មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលរិះគន់លោក ស ខេង ដែលបើកដៃឱ្យមេឃុំ និងមេប៉ុស្តិ៍នគរបាលជាអ្នកសម្រេចក្នុងការជ្រើសតាំងមន្ត្រីនគរបាលកម្រិតថ្នាក់បឋមឱ្យបម្រើការងារតាមមូលដ្ឋាន។ ប្រតិកម្មនេះ ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង ប្រកាសថា មេឃុំ និងមេប៉ុស្តិ៍នគរបាលតាមឃុំសង្កាត់ត្រូវមានតួនាទីសម្ភាសមន្ត្រីនគរបាលកម្រិតថ្នាក់បឋមចូលបំពេញការងារជាមន្ត្រីសាធារណៈតាមមូលដ្ឋាន ដោយមិនចាំបាច់ឱ្យពួកគេទៅប្រឡង ឬមានសញ្ញាប័ត្រខ្ពស់អ្វីឡើយ។
មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល លើកឡើងថា រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់សិទ្ធិអំណាចដល់ក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ និងមេប៉ុស្តិ៍នគរបាលមូលដ្ឋានជ្រើសរើសមន្ត្រីនគរបាលកម្រិតថ្នាក់បឋមពេលនេះ នឹងធ្វើឲ្យការបំពេញការងារនៅមូលដ្ឋានរបស់មន្ត្រីទាំងនោះនឹងគ្មានប្រសិទ្ធភាពឡើយ។
ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីនៅថ្ងៃទី៣០ តុលាថា បើរដ្ឋាភិបាលគ្មានយន្តការច្បាស់លាស់ក្នុងការតាមដានត្រួតពិនិត្យប្រព័ន្ធដឹកនាំបែបវិមជ្ឈការនេះ មេឃុំសង្កាត់ និងមេប៉ុស្តិ៍នគរបាលមូលដ្ឋាន អាចនឹងជ្រើសតាំងក្រុមបក្ខពួករបស់ពួកគេធ្វើជាមន្ត្រីនគរបាល ដោយមិនគិតអំពីសមត្ថភាព និងប្រសិទ្ធភាពការងារ ក្នុងការឆ្លើយតបបញ្ហាពលរដ្ឋឱ្យមានភាពប្រសើរនោះទេ៖
«អំពើពុករលួយនៅស្រុកខ្មែរនៅតែបែបនេះ ការផ្ដល់អំណាចផ្ដាច់មុខទៅដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាន ដែលក្រសួងអត់មានការតាមដាននេះធ្វើឱ្យប្រព័ន្ធអំពើរលួយហ្នឹងវាចាក់នៅថ្នាក់មូលដ្ឋានហ្នឹងខ្លាំងទៀត។ ព្រោះពីមុនយើងធ្លាប់មានតែក្រសួងទេមានកូនផង ប្រពន្ធផង ម៉ែក្មេកផង ឪក្មេកផង កូនប្រសាផង ធ្វើការក្នុងក្រសួងតែមួយ។ ប្រសិន ជាថ្នាក់មូលដ្ឋានធ្វើអ៊ីចឹង ហើយក្រសួងអត់មានយន្តការក្នុងការរៀបចំ ហើយបណ្ដែតបណ្ដោយ អំពើពុករលួយជាប្រព័ន្ធហ្នឹងវាចាក់ចូលគ្នាហ្មង នៅឃុំមួយមានកូនផង មានឪផង ឪក្មេកផង កូនប្រសាផង ដូច្នេះ ការអភិវឌ្ឍសង្គមហ្នឹងគឺធ្វើទៅវាអត់រួច»។
លោក កើត សារ៉ាយ បន្ថែមថា នៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលផ្តល់សិទ្ធិអំណាចដល់មូលដ្ឋានកាន់តែច្រើន នោះប្រជាពលរដ្ឋក៏អាចទទួលសេវាសាធារណៈបានឆាប់រហ័ស និងងាយស្រូលដែរ។ ប៉ុន្តែលោកមើលឃើញថា ការដោះស្រាយបញ្ហាជូនពលរដ្ឋមួយចំនួនពីសំណាក់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋាននៅតែគ្មានប្រសិទ្ធភាព គឺដោយសារអំពើពុករលួយដែលបានរារាំងដល់ពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះទទួលបានសិទ្ធសេរី យុត្តិធម៌ និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរក្នុងរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ។ លោក កើត សារ៉ាយ ជំរុញដល់ក្រសួងយុត្តិធម៌ និងក្រសួងមហាផ្ទៃគួរតែបង្កើនការត្រួតពិនិត្យថ្នាក់មូលដ្ឋានបន្ថែមទៀត ដើម្បីធានាអំពីការដោះស្រាយបញ្ហានានាជូនពលរដ្ឋ ប្រកបដោយតម្លាភាព យុត្តិធម៌ និងអភិបាលកិច្ចល្អ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ លោក ស ខេង កាលពីថ្ងៃទី២៧ តុលា ថ្លែងថា ការជ្រើសតាំងមន្ត្រីនគរបាលថ្នាក់មូលដ្ឋាន គឺមិនទាមទារមានការសិក្សាបានជ្រៅជ្រះនោះទេ។ លោកលើកឡើងថា មន្ត្រីនគរបាលថ្នាក់មូលដ្ឋានពុំចាំបាច់ត្រូវប្រឡងចូលក្របខណ្ឌរដ្ឋដូចពីមុនទៀតនោះទេ។ លោកថា មកទល់ពេលនេះ មេឃុំ និងមេប៉ុស្តិ៍នគរបាលជាអ្នកទទួលបន្ទុកក្នុងការសម្ភាសជ្រើសតាំងមន្ត្រីនគរបាលកម្រិតបឋម ដែល សំណួរក្នុងការសម្ភាសនោះរៀបចំដោយក្រសួងមហាផ្ទៃ។
