម្ហូបអាហារ និងមិនដែលទិញសំលៀកបំពាក់ថ្មីស្លៀកពាក់នោះទេ ពេលគ្មានប្រាក់គ្រប់ដើម្បីសងបំណុល។ ជាមួយគ្នានេះ លោកថា គ្រួសារប្អូនប្រុសរបស់លោក ដែលលោកបានរួមគ្នាខ្ចីប្រាក់នោះ បានបែកបាក់គ្នារហូតមកដល់សព្វថ្ងៃ ដោយសារតែបំណុលវ័ណ្ឌក ហើយលោក និងប្អូនរបស់លោកសម្រេចចិត្តលក់ដីក្នុងតម្លៃទាប ដើម្បីសងបំណុល៖ «ដល់ពេលលក់ដីប្រញាប់បន្ទាន់ ដីហ្នឹង អ្នកកម្ចីឯកជនគេមកគំរាមមួយសារទៀត ជាន់លើជាន់អ៊ីចឹង បើយើងដោះស្រាយឱ្យគេមិនបាន អាខាងនេះ (ស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី)ក៏គេរឹប អាឯកជនក៏គេរឹប អញ្ចឹងដីវាតម្លៃត្រូវលក់បានវា ២ម៉ឺន (២០,០០០ដុល្លារអាមេរិក) ឬក៏ជិត២ម៉ឺន(២០,០០០ដុល្លារអាមេរិក) ហ្នឹង អាចមកជាតែ មួយម៉ឺន(១០,០០០ដុល្លារអាមេរិក) ជាងតិចតួច។
ស្រដៀងគ្នានេះដែរ ពលរដ្ឋម្នាក់ទៀតរស់នៅខេត្តបន្ទាយមានជ័យ គឺលោកស្រី ព្រីន ឆយ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា គ្រួសាររបស់លោកស្រីបានត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ដី២កន្លែង ដើម្បីសងបំណុលដល់ស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី កាលពីឆ្នាំ២០១៨។ លោកស្រីបន្ថែមថា គ្រួសាររបស់លោកស្រីបានជំពាក់បំណុលវ័ណ្ឌក ដោយបានខ្ចីប្រាក់ឯកជន និងស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីផ្សេងៗគ្នា ដើម្បីសងបំណុលទៅវិញទៅមក ហើយគ្រួសាររបស់លោកស្រីត្រូវបង្ខំចិត្តលក់ដីជាបន្តបន្ទាប់ ដើម្បីសងបំណុល ព្រោះបើសិនជាមិនសងស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទាំងនោះ នឹងពិន័យការប្រាក់បន្ថែម ហើយមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ លោកស្រីគ្មានដីលំនៅឋានស្នាក់នៅនោះទេ ដោយត្រូវទៅសង់ខ្ទមស្នាក់នៅលើដីចម្ការ។ ជាមួយគ្នានេះ លោកស្រីថា កូនច្បងរបស់លោកស្រី ត្រូវបង្ខំចិត្តឱ្យបញ្ឈប់ការសិក្សាត្រឹមថ្នាក់ទី៦ ដោយសារជីវភាពគ្រួសារខ្វះខាត នឹងជាប់បំណុលធនាគារ។
អង្គការលីកាដូ និងអង្គការសមធម៌កម្ពុជា រួមជាមួយអង្គការ ហ្វីអាន (FIAN) នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់ (Germany) បានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយ អំពីលទ្ធផលពីការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយ ក្រោមចំណងជើង មីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនៅកម្ពុជា៖ ការអភិវឌ្ឍ បញ្ហាប្រឈម និងអនុសាសន៍ កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែកញ្ញា។ នៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍បង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាង ១៦ម៉ឺននាក់ (១៦៧,០០០នាក់) បាននិងកំពុងលក់ដី ដើម្បីបង់សងកម្ចីឥណទានក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ របាយការណ៍នេះក៏បានបង្ហាញដែរថា អ្នកខ្ចីប្រាក់ជាច្រើនបានរងគ្រោះពីការរំលោភលើសិទ្ធិមនុស្ស ហើយពួកគេទាំងនោះជាញឹកញាប់ត្រូវកាត់បន្ថយបរិភោគ និងបញ្ឈប់ការសិក្សារបស់កូនៗ ហើយបង្ខំឱ្យទៅធ្វើការដើម្បីរកប្រាក់មកសងបំណុលធនាគារ។
