សម្រាប់ «ក្រុមអ្នកមានខ្មែរសម័យថ្មីដែលចូលចិត្តសម្ញែងទ្រព្យសម្បត្តិ» ឯកសារធ្វើដំណើរចេញដោយសហភាពអឺរ៉ុប គឺជារង្វាន់មួយដល់ពួកគេ។ ក៏ប៉ុន្តែ យ៉ាងហោចណាស់មានប្តីប្រពន្ធមួយគូត្រូវបានបដិសេធនូវឯកសារប្រភេទនេះ។
មិនថាជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានតិះដៀលដល់ក្រុមអ្នកនយោបាយមានសញ្ជាតិពីរប៉ុណ្ណានោះទេ ការមានលិខិតឆ្លងដែនទីពីរកំពុងក្លាយជាទំនោលេចធ្លោមួយយ៉ាងឆាប់រហ័ស និងជានិមិត្តរូបនៃឋានៈដែលត្រូវតែមានសូម្បីតែក្នុងចំណោមបរិវារជិតដិតបំផុតរបស់លោកក៏ដោយ។
ទីកន្លែងដ៏ពេញនិយមបំផុតនោះគឺប្រទេសស៊ីប (Cyprus) ជាដែនដីកោះសម្បូរណ៍ទៅដោយកម្ដៅថ្ងៃចែងចាំង និងជារដ្ឋសមាជិកមួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ស្ថិតនៅជាប់សមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេ (Mediterranean Sea)។ សេចក្ដីរាយការណ៍មុនៗរបស់ វិទ្យុអាស៊ីសេរី រកឃើញថា ក្មួយស្រីរបស់លោក ហ៊ុន សែន មេប៉ូលិស រដ្ឋមន្ត្រីហិរញ្ញវត្ថុ ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់របស់លោកចំនួនពីររូប និងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាមួយរូបមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា សុទ្ធតែទទួលបាននូវលិខិតឆ្លងដែនប្រទេសស៊ីប កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ។
ក៏ប៉ុន្តែ មិនមែនក្រុមអ្នកមានអំណាចនៅក្រុងភ្នំពេញទាំងអស់សុទ្ធតែទទួលបានជោគជ័យក្នុងការពង្រីកលទ្ធភាពនៃការទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនទីពីររបស់ពួកគេនោះទេ។ អតីតតំណាងរាស្ត្រមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាម្នាក់ និងជារដ្ឋលេខាធិការក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន លោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ ក៏បានស្វះស្វែងដាក់ពាក្យស្នើសុំលិខិតឆ្លងដែនអឺរ៉ុបដែរ កាលពីឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ។ ក៏ប៉ុន្តែ ខុសពីអតីតសហសេវិករបស់លោក បើទោះបីជាលោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ ធ្លាប់សង្ឃឹមថានឹងក្លាយជាពលរដ្ឋម្នាក់នៃប្រទេសម៉ាល់តា (Malta) ដែលជារដ្ឋសមាជិកមួយរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ហើយដែលមានព្រំប្រទល់ជាប់នឹងសមុទ្រមេឌីទែរ៉ាណេគ្រប់ផ្នែកនោះក៏ដោយ ក៏កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោកមិនបានទទួលជោគជ័យឡើយ។
ឈ្មួញកណ្ដាលខាងរត់ការលិខិតឆ្លងដែន
វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានលាតត្រដាងឱ្យដឹងអំពីទ្រព្យសម្បត្តិទាក់ទងទៅនឹងបុគ្គលនយោបាយជាន់ខ្ពស់របស់កម្ពុជាមួយចំនួន មានតម្លៃសរុបច្រើនជាង ២៣០លានដុល្លារ ដែលជាផ្នែកមួយនៃការស៊ើបអង្កេតដ៏ទូលំទូលាយ និងកំពុងបន្តធ្វើឡើងពាក់ព័ន្ធនឹងចំណងទាក់ទងរវាងក្រុមអ្នកមានលុយមានអំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលជាមជ្ឈមណ្ឌលហិរញ្ញវត្ថុ ប្រើពេល២ម៉ោងជិះតាមយន្តហោះពីក្រុងភ្នំពេញ។ ក្នុងចំណោមទ្រព្យសម្បត្តិទាំងនោះ ទ្រព្យសម្បត្តិជាង ៣០លានដុល្លារ ជារបស់ប្រពន្ធលោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ គឺអ្នកស្រី ហេង សុខា។ គឺនៅដែនដីរដ្ឋដែលជាទីក្រុងដ៏ចម្រុងចម្រើននេះហើយដែលអ្នកស្រី ហេង សុខា ប្រើប្រាស់ធ្វើជាឈ្នាន់ដើម្បីស្វែងរកការទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនទីពីរសម្រាប់ក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រី។ ការណ៍នេះបង្ហាញឱ្យឃើញពីរបៀបមួយដែលប្រទេសសិង្ហបុរីកំពុងដើរតួនាទី ពោលគឺមិនត្រឹមតែជាកន្លែងលាក់ទុកលុយនៅក្រៅប្រទេសសម្រាប់ក្រុមអ្នកមានលុយមានអំណាចនៅកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែគឺជាច្រកទ្វារមួយឆ្ពោះទៅកាន់ពិភពធ្វើដំណើរជាសាកលតាមរយៈលិខិតឆ្លងដែនទីពីរ និងជាកន្លែងលាក់ទុកលុយនៅធនាគារក្រៅប្រទេស។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ អ្នកស្រី ហេង សុខា បានទាក់ទងក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ (Henley & Partners) ការិយាល័យនៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលជាក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់មួយមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសស្វ៊ីស (Switzerland)។ ក្រុមហ៊ុននេះ មានមោទនភាពដោយបានប្រកាសខ្លួនឯងថាជា «អ្នកដឹកនាំសាកលខាងផ្នែកស្វែងរកសិទ្ធិស្នាក់នៅ និងសញ្ជាតិតាមរយៈការវិនិយោគ»។ អ្នកស្រី ហេង សុខា មានផលប្រយោជន៍ផ្នែកអាជីវកម្មដ៏ធំមួយនៅក្នុងប្រទេសសិង្ហបុរី ហើយក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់នេះដើរតួធ្វើជាឈ្មួញកណ្ដាលរវាងប្រទេសដែលមានកម្មវិធីលក់សញ្ជាតិក្រោមរូបភាពនៃការវិនិយោគ ជាមួយនឹងបុគ្គលមានលុយស្តុកស្តម្ភដែលស្វះស្វែងរកការទិញសញ្ជាតិនោះ។
នៅចុងឆ្នាំដដែលនោះ ក្រុមហ៊ុន ហែនលី & ផាតណឺរស៍ បានរងនូវការបែកធ្លាយឯកសារផ្ទៃក្នុងប្រមាណ ៦១៧.០០០ ឯកសារ។ ឯកសារទាំងនោះត្រូវបានបញ្ចេញដល់ក្រុមអ្នកសារព័ត៌មាន និងក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវតាមរយៈប្រព័ន្ធទិន្នន័យមួយ ដែលមានឈ្មោះថា អាលឹហ្វ ដាតាបេស (Aleph Database) របស់គម្រោងរាយការណ៍អំពីអំពើពុករលួយ និងឧក្រិដ្ឋកម្មដែលមានការរៀបចំឡើង (Organized Crime and Corruption Reporting Project) កាលពីខែមិថុនា នៅក្នុងឆ្នាំនេះ។ ក្នុងចំណោមបណ្តុំឯកសាររាប់សែននេះ មានឯកសារចំនួន៣២ដែលមានកំណត់ត្រាពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រាស្រ័យទាក់ទងរវាងអ្នកស្រី ហេង សុខា និងក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រី ជាមួយក្រុមហ៊ុន ហែនលី & ផាតណឺរស៍ គិតត្រឹមពេលដែលមានការបែកធ្លាយឯកសារទាំងនោះ។ ការពិនិត្យមើលឡើងវិញទៅលើសំណុំឯកសារទាំងនេះដោយវិទ្យុអាស៊ីសេរី ក្លាយជាមូលដ្ឋាននៃអត្ថបទនេះ។
