បុណ្យខួបគម្រប់ ១០០ថ្ងៃ សពលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នឹងធ្វើនៅខែតុលា ខាងមុខ។ ក្រុមគ្រួសារ និងគណៈកម្មការបុណ្យសពកំពុងរៀបចំធ្វើរូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងចេតិយក្បែរផ្នូរលោកនៅខែត្រតាកែវ។ ទន្ទឹមនឹងការរៀបចំបុណ្យរូបសំណាកនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលក៏ទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែរ។
ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានប្រមូលផ្ដុំគ្នា និងបែកចែកជាក្រុមដើម្បីទាមទារស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងការពារសុវត្ថិភាពជូនក្រុមគ្រួសាររបស់លោក។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស ហៅកាត់ថា សង់ត្រាល់ (CENTRAL) លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលតែងតែជួបគ្នាជាប្រចាំពិភាក្សាអំពីបញ្ហានានានៅក្រោយឃាតកម្មលើលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ លោកបញ្ជាក់ថា ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជានិមិត្តរូបនៃការបញ្ចេញមតិ។
លោក មឿន តុលា ឲ្យដឹងថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលបានបែងចែកជាច្រើនក្រុម គឺទី១ ក្រុមត្រូវពន្យល់សហគមន៍ជាតិ និងអន្តរជាតិ អំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកំពុងតែញាំញី និងគាបសង្កត់ រឹតត្បិតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ ទី២ ក្រុមរៀបចំធ្វើរូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងចេតិយ ក្រុមទី៣ ក្រុមឃ្លាំមើលនិងរក្សាសុវត្ថិភាពក្រុមគ្រួសារលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ក្រុមទី៤ ក្រុមអ្នកច្បាប់ដើម្បីសិក្សាពីករណីឃាតកម្ម និងផ្ដល់មេធាវីជូនក្រុមគ្រួសារលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដើម្បីតតាំងផ្លូវច្បាប់ និងស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត។
លោក មឿន តុលា បញ្ជាក់ថា ប្លង់រូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នឹងត្រូវដាក់តាំងនៅក្បែរផ្នូរលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ លោកបញ្ជាក់ថា ទាំងរូបសំណាក និងចេតិយ ក្រុមការងារចង់ធ្វើឲ្យរួចរាល់នៅចំថ្ងៃពិធីបុណ្យសព ១០០ថ្ងៃ លោកបណ្ឌិត។ លោកបន្ថែមថា រូបសំណាកនេះនឹងមានកម្ពស់ជាង ២ម៉ែត្រ រួមទាំងជើងទម្រ៖ «យើងឆ្លងទាំង ១០០ថ្ងៃ ឆ្លងរូបសំណាក និងចេតិយតែម្ដង ប៉ុន្តែយើងត្រូវការថវិកា និងពេលវេលា ដូច្នេះយើងនឹងអាចធ្វើមិនទាន់ តែយើងមានផែនការជាក់លាក់ក្នុងការធ្វើរូបសំណាកនេះ»។
ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ គាំទ្រចំពោះការធ្វើរូបសំណាកនេះ ប៉ុន្តែលោកទាមទារឲ្យក្រុមការងាររៀបចំធ្វើរូបសំណាកនេះ បើកទូលាយដើម្បីឲ្យសាធារណជនជួយឲ្យគំនិតយោបល់ ថាតើរូបសំណាកនេះធ្វើឡើងមានរូបរាងបែបណា៖ «ខាងព្រះពុទ្ធសាសនាគេអភិសេករូបព្រះហ្នឹង គេធ្វើបុណ្យ ហើយមានការចូលរួម មានភាពសកា្ករៈ ហើយរូបហ្នឹងលែងទៅជាថ្ម ទៅជារូបជាទីសក្ការៈ ទៅជាអវតារតំណាង»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មិនមានយោបល់លើការធ្វើរូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះទេ ព្រោះថា ការកំណត់តម្លៃលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាវីរបុរស ឬយ៉ាងណានោះ គឺអាស្រ័យលើប្រជាពលរដ្ឋ៖ «ខ្ញុំសុំមិនមានមតិទេអាហ្នឹង ស្រេចលើប្រជាពលរដ្ឋលោកមានយល់ឃើញយ៉ាងម៉េច ហើយនឹងស្នើសុំទៅតាមនីតិវិធីទៅរដ្ឋាភិបាលបានបាន ព្រោះការវាយតម្លៃជាវីរជន អាហ្នឹងមិនសំខាន់លើក្រុមគាំទ្រ ឬមិនគាំទ្រទេ បើលើកត្រួសៗទៅមិនមានការវាយតម្លៃជាក់លាក់ទេ អាហ្នឹងមិនមានតម្លៃសម្រាប់លោកបណ្ឌិតទេ»។