ជុំវិញរឿងនេះដែរ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ការគំរាមកំហែង ការបំភិតបំភ័យ ពីសំណាក់មន្ត្រីផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ដើម្បីឱ្យកូនបំណុលលក់ទ្រព្យសម្បត្តិផ្ទាល់ខ្លួនសងបំណុល គឺជាការរំលោភសិទ្ធិធ្ងន់ធ្ងរ។ លោក អំ សំអាត បន្ថែមថា តាមរយៈការចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺមិនមានគោលបំណងដើម្បីបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុនោះទេ ផ្ទុយទៅវិញ គឺជាការផ្ដល់យោបល់ឱ្យមានការកែលម្អដល់មុខមាត់ស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ និងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីឱ្យបញ្ចៀសកុំឱ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សបន្តទៀត នៅក្នុងដំណើរការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក អំ សំអាត នៅតែអះអាងថា ការគិតការប្រាក់១៨ភាគរយប្រចាំឆ្នាំ វានៅតែខ្ពស់សម្រាប់ការផ្ដល់ប្រាក់កម្ចី ព្រោះកម្ចីទាំងនោះបានបូកបន្ថែមថ្លៃសេវាផ្សេងៗ៖ «យើងសង្កេតឃើញថា អត្រាការប្រាក់១៨ភាគរយ (18%) ហ្នឹងវាមិនផលប្រយោជន៍ដែលទទួលបានទៅលើ អតិថិជន ឬកូនបំណុលហ្នឹងទាំងស្រុង ដោយសារតែ១៨ភាគរយហ្នឹង បូកបញ្ចូលហ្នឹងសេវារដ្ឋបាល ហើយនិងគិតការប្រាក់រួម ឧទាហរណ៍ថា កម្ចី៥ពាន់ ( ៥ , ០០០ដុល្លារអាមេរិក ) ហើយថ្លៃរដ្ឋបាល ២រយ ( ២០០ដុល្លារអាមេរិក ) ៣រយ ( ៣០០ដុល្លារអាមេរិក ) ថែមទៀត បូកបញ្ចូលទៅគិតការទាំងសេវារដ្ឋបាល អ៊ីចឹងហើយបានជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលយើង ទទូចថាសុំឱ្យកុំគិតការទាំងសេវារដ្ឋបាល ពួកគាត់អត់បានទទួល»។
ឆ្លើយតបនឹងបញ្ហានេះដែរ អ្នកនាំពាក្យសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា លោក កាំង តុងងី ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា សេចក្ដីថ្លែងការណ៍របស់អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះ មិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីរបាយការណ៍ ទាំងមូលនោះទេ។ លោក កាំង តុងងី ថា ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានលក់ដីទាំងនោះ មិនមែនលក់ដោយសារការបង្ខិតបង្ខំទាំងអស់នោះទេ ដោយពួកគាត់ខ្លះលក់ដីដោយសារចង់ប្ដូរទីលំនៅ ឬលក់ដោយសារចង់បានទុនរកស៊ីបន្ថែមទៀត។ ទោះជាយ៉ាងណា លោក កាំង តុងងី ទទួលស្គាល់ថា មន្ត្រីស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុខ្លះបានអនុវត្តខុសក្រមសីលធម៌ ហើយសមាគមមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុក៏កំពុងបង្កើនវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលក្រមសីលធម៌ វិជ្ជាជីវៈដល់មន្ត្រីឥណទានទាំងនោះដែរ។ ជាមួយគ្នានេះ លោក កាំង តុងងី លើកឡើងថា ស្ថាប័នមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ចាត់ទុកអតិថិជនខ្ចីប្រាក់គឺជាដៃគូអាជីវកម្ម មិនមែនជាកូនបំណុលនោះទេ ហើយលោកជំរុញឱ្យអតិថិជនពិភាក្សាជាមួយមន្ត្រីឥណទានពេលមិនអាចសងបំណុល៖ «វិស័យនេះតែងតែចាត់ទុកអតិថិជនជាដៃគូអាជីវកម្ម ដែលស្មើគ្នា អ៊ីចឹងនៅពេលដែលបងប្អូនមានបញ្ហាអ្វីមួយ បងប្អូនមានសិទ្ធិសួរនាំ បងប្អូនមានសិទ្ធិតថ្លៃ ទៅលើតម្លៃដែលគេដាក់ជូនបងប្អូនហ្នឹង ហើយនៅពេលដែលយើងប្រើប្រាស់សេវាហើយ មានបញ្ហាកើតឡើង មានបញ្ហាប្រឈមលំបាកអីផ្សេងៗហ្នឹង ក៏សូមលើកទឹកចិត្តឱ្យបងប្អូនជជែករកដំណោះស្រាយ ជាមួយមន្ត្រីឥណទាន ដើម្បីរិះរកដំណោះស្រាយណាមួយ បន្ធូរបន្ថយនូវបញ្ហារបស់អតិថិជនខ្លួនឯងហ្នឹង»។
ការសិក្សាដែលធ្វើឡើងដោយអ្នកស្រាវជ្រាវមកពីវិទ្យាស្ថាន សម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ និងសន្តិភាព ហៅកាត់ថា អាយ.អិន.អ៊ី.អេហ្វ (INEF) បង្ហាញថា ពលរដ្ឋជិត ៣លានគ្រួសារ (២.៨លានគ្រួសារ) កំពុងជាប់បំណុលវ័ណ្ឌក ខណៈស្ថាប័នផ្ដល់ប្រាក់កម្ចីទទួលបានប្រាក់ចំណេញរាប់រយលានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។