អ្នកស្រី ហេង សុខា បានចាប់អារម្មណ៍នឹងការទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនម៉ាល់តាសម្រាប់អ្នកស្រីខ្លួនឯងផង ប្តីអ្នកស្រីផង និងកូនៗទាំង៥នាក់របស់ពួកគេផង ក្រោមកម្មវិធីវិនិយោគជាលក្ខណៈបុគ្គលរបស់ដែនដីកោះនេះ ដែលបើកផ្លូវឱ្យទទួលបានសញ្ជាតិរបស់ប្រទេសនេះ ជាថ្នូរនឹងការវិភាគទាននូវទឹកប្រាក់ចំនួន ៦សែន៥ម៉ឺនអឺរ៉ូ (ស្មើនឹងប្រមាណ៦សែន៥ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ផ្អែកតាមអត្រាប្តូរប្រាក់បច្ចុប្បន្ន) ចូលក្នុង «មូលនិធិសង្គម និងអភិវឌ្ឍន៍ជាតិ» របស់ប្រទេសនេះ។ ការបង់វិភាគទានបន្ថែមរវាងពី ២ម៉ឺន៥ពាន់អឺរ៉ូ ទៅ ៥ម៉ឺនអឺរ៉ូ ក៏ត្រូវបានតម្រូវផងដែរសម្រាប់អ្នកនៅក្រោមបន្ទុកម្នាក់ៗ ដែលមានឈ្មោះនៅក្នុងសំណុំបែបបទនេះ។
សម្រង់ខ្លឹមសារដែលក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ បានរៀបចំឱ្យអ្នកស្រី ហេង សុខា កាលពីថ្ងៃទី០២ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ បានប៉ាន់ស្មានពីទំហំទឹកប្រាក់ត្រូវចំណាយសរុបសម្រាប់គ្រួសារនេះ គឺក្នុងរង្វង់ជាង ១លានអឺរ៉ូ។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ មិនបានត្រូវការពេលយូរឡើយក្នុងការកត់សម្គាល់ថាមានរឿងរ៉ាវគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍អំពីសំណុំបែបបទសុំលិខិតឆ្លងដែនទីពីររបស់ពួកគេទាំងនេះ។
សហការីម្នាក់នៃក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ ប្រចាំការិយាល័យនៅសិង្ហបុរីបានសរសេរទៅសហសេវិករបស់គាត់នៅឯប្រទេសម៉ាល់តា តាមសារអេឡិចត្រូនិកមួយ ចុះថ្ងៃទី១០ ខែមីនា ឆ្នាំ២០១៧ ថា៖ «ដំណើរការពិនិត្យពិច័យពីភាពមិនប្រក្រតីរបស់យើងបានរកឃើញថា ប្តីរបស់អ្នកស្រី [ហេង សុខា]គឺជាអតីតរដ្ឋលេខាធិការម្នាក់»។ សហការីរូបនោះសរសេរបន្តថា «សូមជួយធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពឱ្យខ្ញុំផងជុំវិញការរកឃើញរបស់ការិយាល័យលោក-លោកស្រី»។
បួនថ្ងៃក្រោយមក មន្ត្រីផ្នែកអនុលោមភាពជាន់ខ្ពស់ម្នាក់នៅក្នុងក្រុមហ៊ុននោះបានឆ្លើយតបមកវិញ ដោយស្រាវជ្រាវឃើញថា «លោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ គឺជាបុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយ ឬ PEP»។
ពាក្យថា «បុគ្គលពាក់ព័ន្ធនឹងអ្នកនយោបាយ» គឺសំដៅដល់បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលតាមរយៈការកាន់តំណែងជាន់ខ្ពស់របស់ពួកគេ ឬភាពជិតដិតរបស់ពួកគេជាមួយនឹងអ្នកទាំងឡាយណាដែលកាន់តំណែងទាំងនោះ។ បុគ្គលប្រភេទនេះ មានហានិភ័យខ្ពស់ដោយសារពួកគេអាចជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើសូកប៉ាន់ ឬអំពើពុករលួយ។ អាជីវកម្មនានាដូចជាធនាគារ និងក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកច្បាប់ ដែលចាត់ចែងប្រតិបត្តិការសាច់ប្រាក់ទ្រង់ទ្រាយធំជំនួសមុខឱ្យអតិថិជនរបស់ពួកគេ តែងប្រើប្រាស់ពាក្យនេះដើម្បីកត់សម្គាល់ ចំពោះអតិថិជនរបស់ពួកគេ ក្នុងការតម្រូវឱ្យមាននូវដំណើរការពិនិត្យពិច័យរកភាពមិនប្រក្រតីបន្ថែមទៀត ឬយ៉ាងណានោះ។
តាមរយៈការចំណាយប្រាក់ ៥ពាន់ដុល្លារដោយអ្នកស្រី ហេង សុខា ក្រុមហ៊ុននេះបានស្នើសុំ «របាយការណ៍ផ្ទៀងផ្ទាត់ប្រវត្តិរូប »របស់ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះ ពីក្រុមហ៊ុនប្រឹក្សាយោបល់មួយឈ្មោះ រីសគ៍ អេដវ៉ៃសូរី (Risk Advisory) ដែលជាក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ផ្នែកដំណើរការពិនិត្យពិច័យរកភាពមិនប្រក្រតីនានា (Due Diligence Consultancy)។ របាយការណ៍កម្រាស់ ១២ទំព័រចេញនៅខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៧ បានលាងជម្រះនូវប្រវត្តិរូបរបស់ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះ។