ក្រុមការងាររៀបចំធ្វើរូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដាក់តាំងនៅខែត្រតាកែវនេះ គឺនៅស្របពេលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ កំពុងដាក់លិខិតទៅសាលារាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃទី១៧ ខែសីហា ស្នើសុំតម្កល់រូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី សង់អំពីស្ពាន់នៅទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងគោលបំណងរំលឹកដល់វីរភាពរបស់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី ផង និងចាត់ទុកជានិមិត្តរូបនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិផង ព្រមទាំងដើម្បីសម្ដែងនូវការគោរពដល់ដួងវិញ្ញាណក្ខន្ធរបស់លោកផង។
គណបក្សប្រឆាំងលើកឡើងថា កន្លែងដែលប្រសើរបំផុតសម្រាប់តម្កល់រូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី គឺទីលានប្រជាធិបតេយ្យ ដោយពលរដ្ឋខ្មែរមើលឃើញលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជានិមិត្តរូបនៃសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ដូច្នេះទីលានប្រជាធិបតេយ្យគឺជាកន្លែងសក្ដិសមបំផុតសម្រាប់រូបសំណាកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ដែលហ៊ានបញ្ចេញមតិរហូតដល់ឃាតកបាញ់សម្លាប់នៅកណ្ដាលទីក្រុងភ្នំពេញ។
ពលរដ្ឋខ្មែរស្ទើរតែពេញនគរបានចាត់ទុកលោកបណ្ឌិត កែម ឡី ជាវីរបុរសខ្មែរនៅសតវត្សទី២១ ដែលពួកគេគោរពស្រលាញ់ និងចាត់ទុកជាអ្នកក្លាហាន ហ៊ាននិយាយការពិតដ៏ឆ្នើមឧត្ដមម្នាក់ ដើម្បីភាពយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គមជាតិខ្មែរ។
ការបាត់បង់លោកបណ្ឌិត កែម ឡី គឺជាការបាត់បង់ធនធានមនុស្សដ៏កម្រ និងសំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងសង្គមកម្ពុជា ដែលលោកជាអ្នកវិភាគឥតសំចៃមាត់ ដែលផ្អែកលើភស្តុតាងជាក់ស្ដែងនៅក្នុងសង្គមតាមរយៈការស្រាវជ្រាវរកឃើញរបស់លោក។ ថ្វីដ្បិតតែរូបកាយរបស់លោកបានបាត់បង់ពីលោកិយ តែស្នាដៃ ពាក្យសម្ដី សេចក្ដីក្លាហានរបស់លោកបានបន្សល់ទុកឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប គឺមិនបាត់បង់នោះឡើយ។ លើសពីនេះទៀត អ្វីដែលពលរដ្ឋខ្មែរចង់បាននោះ គឺការរក្សារូបរាងរបស់លោកឲ្យបានរាប់រយឆ្នាំទៅមុខទៀត ដើម្បីឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយបានស្គាល់មុខមាត់របស់លោកដូចមនុស្សនៅសម័យនេះដែរ គឺការសាងសង់រូបសំណាក។
ក្រោយឃាតកបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែកក្កដា នោះ ពលរដ្ឋជាច្រើនស្រែកទ្រហោយំ សំដែងការសោកស្ដាយ និងទាមទារឲ្យស្វែងរកឃាតកពិត និងអ្នកបញ្ជានៅពីក្រោយខ្នង។
ការទាមទារស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី នេះ ក្រៅពីអង្គការសង្គមស៊ីវិល គឺសហគមន៍រងគ្រោះដីធ្លីបានរៀបចំធ្វើយុទ្ធនាការថ្ងៃច័ន្ទពណ៌ខ្មៅ ដែលជាការទាមទារឲ្យមានការដោះលែងបុគ្គលិកការងារសិទ្ធិមនុស្សអង្គការអាដហុក (ADHOC) ចំនួន ៤រូប អគ្គលេខាធិការរង គ.ជ.