សកម្មជនបរិស្ថានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញតម្លាភាពពីការទទួលផលលើវិស័យធនធានរ៉ែនៅកម្ពុជាពីព្រោះពួកគាត់ព្រួយបារម្ភខ្លាចថវិកាទាំងនោះមិនបានចូលដល់រដ្ឋ និងបម្រើផលប្រយោជន៍ប្រជាពលរដ្ឋ។ មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្ហាញរបាយការណ៍ចំណូលបានពីការប្រមូលពន្ធពីវិស័យធនធានធម្មជាតិឲ្យច្បាស់លាស់។
សកម្មជនបរិស្ថានទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាល និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធបង្ហាញរបាយការណ៍ចំណូលសួយសារពីវិស័យធនធានរ៉ែឲ្យមានតម្លាភាព ខណៈការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែកំពុងតែកើនឡើង ប៉ុន្តែពលរដ្ឋបន្តធ្លាក់ខ្លួនក្រីក្រនាំគ្នាចំណាកស្រុក ដើម្បីរកការងារធ្វើសងបំណុលធនាគារ។
សកម្មជនសិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថាន កញ្ញា លឹម គីមសួរ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈថា រដ្ឋាភិបាលកំពុងតែអួតពីការទទួលបានផលលើវិស័យធនធានរ៉ែ ដូចជារ៉ែមាស ថ្មម៉ាប និងរ៉ែផ្សេងទៀត ក៏ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុនមិនបង្ហាញចំណូលថវិកាបានពីវិស័យមួយនេះជាសាធារណៈឡើយ និងហាក់មានការលាក់បាំងប្រជាពលរដ្ឋ។កញ្ញាបារម្ភខ្លាចថវិកាទាំងអស់នោះ មិនបានយកទៅប្រើប្រាស់សម្រាប់ផលប្រយោជន៍ជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ និងខ្លាចធ្លាក់ចូលទៅក្នុងហោប៉ៅរបស់ក្រុមអ្នកមានអំណាច ពីព្រោះសព្វថ្ងៃជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកំពុងជួបទុក្ខលំបាកធ្ងន់ធ្ងរ និងវិបត្តិបំណុល។
កញ្ញា លឹម គីមសួរ៖ «សុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋទាំងអស់ទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ក៏ដូចជាប្រជាជនរស់នៅតំបន់មូលដ្ឋាននឹងផ្ទាល់តាមដានព័ត៌មាននេះឲ្យខ្លាំងមែនទែន ពីព្រោះខ្ញុំគិតថា ព័ត៌មានមួយនេះសំខាន់បំផុត បញ្ហារបស់ប្រជាពលរដ្ឋទាក់ទងជាមួយជីវភាព អ៊ីចឹងធនធានធម្មជាតិគេហៅថារ៉ែមាសនេះវាជាសម្បត្តិធនធានធម្មជាតិមួយគួរតែទទួលបានសម្រាប់ប្រជាជនខ្មែរយើងទូទាំងប្រទេស វាមិនគួរណាបានទៅលើតែក្រុមហ៊ុនឯកជន និងក្រុមអ្នកមានអំណាចមួយក្រុមក្នុងគ្រួសារលោក ហ៊ុន សែ ទេ»។
តម្លាភាពលើវិស័យធនធានរ៉ៃនៅកម្ពុជា
ព្រះសង្ឃមួយអង្គដែលតែងតែចុះសិក្សាអំពីធនធានធម្មជាតិ ព្រះតេជព្រះគុណ អួន គង់ មានថេរដីកាស្រដៀងគ្នាថា រដ្ឋាភិបាលគួរផ្សព្វផ្សាយថវិកាបានពីវិស័យធនធានរ៉ែឲ្យបានទូលំទូលាយដើម្បីបង្ហាញពីតម្លាភាព ភាពត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ កុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានមន្ទិលសង្ស័យទៅលើមន្ត្រីក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលថាពាក់ព័ន្ធអំពើពុករលួយ។ ព្រះតេជព្រះគុណមានថេរដីកាបន្ថែមថារដ្ឋាភិបាលត្រូវតែបង្ហាញព័ត៌មានពីគម្រោងទាំងនេះឲ្យពលរដ្ឋបានដឹង ពីព្រោះគម្រោងវិនិយោគទាំងនោះតែងតែបង្កផលប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសង្គម ហើយរដ្ឋាភិបាលមិនបានយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយបញ្ហានេះជូនពលរដ្ឋឡើយ។