ឯកសារបញ្ជាក់ពីភាពស្អាតស្អំនេះ មានសារសំខាន់ណាស់សម្រាប់លោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ និងអ្នកស្រី ហេង សុខា។ សារអេឡិចត្រូនិកផ្ទៃក្នុងរបស់ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ បង្ហាញថា អ្នកតំណាងរបស់ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះ បានជំរុញទៅក្រុមហ៊ុនឈ្មួញកណ្តាលផ្នែកអន្តោប្រវេសន៍នេះ ឱ្យសរសេរលិខិតមួយច្បាប់បញ្ជាក់ថាប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះឆ្លងផុតដំណាក់កាលនៃការពិនិត្យពិច័យពីភាពមិនប្រក្រតីនានា។ ដំបូងឡើយ ក្រុមហ៊ុននោះទំនងដូចជារាងភ័ន្តច្រឡំបន្តិចចំពោះការស្នើសុំនោះ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមកក្រុមហ៊ុននេះបានបន្ទន់ចិត្តយល់ព្រមធ្វើតាមសំណើនេះវិញ។
ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ បានសរសេរថា៖ «ជូនចំពោះអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធ»។ «ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ មានសេចក្ដីសោមនស្សរីករាយបញ្ជាក់ថា លោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ និងអ្នកស្រី ហេង សុខា បានឆ្លងកាត់ដំណាក់កាលពិនិត្យពិច័យបន្ថែមអំពីភាពមិនប្រក្រតីតាមរយៈការធ្វើរបាយការណ៍ផ្ទៀងផ្ទាត់ប្រវត្តិរូប ដោយទទួលបាននូវលទ្ធផលជាវិជ្ជមាន»។
«អាស្រ័យហេតុដូចបានជម្រាបជូននេះ ផ្អែកតាមលទ្ធផលខាងលើនេះ យើងខ្ញុំសូមផ្តល់អនុសាសន៍ថា លោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ និងអ្នកស្រី ហេង សុខា ពុំមានបញ្ហាក្នុងការដំណើរការនីតិវិធីសម្រាប់ជំហានបន្ទាប់ទៀតដើម្បីដាក់ពាក្យសុំសញ្ជាតិម៉ាល់តាតាមរយៈកម្មវិធីវិនិយោគជាលក្ខណៈបុគ្គលនោះទេ»។
លិខិតមួយច្បាប់នេះ អាចមានប្រយោជន៍ខ្លាំងសម្រាប់អ្នកទាំងឡាយណាដែលចង់រួចផុតពីដំណើរការពិនិត្យពិច័យរកភាពមិនប្រក្រតីនានា ក្នុងពេលដែលពួកគេបង្វិលទឹកប្រាក់ដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់។ នេះបើយោងតាមអ្នកស្រាវជ្រាវពីឧក្រិដ្ឋកម្មហិរញ្ញវត្ថុ និងអំពើលាងលុយកខ្វក់ លោក រីឆាតដ៍ ស្មីត (Richard Smith)។
លោក រីឆាតដ៍ ស្មីត ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរីថា៖ «លិខិតនោះទំនងជាអាចទុកប្រើដើម្បីបើកគណនីធនាគារមួយ ឬក៏អាចប្រើដើម្បីទទួលបានការលើកលែងពីភ្នាក់ងារផ្ទេរទ្រព្យសម្បត្តិ ឬនៅកន្លែងណាក៏ដោយដែលអ្នកចង់បានដើម្បីចរាចរសាច់ប្រាក់មួយចំនួន។ ការណ៍នេះនឹងមិនបង្កឱ្យមានការប៉ះពាល់ណាមួយនោះទេ ចំពោះការណ៍ដែលត្រូវមានឯកសារប្រភេទនេះនៅក្នុងហោប៉ៅក្រោយរបស់អ្នក»។
