ពលរដ្ឋព្រួយបារម្ភពីជោគវាសនាល្អាងជប់ទឹកមួយចំនួនក្នុងតំបន់ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន ខេត្តសៀមរាប កំពុងប្រឈមការគំរាមកំហែង ដោយសារការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ និងការបំផ្លាញព្រៃឈើ។
ក្តីបារម្ភនេះធ្វើឡើងក្រោយពីអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា បង្ហាញពីសក្ដានុពលធម្មជាតិដែលមានជាប់ទាក់ទងនឹងល្អាងជប់ទឹកភ្នំគូលែន អាចការពារគ្រឹះប្រាសាទក្នុងតំបន់អង្គរ និងផ្គត់ផ្គង់ទឹកជូនពលរដ្ឋ។
ពលរដ្ឋរស់នៅខេត្តសៀមរាប និងមន្ត្រីគណបក្សជំនាន់ថ្មី ជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរ យកចិត្តទុកដាក់ការពារតំបន់ល្អាងជប់ទឹកជាង ២០កន្លែង ឋិតនៅក្នុងឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន ដែលរដ្ឋាភិបាលកំណត់ជាតំបន់ការពារធម្មជាតិ។
សំណើនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីអាកាសធាតុនៅរដូវប្រាំងឆ្នាំនេះកំពុងកើនកម្តៅខុសប្រក្រតីក្នុងខែកុម្ភៈនេះ បណ្តាលឱ្យប្រភពទឹកមួយចំនួន ក្នុងល្អាងជប់ទឹករីងរាក់យ៉ាងឆាប់រហ័ស ប៉ះពាល់ពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលប្រើប្រាស់ទឹកប្រចាំថ្ងៃក្នុងតំបន់នោះ។
ពលរដ្ឋរស់នៅស្រុកស្វាយលើ ខេត្តសៀមរាប កញ្ញា ហឿន ស៊ិន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៧ កុម្ភៈ ថា មូលហេតុចម្បងនាំឱ្យល្អាងជប់ទឹកស្រកលឿនដូច្នេះ ដោយសារបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ និងការកាប់ទន្ទ្រានព្រៃឈើរានយកដីធ្វើកសិកម្មជាដើម។
កញ្ញាបន្តថា នៅពេលល្អាងជប់ទឹកស្រកខុសប្រក្រតីដូច្នេះ ធ្វើឱ្យស្ថានភាពទឹកអូរ និងស្ទឹងមួយចំនួនដែលមានបណ្ដាញទឹកភ្ជាប់ពីល្អាង កំពុងរីងខះជាបណ្តើរៗ។ កញ្ញាសង្កេតឃើញថា ស្ទើរជារៀងរាល់ឆ្នាំល្អាងជប់ទឹក តែងតែរីងក្នុងខែ មេសា និងខែឧសភា ក៏ប៉ុន្តែឆ្នាំនេះបែរជាផ្តើមស្រកខ្លាំង ក្នុងខែមករា និងខែកុម្ភៈវិញ។
កញ្ញា ហឿន ស៊ិន៖«បើថ្ងៃណាមួយវាប្រឈមនឹងការរីងស្ងួត ប្រជាពលរដ្ឋនឹងអត់ឃ្លានខ្លាំង ព្រោះបើយើងអត់មានទឹកនោះហើយគឺចប់ ព្រោះការហូបចុកដាំស្លស្លុកអីគឺតែងតែប្រើប្រាស់ទឹកតាមជ្រលងថ្ម។ ឯអ្នកខ្លះមានឡានមានអីគេតែងដឹកយកមកប្រើប្រាស់ និយាយរួមទៅវាមានអត្ថប្រយោជន៍ច្រើនមែនទែន សម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋជុំវិញនោះ»។