ព្រះតេជព្រះគុណ អួន គង់៖ «រដ្ឋាភិបាលទាំងមូលគួរបង្ហាញប្រកាសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានដឹង វាមិនមែនជារឿងអ្វីដែលត្រូវលាក់បាំងនោះទេ ពីព្រោះវាជាសម្បត្តិរបស់មនុស្សជាតិតើ វាពុំមែនរបស់បុគ្គលណាម្នាក់ផ្ដាច់មុខនោះទេ បង្ហាញទៅដើម្បីឲ្យវាតម្លាភាព ឲ្យសច្ចភាព គួរតែបង្ហាញទាំងលទ្ធផលក្រោយការវិនិយោគ និងលទ្ធផលបន្ទាប់ថានរណាខ្លះដែលទទួលបាន ហើយគេយកទៅប្រើប្រាស់គ្រប់គ្រងរដ្ឋក្នុងផ្នែកណាខ្លះ»។
ជុំវិញរឿងនេះ វិទ្យុអាស៊ីសេរី មិនអាចទាក់ទងប្រធានអង្គភាពអ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ប៉ែន បូណា និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលលោក អ៊ឹង ឌីប៉ូឡា ដើម្បីសុំការអត្ថាធិប្បាយបានទេនៅថ្ងៃទី១៧ ខែកុម្ភៈ។
សួយសារពីក្រុមហ៊ុនជីករ៉ែនៅខេត្តមណ្ឌលគិរី
ទោះជាយ៉ាងណាកន្លងទៅថ្មីៗនេះ កាសែតស្និទ្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងថា គ្រាន់តែក្រុមហ៊ុន រ៉ឺនេសង់ មីនើរ៉ល (Renaissance Minerals (Cambodia)) របស់ប្រទេសអូស្ត្រាលីមួយ នៅខេត្តមណ្ឌលគិរី ចម្រាញ់រ៉ែមាសបានជាង ១៣តោន(១៣.៧២០,៩) បើគិតត្រឹមខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២៥ ហើយរដ្ឋាភិបាលទទួលសួយសារពីក្រុមហ៊ុនប្រមាណ៣០លានដុល្លារ និងការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែថ្មនៅខេត្តក្រចេះ បានជាង៧លានដុល្លារបន្ថែមទៀត ដោយមិនទាន់រាប់បញ្ចូលការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែលោហៈ និងរ៉ែធ្យូង នោះឡើយ។
អត្ថបទដែលទាក់ទង៖
អនុប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្ស ដីធ្លី និងធនធានធម្មជាតិនៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកលោក យិន ម៉េងលី យល់ឃើញថា រដ្ឋាភិបាលគួរបង្ហាញព័ត៌មានថវិកាបានពីការប្រមូលពន្ធ ដែលវិនិយោគលើធនធានធម្មជាតិឲ្យបានទូលំទូលាយ ដើម្បីបញ្ជាក់ពីតម្លាភាព និងគណនេយ្យភាពក្នុងសង្គម។
លោក យិន ម៉េងលី៖ «ចំណុចសំខាន់រដ្ឋាភិបាលគិតមើលទៅថា ការសំណូមពររបស់ពលរដ្ឋ និងសកម្មជន ចំណុចណាខ្លះដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្ហាញ យើងបង្ហាញគាត់មើលទៅ ហើយបើថាវាប៉ះពាល់ខ្លាំងណាស់ពន្យល់ប្រាប់ទៅថា មានបញ្ហាអ្វីខ្លះដែលរដ្ឋាភិបាលមិនអាចបញ្ហាបាន សំខាន់យើងចង់ឲ្យលាតត្រដាងនេះគឺចំណុចសំខាន់ឲ្យមានគណនេយ្យភាព កុំឲ្យមានអំពើពុករលួយ និងកុំឲ្យមានការសង្ស័យទៅរដ្ឋាភិបាលទៀត»។
តាម អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍកម្ពុជា(អូឌីស៊ី) ឲ្យដឹងថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា មានក្រុមហ៊ុនជាង៣០០ ដែលបានសម្បទានទៅលើវិស័យរ៉ែ ដូចជា រ៉ែមាស រ៉ែលោហៈ រ៉ែធ្យូង និងរ៉ែថ្មជាដើម។ អង្គការមួយនេះបានបញ្ជាក់ថា មានក្រុមហ៊ុនចំនួន១៩ ដែលកំពុងធ្វើអាជីវកម្មទាយយករ៉ែមាស រ៉ែលោហៈ រ៉ែធ្យូង និងរ៉ែថ្ម ក្នុងខេត្តចំនួន១១ មានដូចជាខេត្តមណ្ឌលគិរី រតនគិរី ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង ព្រះវិហារ កំពង់ធំ និង ឧត្ដរមានជ័យជាដើម។
កាលពីចុងឆ្នាំ២០២៣ អង្គការសមធម៌កម្ពុជា (Equitable Cambodia) ក៏បានរកឃើញដែរថា ការធ្វើអាជីវកម្មរ៉ែមាសខ្នាតធំរបស់ក្រុមហ៊ុនឯកជនក្នុងខេត្តចំនួន៤ គឺព្រះវិហារ រតនគីរី ក្រចេះ និងខេត្តមណ្ឌលគិរី បានបង្កឲ្យមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភបំពានដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋ និងបំផ្លាញបរិស្ថាននៅជុំវិញតំបន់នោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។