ក៏ប៉ុន្តែ យ៉ាងហោចណាស់នៅក្នុងកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងមួយរបស់ក្រុមគ្រួសារអ្នកស្រី ហេង សុខា លិខិតបញ្ជាក់នេះបានក្លាយជារឿងរ៉ាវឥតប្រយោជន៍។ បើទោះបីជាទាំងក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ និងក្រុមហ៊ុន រីសគ៍ អេដវ៉ៃសូរី សុទ្ធតែបានផ្តល់ឱ្យគ្រួសារនេះនូវភ្លើងខៀវក្នុងការដំណើរការនីតិវិធីបន្តនៃកម្មវិធីវិនិយោគដើម្បីទទួលបានសញ្ជាតិក៏ដោយ ក៏រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសម៉ាល់តាពុំបានឯកភាពឡើយ។
នាយិកាផ្នែកទំនាក់ទំនងសាធារណនៃក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ អ្នកស្រី សារ៉ាហ៍ នីកលីន (Sarah Nicklin) ប្រាប់ វិទ្យុអាស៊ីសេរី តាមសារអេឡិចត្រូនិកថា៖ «ពាក្យសុំរបស់ពួកគេត្រូវបានបដិសេធដោយរដ្ឋមន្ត្រីរបស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសម៉ាល់តា ដែលទទួលបន្ទុកខាងកិច្ចការផ្តល់សញ្ជាតិ»។
មន្ត្រីរដ្ឋការម្នាក់ធ្វើការនៅក្រសួងមហាផ្ទៃនៃប្រទេសម៉ាល់តា អ្នកស្រី ណាថាលី អាតារដ៏ (Nathalie Attard) ប្រាប់ វិទ្យុអាស៊ីសេរី តាមសារអេឡិចត្រូនិកថា ក្រសួងរបស់អ្នកស្រីនឹងមិនបញ្ជាក់ ហើយក៏មិនបដិសេធ ជុំវិញរឿងរ៉ាវដែលថា អ្នកស្រី ហេង សុខា និងលោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ ធ្លាប់បានដាក់ពាក្យសុំសញ្ជាតិម៉ាល់តានេះទេ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា ផ្អែកតាមច្បាប់ស្តីពីសញ្ជាតិរបស់ប្រទេសម៉ាល់តា «រដ្ឋមន្ត្រីមិនចាំបាច់បញ្ជាក់ពីមូលហេតុណាមួយក្នុងការផ្តល់ឱ្យ ឬក៏បដិសេធមិនផ្តល់ឱ្យនូវពាក្យស្នើសុំសញ្ជាតិម៉ាល់តានេះឡើយ»។
អ្នកស្រី សារ៉ា នីកលីន គូសបញ្ជាក់ថា ការទទួលខុសត្រូវសម្រាប់ការពិនិត្យពិច័យរកភាពមិនប្រក្រតីនានា គឺ «ស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់រដ្ឋអធិបតេយ្យដែលពាក់ព័ន្ធ» ហើយថាការត្រួតពិនិត្យណាមួយដែលធ្វើឡើងដោយក្រុមហ៊ុនឯកជន «គ្រាន់តែជាជំហានបឋមមួយនៅមុនពេលដំណើរការបន្តដោយភាគីរដ្ឋាភិបាលតែប៉ុណ្ណោះ»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកស្រីនិយាយថា ក្រុមហ៊ុនពិគ្រោះយោបល់ ហែនលី & ផាតណឺរស៍ បានវិនិយោគ «ទាំងពេលវេលា និងមូលធនគួរឱ្យកត់សម្គាល់ ក្នុងការបង្កើតនូវរចនាសម្ព័ន្ធសាជីវកម្មមួយដែលគាំទ្រឱ្យមានអភិបាលកិច្ចតាមរយៈការអនុវត្តប្រសើរបំផុត និងកម្រិតខ្ពស់បំផុតនៃដំណើរការពិនិត្យពិច័យហ្មត់ចត់ដើម្បីស្វែងរកភាពមិនប្រក្រតីនានា សូម្បីតែនៅមុនពេលបញ្ជូនពាក្យសុំលិខិតឆ្លងដែនរបស់អតិថិជនទៅឱ្យរដ្ឋអធិបតេយ្យណាមួយពិចារណាក៏ដោយ»។
បើយោងតាមអ្នកស្រី សារ៉ាហ៍ នីកលីន ការត្រួតពិនិត្យធ្វើឡើងដោយរដ្ឋាភិបាលម៉ាល់តាខ្លួនឯង ប្រើប្រាស់នូវ «ការពិនិត្យពិច័យរកភាពមិនប្រក្រតីក្នុងកម្រិតខ្ពស់ប្លែកខុសពីធម្មតាមួយ» ដែលធ្វើឱ្យកម្មវិធីទទួលបានសញ្ជាតិតាមរយៈការវិនិយោគរបស់ប្រទេសនេះ មានអត្រាបដិសេធពី ២៥ ទៅ ៥០ ភាគរយ។
អ្នកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «ដូច្នេះ វានឹងក្លាយជាការយល់ខុសក្នុងការយល់ថា ដំណើរការពិនិត្យពិច័យហ្មត់ចត់រកភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងកម្មវិធីដែលអនុវត្តនៅក្នុងប្រទេសម៉ាល់តា ឬនៅទីកន្លែងដទៃទៀតមានភាពទន់ខ្សោយ ឬក៏ថា ប្រទេសទាំងនេះគឺជាយានដ៏ល្អមួយសម្រាប់ឧក្រិដ្ឋជនដែលជាអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិស្តុកស្តម្ភប្រើប្រាស់ដើម្បីគេចចេញពីសំណាញ់ច្បាប់យ៉ាងងាយស្រួលនោះ»។ «ក៏ប៉ុន្តែ តាមការពិត រឿងរ៉ាវគឺផ្ទុយពីនេះទៅវិញទេ»។