ទាក់ទងនឹងរឿងនេះ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា ការផ្ដល់សិទ្ធអំណាចដល់មូលដ្ឋាននេះគឺជាទម្រង់វិមជ្ឈការ ដែលស្របតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកថា ចំពោះការចោទប្រកាន់ថាមេឃុំ និងមេប៉ុស្តិ៍ជ្រើសតាំងតែបក្ខពួកធ្វើជាមន្ត្រីនគរបាលមូលដ្ឋានដែលអាចនាំឱ្យមានការប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយនោះ គ្រាន់ជាការចោទប្រកាន់គ្មានមូលដ្ឋានតែប៉ុណ្ណោះ៖
«មិនទាន់បានធ្វើផងគាត់ចោទគេថា ពុករលួយហើយ វាពិបាកយល់ដែរអាហ្នឹង។ ទាមទារកន្លងមកថា ឱ្យបើកសិទ្ធសេរីភាពកុំក្ដោបក្ដាប់នៅថ្នាក់កណ្ដាលច្រើនពេក នៅថ្នាក់ជាតិច្រើនពេក បើកសិទ្ធសេរីភាព បើកអំណាចទៅឱ្យថ្នាក់មូលដ្ឋានហ្នឹងគេដោះស្រាយ។ ឥឡូវគ្រាន់តែជ្រើសរើស ប៉ូលិសប៉ុស្តិ៍ម្នាក់ពីរនាក់ យើងទៅចោទមិនទាន់បានរើសផង យើងចោទថា។ មិនមែនចេះតែឱ្យអស់លោកអ្នកថា អស់លោកអ្នកថាហ្នឹងបានតែថាឱ្យគេទេ បើឱ្យខ្លួនឯងធ្វើវិញវាអាលួយ»។
ជុំវិញរឿងនេះ នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក អំ សំអាត យល់ឃើញថា ការជ្រើសតាំងមន្ត្រីនគរបាលមូលដ្ឋានពីសំណាក់មេឃុំ និងមេប៉ុស្តិ៍ គឺអាចឱ្យពួកគាត់បំពេញការងារបានជាប់លាប់។ ប៉ុន្តែ លោកថា មន្រ្តីនគរបាលកម្រិតថ្នាក់បឋមត្រូវតែមានការវឹកហាត់ការងារ ដើម្បីមានសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបំពេញតួនាទីតាមវិជ្ជាជីវៈឆ្លើយតបបញ្ហាតាមមូលដ្ឋាន៖
«យើងក៏បារម្ភដែរទាក់ទងអំពើពុករលួយ។ តើមានការត្រួតពិនិត្យដិតដល់ទេ ទៅលើការជ្រើសរើសនៃមន្ត្រីកម្រិតបឋម ក្នុងមូលដ្ឋានហ្នឹង? ប្រាកដជាមានអំពើពុករលួយ បក្ខពួកនិយមកើតឡើងនូវចំណុចទាំងអស់ហ្នឹង។ ទោះបីជាមន្ត្រីថ្នាក់បឋមក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ប្រសិនបើគ្មានសមត្ថភាព អាហ្នឹងវាគឺជាការប៉ះពាល់មួយ។ ទីពីរ បើរើសទៅ មានរឿងអំពើពុករលួយវានាំឱ្យមានការរិះគន់ វាបង្កឱ្យមានបញ្ហាច្រើន មិនមានជំនឿទុកចិត្តសម្រាប់ពលរដ្ឋក្នុងមូលដ្ឋាន»។
ការផ្ដល់អំណាចពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលទៅឱ្យថ្នាក់មូលដ្ឋានគឺជាទម្រង់ដឹកនាំបែបវិមជ្ឈការ ដែលមានន័យថា រដ្ឋាភិបាលប្រគល់នូវសិទ្ធិអំណាច ការទទួលខុសត្រូវលើធនធាន ទ្រព្យសម្បត្តិ និងមន្ត្រីអាជ្ញាធរ ឱ្យទៅក្រុមប្រឹក្សាថ្នាក់ក្រោមជាតិ ដូចជាក្រុមប្រឹក្សារាជធានី ក្រុមប្រឹក្សាខេត្ត និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំសង្កាត់ ជាដើម ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងតម្រូវការពលរដ្ឋមូលដ្ឋាន។ ទោះបីយ៉ាងណា មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញ រដ្ឋាភិបាលផ្ដល់អំណាចឱ្យថ្នាក់មូលដ្ឋានពេលនេះ អាចនឹងមានមន្ត្រីថ្នាក់មូលដ្ឋានរបស់គណបក្សកាន់អំណាចប្រកាន់បក្ខពួក និងបែងចែកកៅអីគ្នាកាន់តែច្រើន ជ្រើសរើសមន្ត្រីអសមត្ថភាព ធ្វើការខ្វះវិជ្ជាជីវៈ ខណៈអំពើពុកតាំងពីថ្នាក់ក្រោមជាតិ រហូតដល់ថ្នាក់ជាតិកំពុងចាក់ឫស ហើយមិនត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយឱ្យមានប្រសិទ្ធនោះ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។