អ្នកវិភាគ និងសង្គមស៊ីវិលយល់ថា លោក ហ៊ុន សែន គួរតែទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ចំពោះការប្រើប្រាស់សម្ដីប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនៅក្នុងសារសំឡេង បែកធ្លាយមួយដែលលោកលូកដៃអន្តរាគមន៍នៅក្នុងជម្លោះផ្ទៃក្នុងក្រុមហ៊ុនលោកឧកញ៉ា គិត ម៉េង។ មន្ត្រីនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថា សមត្ថកិច្ចមិនស៊ើបអង្កេតករណីនេះទេ ដោយសារតែសារសំឡេងដែលបែកធ្លាយនោះ គ្មានប្រភពច្បាប់លាស់។ ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក ហ៊ុន សែន បានទទួលស្គាល់សំឡេងរបស់លោករួចហើយ។
អ្នកវិភាគ និងសង្គមស៊ីវិល សម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះស្ថាប័នយុត្តិធម៌ ដែលរក្សាភាពស្ងប់ស្ងាត់ មិនចាត់វិធានការច្បាប់លើមេដឹកនាំរបបក្រុងភ្នំពេញ ដែលនិយាយប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ ខណៈ ដែលកន្លងមក អ្នកដែលហ៊ានរិះគន់ និងអ្នកនិយាយប៉ះពាល់ព្រះមហាក្សត្រ តែងតែត្រូវបានចាប់ខ្លួន និងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការជាដើម។
កាលពីចុងខែធ្នូ លោក ហ៊ុន សែន បាននិយាយប្រមាថព្រះមហាក្សត្រជាថ្មីម្តងទៀត នៅក្នុងសារសំឡេងបែកធ្លាយមួយ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ប្រើអំណាចរបស់ខ្លួនលូកដៃអន្តរាគមន៍ជម្លោះផ្ទៃក្នុងក្រុមហ៊ុនទូរទស្សន៍ស៊ី.អិន.ស៊ី (CNC) របស់លោក គិត ម៉េង អ្នកជំនួញដ៏ធំមួយនៅកម្ពុជា។ ក្នុងសារសំឡេងបែកធ្លាយនោះ បង្ហាញថា លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជា ឲ្យលោក គិត ម៉េង ដកហូតមុខតំណែងលោកអគ្គនាយកទូរទស្សន៍ CNCចេញ។ លោក ហ៊ុន សែន ថា លោក គិត ម៉េង ត្រូវតែធ្វើតាមព្រោះអំណាចរបស់លោកធំណាស់ សូម្បីតែស្ដេចផែនដីក៏ដោយក៏លោកមិនព្រឺឆ្អឹងខ្នងដែរ៖ «ជាមួយខ្ញុំកុំនិយាយឲ្យសោះ ឪស្ដេច ម៉ែស្ដេច ក៏ខ្ញុំដាក់ដែរ កុំនិយាយបញ្ហាកូនអ្នកធំក្មួយអ្នកធំ ការយោគយល់អត់ទេ»។
ការនិយាយប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនេះមិនមែនជាលើកទី១នោះទេ។ កាលពីឆ្នាំ២០០៥ លោក ហ៊ុន សែន បានគំរាមរំលាយរបបរាជានិយម ហើយដាក់ជំនួសមកវិញនូវរបបសាធារណរដ្ឋ ប្រសិនបើព្រះមហាក្សត្រ សម្ដេចព្រះនរោត្តម សីហមុនី មិនព្រមឡាយព្រះហស្តលេខាលើសន្ធិសញ្ញាបំពេញបន្ថែមស្ដីពីព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ មាត្រា ៧នៃច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់ជាប្រមុខរដ្ឋមួយជីវិត ហើយអង្គព្រះមហាក្សត្រ មិនអាចនរណារំលោភបំពានបានឡើយ។
រដ្ឋសភានៃរបបលោក ហ៊ុន សែន បានតាក់តែង និងអនុម័តមាត្រា ៤៣៧ស្ទួនថ្មីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ស្ដីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ។ ច្បាប់ថ្មីចែងថា «ការប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ឆ្នាំទៅ ៥ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ២លានរៀល ទៅ ១០លានរៀល។ ចំពោះនីតិបុគ្គល ក៏អាចត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសពិន័យជាប្រាក់ពី ១០លានរៀល ទៅ៥០លានរៀល ព្រមទាំងទោសបន្ថែមមួយ ឬច្រើន ក្នុងករណីដែលតុលាការរកឃើញថា មានពិរុទ្ធភាពពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រមាថចំពោះអង្គព្រះមហាក្សត្រ»។