ទាំងលោក អ៊ឹង ប៊ុនហូវ និងទាំងអ្នកស្រី ហេង សុខា មិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងទូរស័ព្ទ សារតាមទូរស័ព្ទ ឬសារអេឡិចត្រូនិកដើម្បីស្នើសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះឡើយ។
វិថីឆ្ពោះទៅកាន់លិខិតឆ្លងដែនសាកល
ក៏ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលក្តីសុបិនចង់បានសញ្ជាតិម៉ាល់តារបស់ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះ ត្រូវបានប៉ះទង្គិចដោយដំណើរការនៃនីតិវិធីពិនិត្យពិច័យយ៉ាងហ្មត់ចត់របស់រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសនេះ ការបដិសេធនេះបានក្លាយជាការរាំងស្ទះក្នុងរយៈពេលខ្លីមួយចំពោះការចង់ក្លាយជាពលរដ្ឋកម្រិតអន្តរជាតិនៃប្រវត្តិរបស់ក្រុមគ្រួសារនេះ។
ជាពិសេស គឺសម្រាប់អ្នកស្រី ហេង សុខា ខ្លួនឯងដែលប្រកាន់យកជីវិតរស់នៅតាមបែបជិះយន្តហោះឯកជនហ៊ឺហា។ ទំព័រប្រូហ្វាល (Profile) អ៊ីនស្តាក្រាម (Instagram) របស់អ្នកស្រី ពោរពេញទៅដោយរូបថតជាច្រើនសន្លឹករបស់អ្នកស្រីជិះយន្តហោះឯកជន។ ក្នុងរូបភាពជាច្រើនសន្លឹកនោះ អ្នកស្រីបានថតកាន់ការបូបយួរដៃម៉ាក អឺរម៉េស បឺរគីន (Hermès Birkin) តម្លៃ ៩ម៉ឺន៥ពាន់ដុល្លារ។ កូនៗរបស់ប្តីប្រពន្ធមួយគូនេះ ក៏សុទ្ធតែត្រូវបានបញ្ជូនឱ្យទៅរៀនសូត្រនៅសាលាឯកជន និងសាកលវិទ្យាល័យនានានៅប្រទេសអង់គ្លេស (England) និងបែលហ្សិក (Belgium)។
នៅខែកញ្ញាក្នុងឆ្នាំដដែលនោះក្រោយពេលដែលអ្នកស្រីទទួលបាននូវការបដិសេធពាក្យសុំលិខិតឆ្លងដែនពីប្រទេសម៉ាល់តា អ្នកស្រី ហេង សុខា បានបង្កើតក្រុមហ៊ុនសាជីវកម្មមួយនៅប្រទេសសិង្ហបុរី ដែលមានឈ្មោះថា ក្រុមហ៊ុន ដូនពេញ ភីធីអ៊ី អ៊ិលធីឌី (Daun Penh Pte Ltd)។ ការវិភាគរបស់ វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីដើមឆ្នាំនេះ បានរកឃើញថា ក្រុមហ៊ុននេះពុំបានចេញផ្សាយនូវគណនីប្រចាំឆ្នាំឡើយ ក៏ប៉ុន្តែព័ត៌មានដែលអាចរកបានជាសាធារណៈបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុននេះកាន់កាប់ការវិនិយោគមានតម្លៃច្រើនជាង ៣១លានដុល្លារ នៃមូលធនភាគហ៊ុនដែលអ្នកស្រីបានបង់រួចទាំងស្រុងនៅគ្រាដំបូង។
នៅឆ្នាំ២០២០ អ្នកស្រី ហេង សុខា បានទិញយកក្រុមហ៊ុន ខុននិកធឹម អ៊ិលធីឌី (Connectum Ltd) ជាក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាកម្មទូទាត់សាច់ប្រាក់របស់អង់គ្លេសមួយ ដែលដើរតួជាឈ្មួញកណ្ដាលរវាងអាជីវកម្មលក់រាយ អតិថិជនរបស់ពួកគេ និងក្រុមហ៊ុនផ្តល់កម្ចី ក្រេឌីត កាត នានា។ ការទិញក្រុមហ៊ុននេះដោយអ្នកស្រី ហេង សុខា ត្រូវបាន រាយការណ៍ជាលើកដំបូងដោយ វិទ្យុអាស៊ីសេរី កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០២១ ជាមួយនឹងការលាតត្រដាងថា អតីតម្ចាស់ដំបូងរបស់ក្រុមហ៊ុននេះធ្លាប់មានចំណងទាក់ទងទៅនឹងស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុបែបបោកប្រាស់ ដែលបានជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើលាងលុយកខ្វក់ទ្រង់ទ្រាយធំ។ ៧ខែក្រោយមកទៀត វិទ្យុអាស៊ីសេរី បានផ្សាយលម្អិតនូវទិន្នន័យធនាគារ និងរបាយការណ៍ប៉ូលិស ព្រមទាំងឯកសារប្រាស្រ័យទាក់ទងដោយថ្នាក់ដឹកនាំរបស់ក្រុមហ៊ុន ខុននិកធឹម នេះ ដែលបង្ហាញថា ក្រុមហ៊ុននេះធ្លាប់បានអនុញ្ញាតឱ្យទឹកប្រាក់រាប់លានដុល្លារជាមូលនិធិរបស់ឧក្រិដ្ឋជនឆ្លងកាត់តាមគណនីជាច្រើនរបស់ខ្លួន។
មិនថាជាយ៉ាងណាទេ ជុំវិញរឿងរ៉ាវអំពីអ្នកស្រី ហេង សុខា ដែលធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលម៉ាល់តារង្កៀសចិត្តដោយគិតថាអ្នកស្រីមានភាពមិនស្មោះត្រង់ ឬបានធ្វើខុសនោះ អាជ្ញាធរប្រតិបត្តិផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុ (FCA) របស់ចក្រភពអង់គ្លេស ហាក់បីដូចជាមិនបានគិតគូរយ៉ាងដូច្នេះទេ។ រាល់ការកែប្រែកម្មសិទ្ធិនៅក្នុងក្រុមហ៊ុនផ្តល់សេវាកម្មហិរញ្ញវត្ថុនៅអង់គ្លេស ត្រូវតែទទួលបាននូវការឯកភាពពីអាជ្ញាធរ FCA នេះ។ យោងតាមគណនីទើបនឹងចេញផ្សាយចុងក្រោយរបស់ក្រុមហ៊ុន ខុននិកធឹម ការឈានទៅកាន់កាប់ក្រុមហ៊ុននេះដោយអ្នកស្រី ហេង សុខា ទទួលបាននូវការឯកភាពពីអាជ្ញាធរ FCA នេះ។
អ្នកនាំពាក្យឱ្យស្ថាប័នអាជ្ញាធរ FCA បានបដិសេធមិនផ្តល់អត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងនេះទេ ដោយនិយាយថា ភ្នាក់ងាររបស់លោក «មិនអាចអត្ថាធិប្បាយទៅលើក្រុមហ៊ុននីមួយៗបានឡើយ»។ ក្រុមហ៊ុន ខុននិកធឹម មិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងសំណើសុំអត្ថាធិប្បាយជុំវិញរឿងរ៉ាវដែលថារដ្ឋាភិបាលម៉ាល់តា បានបដិសេធពាក្យសុំលិខិតឆ្លងដែនរបស់ម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនពួកគេនេះឡើយ។
ការកាន់សញ្ជាតិពីរ និងលេសនៃការទម្លាក់កំហុស
ការមិនពេញចិត្តរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចំពោះការមានសញ្ជាតិពីរក្នុងចំណោមអ្នកនយោបាយនៅកម្ពុជា មិនមែនជារឿងរ៉ាវថ្មីថ្មោងនោះទេ បើទោះបីជាអារម្មណ៍នៃការមិនពេញចិត្តជុំវិញរឿងមានសញ្ជាតិពីរនេះបានវិវត្តន៍អស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំក៏ដោយ។ លោក ហ៊ុន សែន បានតិះដៀលដល់ការអនុវត្តដូច្នេះក្នុងពេលធ្វើសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយកាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៩៦។
លោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយថា៖ «នៅពេលដែលប្រពន្ធមួយខឹងនឹងគាត់ អ្នកនយោបាយរូបនោះរត់ទៅឱបក្រសោបប្រពន្ធមួយទៀត។ គាត់លួចសម្ភារៈពីកន្លែងមួយ ហើយយកទៅលាក់ទុកនៅកន្លែងមួយទៀត»។ «អ្នកនយោបាយគួរមានសញ្ជាតិតែមួយប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីទទួលខុសត្រូវទាំងស្រុងចំពោះជាតិ និងដើម្បីឱ្យមានសមធម៌រវាងសញ្ជាតិទាំងពីរ»។