កាលពីឆ្នាំ២០២៣ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងបរិស្ថាន លោក សាយ សំអាល់ បានចុះទៅតំបន់ឧទ្យានភ្នំគូលែន ដោយលោកសន្យាថា នឹងថែរក្សាល្អាងជប់ទឹកឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីការពារតំបន់ធម្មជាតិប្រវត្តិសាស្ត្រឱ្យគង់វង្ស ទុកជាប្រយោជន៍រួមរបស់ជាតិ និងផ្គត់ផ្គង់ការប្រើប្រាស់ទឹកជូនពលរដ្ឋទូទាំងខេត្ត។
អនុប្រធានគណបក្សជំនាន់ថ្មី លោក បាត មុនី ដែលតែងចុះទៅតំបន់នោះ យល់ថា អាជ្ញាធរគួរតែផ្សព្វផ្សាយឱ្យបានទូលំទូលាយ ពីសារៈប្រយោជន៍ល្អាងជប់ទឹក ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សា និងប្រើប្រាស់ទឹកឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
លោកថា ព្រៃឈើលើខ្នងភ្នំ និងជម្រាលភ្នំអាជ្ញាធរគួរតែអភិរក្សឱ្យគង់វង្ស ដើម្បីការពារល្អាងធម្មជាតិទាំងនេះ។
លោក ប៉ាត មុន្នី៖«ស្តុកទឹករបៀបណា ប្រើប្រាស់ចែកចាយទៅខាងណា ហើយថែគុណភាពយ៉ាងម៉េចទៅយើងបារម្ភដែរ ព្រោះបើផ្សព្វផ្សាយមិនទូលំទូលាយទេ ប្រជាពលរដ្ឋគាត់អត់ដឹងអត្ថប្រយោជន៍។ ទៅក៏មិនអាចថែរក្សាអនាម័យធនធានទឹកនោះឱ្យបានល្អ ដល់សម័យកាលឥឡូវមានការបន្ទោបង់ និងប្រើប្រាស់ថ្នាំគីមីផង ក៏សុទ្ធតែជាបញ្ហាដែរ»។
ឆ្លើយតបរឿងនេះ អគ្គនាយកដ្ឋានអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា លោក ហង់ ពៅ បានថ្លែងប្រាប់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន កាលពីថ្ងៃទី១៥ កុម្ភៈ ថា ប្រព័ន្ធទឹកមានប្រភពដើមនៅតំបន់ភ្នំគូលែន គឺមានរចនាសម្ព័ន្ធបណ្ដាញទឹកខ្វាត់ខ្វែង ការពារគ្រឹះប្រាសាទក្នុងតំបន់អង្គរ។ លោកថា បើគ្មានប្រភពទឹកគ្រប់គ្រាន់ទេ មិនអាចការពារគ្រឹះប្រាសាទឱ្យឈរយូរអង្វែងបានឡើយ។
លោក ហង់ ពៅ៖«ប្រព័ន្ធទឹកមិនត្រឹមតែតំបន់អង្គរទេ គឺគិតតាំងពីភ្នំគូលែនជាប្រភពដើម ហើយមូលហេតុដែលមានការធ្វើនិងឆ្លាក់ប្រព័ន្ធនេះក៏មិនមែនជារឿងធម្មតាដែរ គឺសុទ្ធតែជារឿងគិតមុននិយាយឱ្យខ្លីគឺរបស់អមតៈ ប្រាសាទត្រូវតែឈរជាអមតៈ ទឹកត្រូវឈរជានិច្ច បើគ្មានប្រភពទឹកប្រាសាទនិងដួលរលំ»។
ល្អាងជប់ទឹក ភ្នំគូលែនរួមមាន ជប់ទឹកស្រះដំរី ទឹកជប់ខ្នារពោធិ ជប់ទឹកអន្លង់ខៀវ តំបន់ជប់ទឹកវាលស្រែ និងល្អាងជប់ទឹកអន្លង់មាសជាដើម មានទឹកផុសចេញពីក្រោមដីគ្រប់រដូវកាល ហូរឆ្ពោះតាមស្ទឹងសៀមរាប បឹង និងអូរជាច្រើនកន្លែង តម្រង់មកខ្សែទឹកខាងក្រោម។