ប និងទាមទារឲ្យស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី។ តែក្រុមអ្នកទាមទារនេះបែរជាអាជ្ញាធរបានចាប់ខ្លួនចំនួនពីររូប គឺអ្នកស្រី ទេព វន្នី និងអ្នកស្រី បូវ សោភា។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការខុមហ្វ្រែល (COMFREL) លោក គល់ បញ្ញា មានប្រសាសន៍ថា សហគមន៍អន្តរជាតិកំពុងតែរង់ចាំមើលសកម្មភាពរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការលាតត្រដាងឃាតកពិត និងអ្នកនៅពីក្រោយខ្នង។ លោកបញ្ជាក់ថា ខាងអង្គការសង្គមស៊ីវិលវិញ ក៏មិននៅស្ងៀមដែរចំពោះករណីទាមទារយុត្តិធម៌នេះ៖ «ការងារស៊ើបអង្កេតនេះ ប្រហែលជាអង្គការជាតិ និងអន្តរជាតិនេះទុកពេលឲ្យរដ្ឋាភិបាលខិតខំធ្វើ តែមើលទៅយើងព្រួយបារម្ភ ការងារស៊ើបអង្កេតនេះ រហូតមកទល់ពេលនេះរដ្ឋាភិបាលមិនទាន់បានចេញរបាយការណ៍អ្វីសោះ»។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន ក៏ជំរុញឲ្យស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងក្រុមគ្រួសារដែរ ប៉ុន្តែលោកករណីនេះលោកថា ទុកពេលឲ្យតុលាការនិងសមត្ថកិច្ចរដ្ឋាភិបាលធ្វើការបន្តិចសិន។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ពន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា ឲ្យដឹងថា ភរិយាលោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានសម្រេចពឹងពាក់មេធាវីនៃអង្គការរបស់លោកហើយ ដើម្បីប្ដឹងទាមទារយុត្តិធម៌ជូនស្វាមីរបស់អ្នកស្រី។
ព្រះរាជអាជ្ញារង និងជាអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ លោក លី សុផាណា ដែលជាអ្នកកាន់សំណុំរឿងឃាតកម្មបណ្ឌិត កែម ឡី ឲ្យអាស៊ីសេរី ដឹងយ៉ាងខ្លីនៅថ្ងៃទី១៨ ខែសីហា ថា ចៅក្រមកំពុងបន្តការស៊ើបសួរ។
អង្គការឃ្លាំមើលពិភពលោក (Global Witness) ប្រកាសថ្កោលទោសជាខ្លាំងចំពោះឃាតកម្មលោក កែម ឡី។ អង្គការអន្តរជាតិនេះបានអំពាវនាវឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យចំពោះករណីបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី ដើម្បីនាំយកឧក្រិដ្ឋជនពិតប្រាកដមកផ្ដន្ទាទោស មិនមែនតែខ្មាន់កាំភ្លើង។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា រងការចោទប្រកាន់ និងមានប្រវត្តិមិនល្អរាប់សិបឆ្នាំពីការសម្លាប់សកម្មជននយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងកម្មករ ដែលអាជ្ញាធរកម្រចាប់ខ្លួនជនល្មើសពិតប្រាកដមកផ្ដន្ទាទោស។
Global Witness ក៏ទទូចឲ្យម្ចាស់ជំនួយអន្តរជាតិរបស់កម្ពុជា ថ្កោលទោសឲ្យខ្លាំងក្លា និងទាមទារការស៊ើបអង្កេតដោយឯករាជ្យចំពោះការបាញ់សម្លាប់លោក កែម ឡី នេះ។
លោក មឿន តុលា បញ្ជាក់ថា ក្រៅពីក្រុមការងារធ្វើរូបសំណាករូបបណ្ឌិត កែម ឡី និងចេតិយនោះ គឺក្រុមអង្គការស៊ីវិលក៏ទាមទារស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនលោកបណ្ឌិត កែម ឡី និងអ្នកផ្សេងទៀត រួមមានលោក ឈុត វុទ្ធី លោក ជា វិជ្ជា និងលោក ហង្ស សេរីឧត្តម ជាដើម។ លោកបញ្ជាក់ថា បើសិនជាតុលាការសព្វថ្ងៃមិនឯករាជ្យ ដែលមិនអាចជាទីសង្ឃឹមសម្រាប់ជនរងគ្រោះបានទេ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនៅតែរក្សាជំហរទាមទារយុត្តិធម៌នេះ នៅពេលណាដែលតុលាការអាចផ្លាស់ប្ដូររបៀបធ្វើការរបស់ខ្លួន ពោលគឺតុលាការដែលជាទីពឹងសម្រាប់ស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនជនរងគ្រោះបាន។
គិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៣ មក យ៉ាងហោចណាស់មានមនុស្សជាង ១០០នាក់ ត្រូវបានគេធ្វើឃាតកដោយសារការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន ការបញ្ចេញមតិ ការជាប់ពាក់ព័ន្ធជាមួយអ្នកនយោបាយ និងហេតុផលផ្សេងទៀត។ អ្នកទាំងនោះរួមមាន អ្នកសារព័ត៌មាន សកម្មជនគណបក្សនយោបាយ សកម្មជនបរិស្ថាន សកម្មជនការពារដីធ្លី សិល្បករ សហជីព កម្មកររោងចក្រ និងចុងក្រោយគឺអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម និងនយោបាយ គឺបណ្ឌិត កែម ឡី៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖
ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។