នៅពេលនោះ លោកគឺជាសហនាយករដ្ឋមន្ត្រីទីពីរក្នុងរដ្ឋាភិបាលសម្ពន្ធភាពដ៏ផុយស្រួយមួយជាមួយគណបក្សរាជានិយមហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ដែលភាគច្រើនជាអ្នកនយោបាយមិនសូវល្បីឈ្មោះរស់នៅឯនាយសមុទ្ររាប់ទសវត្សរ៍មុនពេលពួកគេត្រលប់មកកម្ពុជាវិញ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានប៉ុនប៉ងឱ្យមានខចែងមួយនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីសញ្ជាតិ ដែលនឹងដកហូតការមានសញ្ជាតិពីរសម្រាប់ថ្នាក់ដឹកនាំនយោបាយ។ គណបក្សនេះបានលើកឡើងពីកង្វល់អំពីសន្តិសុខជាតិជុំវិញការបែងចែកភក្តីភាព។
ប៉ុន្តែ ច្បាស់ណាស់ថា ទោះបីមូលហេតុបែបមនោគមន៍វិជ្ជាណាមួយដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបំផុសឡើងក៏ដោយ ក៏ការជំរុញឱ្យអ្នកនយោបាយជាន់ខ្ពស់មានសញ្ជាតិតែមួយនេះមានគោលដៅជាការកេងចំណេញនយោបាយច្រើនជាង។ កម្ពុជាកាលនោះនៅសល់ពីរឆ្នាំទៀតដល់ការបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិជាលើកទីពីរដែលមិនធ្លាប់មានក្នុងរយៈពេលរាប់សិបទសវត្សរ៍មកនោះ។ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានបាត់បង់សំឡេងឆ្នោតគាំទ្រទូទៅនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាលើកដំបូងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៣ ហើយទើបតែនៅពេលនោះទេ ដែលនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល គណបក្សនេះបានគំរាមគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ជុំវិញរឿងកើតមានសង្គ្រាមស៊ីវិលឡើងវិញនេះ។ ប្រសិនបើខចែងនោះត្រូវបានអនុម័តកាលពីពេលនោះមែន នោះវានឹងបានក្លាយជាការបង្ខំឱ្យគូបដិបក្ខដ៏មានប្រជាប្រិយភាពរបស់លោក ហ៊ុន សែន មួយចំនួនធំត្រូវជ្រើសរើសរវាងជម្រើសនៃលិខិតឆ្លងដែនទីពីរ និងតំណែងនយោបាយរបស់ពួកគេ។
ពាក់កណ្តាលកន្លះសតវត្សក្រោយមក ពុំមានសំឡេងប្រឆាំងដ៏មានអត្ថន័យនៅក្នុងសភាជាតិ ប្រឆាំងនឹងគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាឡើយ។ សព្វថ្ងៃនេះ លោក ហ៊ុន សែន ដឹងថាការគំរាមកំហែងដ៏ធំបំផុតទៅនឹងការដឹកនាំរបស់លោក គឺកើតចេញមកពីកត្តាផ្ទៃក្នុងក្នុងចំណោមមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៅក្នុងជួរគណបក្សរបស់លោក។ កាលពីខែតុលា ឆ្នាំកន្លងទៅ លោកបានបង្ខំចិត្តរឹតត្បិតតំណែងកំពូលបំផុតនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រនេះ សម្រាប់តែឥស្សរជននយោបាយដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរតែមួយ តាមរយៈការធ្វើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។ ចាប់ពីពេលនេះតទៅ អ្នកមានសញ្ជាតិពីរជាច្រើននាក់នៅក្នុងជួរថ្នាក់ដឹកនាំកាន់អំណាចរបស់កម្ពុជា នឹងត្រូវបានហាមប្រាមមិនឱ្យក្លាយជានាយករដ្ឋមន្ត្រី ប្រធានរដ្ឋសភាជាតិ ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ឬប្រធានក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញឡើយ។ ថាតើច្បាប់នេះនឹងបញ្ឈប់នូវលំហូរនៃមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សនេះក្នុងការស្វះស្វែងបម្លែងភាពមានបានដែលពួកគេប្រមូលបាននៅក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេឱ្យក្លាយទៅជាការទទួលបានលិខិតឆ្លងដែនទីពីរសម្រាប់ពួកគេ និងកូនៗរបស់ពួកគេបានយ៉ាងណានោះ គេនៅរង់ចាំមើលតទៅទៀត៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។