ល្អាងជប់ទឹកទាំងនោះ អំណោយផលគាប់ប្រសើរដល់ពលរដ្ឋជាច្រើនពាន់គ្រួសារ ទាញយកទឹកប្រើប្រាស់ធ្វើកសិកម្មគ្រប់រដូវមិនចេះរីងស្ងួត ជាពិសេសទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ និងបង្កើតប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីជាដើម។ រីឯល្អាងខ្លះទៀត អាជ្ញាធរបានផ្តល់អាជ្ញាប័ណ្ណឱ្យក្រុមហ៊ុនឯកជន ផលិតទឹកបរិសុទ្ធមានគុណភាពខ្ពស់។
ក៏ប៉ុន្តែពលរដ្ឋអះអាងថា ល្អាងជប់ទឹកមួយចំនួន នៅតែប្រឈមការរំលោភបំពានដោយស្ងាត់ៗ ពីសំណាក់ក្រុមអ្នកមានលុយមានអំណាច និងជនខិលខូចលួចកាប់ឈើមានតម្លៃជាបន្តបន្ទាប់។
ជុំវិញរឿងនេះ មន្ត្រីពង្រឹងសិទ្ធិអំណាចសហគមន៍មូលដ្ឋាន នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (ADHOC)លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍ យល់ថា អាជ្ញាធរគួរតែពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ និងដាក់ទោសទណ្ឌលើមន្ត្រីទាំងឡាយណាដែលអសមត្ថភាព ការពារធនធានធម្មជាតិក្នុងតំបន់ឧទ្យានជាតិភ្នំគូលែន។ លោកថា នៅគ្រាដែលគម្របព្រៃឈើថយចុះ នឹងធ្វើឱ្យខ្វះខាតទឹកគ្រប់ទីកន្លែង។
លោក ប៉ែន ប៊ុណ្ណារ៍៖«ការបាត់បង់ធនធានទឹកទាំងនោះ គឺកើតចេញពីការកាប់រានព្រៃឈើហ្នឹងឯង។ អ៊ីចឹងវាធ្វើឱ្យទឹកនៅក្នុងដីក៏បាត់បង់ទៅតាមនោះដែរ អ៊ីចឹងបរិមាណទឹកដែលទទួលបានពីគម្របព្រៃឈើក៏បាត់បង់ទៅតាមនោះដែរ»។
ឧទ្យានជាតិព្រះបាទជ័យវរ្ម័ន នរោត្តម ភ្នំគូលែនបានបង្កើតឡើង ដោយព្រះរាជក្រឹត្យកាលពី ឆ្នាំ១៩៩៣ មានផ្ទៃដីជាង ៣ម៉ឺន ៧ ពាន់ហិកតារ (៣៧.៥០០) គ្របដណ្ដប់លើភ្នំចំនួន៣ គឺ ភ្នំគូលែន ភ្នំក្បាលស្ពាន និងភ្នំហប់។
ភ្នំនីមួយៗឋិតក្នុងឧទ្យានជាតិនេះ មានតួនាទីជួយរក្សាលំនឹងបរិស្ថាននៅតំបន់អង្គរ តាមរយៈផ្តល់ប្រភពទឹក និងធនធានធម្មជាតិសម្បូរបែបរួមមាន ព្រៃឈើ ជីវចម្រុះ និងផ្តល់អត្ថប្រយោជន៍ច្រើនជួយជីវភាពប្រជាជន រួមទាំងតម្លៃបរិស្ថានជាប្រវត្តិសាស្ត្រ។
ឧទ្យានជាតិនេះ មានទឹកជ្រោះ ជ្រលង ភ្នំខ្ពង់រាប វត្តអារាម ប្រាសាទបុរាណ អាស្រមអ្នករក្សាសីល សត្វព្រៃ និងទីតាំងបុរាណស្ថានជាច្រើនកន្លែង ទាក់ចិត្តភ្ញៀវទេសចរ ទៅកម្សាន្ត ឋិតក្នុងស្រុកចំនួន៣ គឺស្រុកស្វាយលើ ស្រុកបន្ទាយស្រី និងស្រុកវ៉ារិន។
រីឯពលរដ្ឋជាច្រើនពាន់គ្រួសារ បានសង់ទីលំនៅ ក្នុងតំបន់ឧទ្យានជាតិនេះច្រើនជំនាន់មកហើយ ដោយប្រកបមុខរបរធ្វើកសិកម្ម រកអនុផលព្រៃឈើ និងបម្រើវិស័យទេសចរណ៍ជាដើម ដែលពួកគាត់ភាគច្រើនប្រើប្រាស់ទឹកជប់ចេញពីល្អាងភ្នំនេះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។