ក្រោយច្បាប់នេះចេញភ្លាម មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សរិះគន់ថា របបលោក ហ៊ុន សែន នឹងប្រើប្រាស់ច្បាប់នេះដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញអ្នករិះគន់ និងបក្សប្រឆាំង។ យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានមនុស្សបីនាក់ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនករណីប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ ក្រោយច្បាប់នេះអនុម័តរួច។
លោក ឃាង ណាវី អាយុ ៥០ឆ្នាំ ត្រូវបានចាប់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃទី១៣ ឧសភា បន្ទាប់ពីបានបញ្ចេញមតិ ក្នុងប្រអប់បញ្ចេញមតិ (ខ្ទង់ Comment) ក្នុងន័យថា ព្រះមហាក្សត្រ និងសមាជិករាជវង្សដទៃទៀត បានចូលដៃចូលជើង ជាមួយរបបលោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការរម្លាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិកន្លងមក។ រីឯលោក បាន សម្ភីរ អាយុ ៧០ឆ្នាំ ជាជាងកាត់សក់ ត្រូវបានចាប់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី២០ ឧសភា ដោយ បានចែកចាយបន្ត (Share) វីដេអូខ្លីមួយ ស្ដីពីទុក្ខលំបាក របស់អ្នកភូមិស្រែគរ នៅខេត្តស្ទឹងត្រែង ដែលរងគ្រោះពីការអភិវឌ្ឍទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ រូបថតលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ជាមួយភរិយា និងរូបដាច់ដោយឡែកមួយទៀត គឺព្រះឆាយាល័ក្ខណ៍ព្រះមហាក្សត្រ គង់ក្នុងរថយន្ត។ ចំណែកបុរសម្នាក់ទៀត ឈ្មោះ អៀង ជលសា អាយុ២៦ឆ្នាំ មានមុខរបរលក់កោះមាន់ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១៥ មិថុនា ក្រោយពេលបុរសម្នាក់នេះ បានបង្ហោះសាររិះគន់ព្រះមហាក្សត្រ កាលពីយប់ថ្ងៃទី១៣ មិថុនា នៅលើគណនីហ្វេសប៊ុក (Facebook) របស់ខ្លួន។
អ្នកវិភាគថា ប្រសិនបើអាជ្ញាធរមិនចាត់ការលោក ហ៊ុន សែន បានន័យថា របបក្រុងភ្នំពេញអនុវត្តច្បាប់ដោយមានស្តង់ដារពីរផ្សេងគ្នា។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ លើកឡើងថា របៀបដឹកនាំរបស់លោក ហ៊ុន សែន គឺប្រើ ច្បាប់ព្រៃ ព្រោះអ្វីដែលលោក ហ៊ុន សែន ធ្វើ និងនិយាយ គឺតែងតែបំពានគ្រប់បែបយ៉ាងទៅលើ ស្ថាប័នជាតិ រួមទាំងស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ។ លោក គឹម សុខ បន្តថា នៅពេលប្រជារាស្ត្រ និង អ្នកនយោបាយប្រឆាំង និយាយប៉ះពាល់ដល់ព្រះមហាក្សត្រ គឺរបបលោក ហ៊ុន សែន តែងប្រើប្រាស់ វិធានការច្បាប់យ៉ាងតឹងរ៉ឹង ទោះបីជាព្រះមហាក្សត្រមានព្រះទ័យទូលាយមិនយកទោសពៃរ៍ក្ដី ប៉ុន្តែ លោក ហ៊ុន សែន វិញ គឺតែងតែទុកព្រះមហាក្សត្រជាឧបករណ៍នយោបាយ និងជាល្បែងសម្រាប់ លេងសើច និងអាចប្រមាថបានតាមអំពើចិត្ត៖ «តាមគោលការណ៍យុត្តិធម៌នៃច្បាប់ និងភាពស្មើគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់ គឺពាក្យប្រមាថមើលងើយព្រះមហាក្សត្រដោយលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវប្រឈមនៅតុលាការហើយ មិនមែនដាក់ទោសទណ្ឌតែលើពលរដ្ឋសាមញ្ញដែលប៉ះពាល់ព្រះកិត្តិនាមព្រះអង្គទេ។ ប៉ុន្តែនៅប្រទេសកម្ពុជា តើអ្នកណាហ៊ានចាត់វិធានការលើលោក ហ៊ុន សែន បើគាត់នេះចាត់ទុកខ្លួនឯងជាស្ដេចដ៏មានអំណាចបំផុត ក្នុងឈ្មោះមិនមែនស្ដេចរួចទៅហើយនោះ។ គាត់ចាត់ទុកខ្លួនឯងជាស្ដេចនៃព្រះរាជបល័្លង្ក ជាស្ដេចនៃអង្គការនីតិប្បញ្ញត្តិ មានរដ្ឋសភា ព្រឹទ្ធសភា ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ជាស្ដេចនៃអង្គការនីតិប្រតិបត្តិ ជាស្ដេចនៃអ្នកចាត់ចែងប្រយោជន៍ជាតិទាំងអស់ នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលអ្នកណាក៏ទៅលូនក្រាបគាត់ដែរ ដូច្នេះតើមានស្ថាប័នណា ទៅចាត់វិធានការលើគាត់»។
អ្នករងគ្រោះនៃច្បាប់ការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រក៏ចង់ឲ្យលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានផ្ដន្ទាទោសដែរ។ អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចលោក លឺ ឡាយស្រេង ដែលកំពុងនិរទេសខ្លួននៅក្រៅប្រទេសដោយសារជាប់បណ្ដឹងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ លើកឡើងថា ការប្រើភាសាថា ទោះបីជាមាតា បិតា ព្រះមហាក្សត្រក៏មិនខ្លាចដែរនេះ បង្ហាញថា លោកហ៊ុន សែន កំពុងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រពេញទី និងទុកព្រះមហាក្សត្រនៅក្រោមបង្គាប់របស់ខ្លួនថែមទៀត។ ព្រឹទ្ធាចារ្យ លឺ ឡាយស្រេង បន្តថា បើសិនជាកម្ពុជាមានការអនុវត្តច្បាប់ត្រឹមត្រូវពិតប្រាកដនោះ លោក ហ៊ុន សែន មិនអាចគេចផុតពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់ឡើយ៖ «បើសិនជាក្រៅពីលោក ហ៊ុន សែន និយាយវិញ គឺជាប់គុកបាត់ទៅហើយ ប៉ុន្តែគាត់ដាក់គុកខ្លួនគាត់មិនកើត។ គាត់សព្វថ្ងៃនេះ ទៅជាមហាអធិរាជ ដែលធំជាស្ដេចទៅទៀត ព្រោះម៉ែឪស្ដេចក៏មិនខ្លាចដែរអ៊ីចឹងគឺថា ខ្ញុំលែងយល់តែម្ដង។ ពាក្យសម្ដីនៃថ្នាក់ដឹកនាំអីអ៊ីចឹងៗទៅ។ ប្រសិនបើរាស្ត្រប្រជា ឬថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិអីនៅ ក្នុងស្រុក ឬក៏អ្នកទៀតហ៊ាននិយាយ គឺនឹងត្រូវចាប់ដាក់គុកបាន មិនអាចនៅបានទេ»។
កាលពីខែតុលា ឆ្នាំ២០១៧ លោក លឺ ឡាយស្រេង ត្រូវបានមេធាវីលោក ហ៊ុន សែន និងគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិច ប្តឹងទៅតុលាការដោយចោទថា លោកប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ បន្ទាប់ពីគណនីហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ "សីហា" ដែលស្និតនឹងរបបលោក ហ៊ុន សែន បានលួចបញ្ចេញសារសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទ របស់លោក លឺ ឡាយស្រេង ជាមួយអតីតមន្ត្រីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចដូចគ្នា គឺអ្នកស្រី គី លំអង។ សារសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទនោះ លោក លឺ ឡាយស្រេង និយាយថា ប្រសិនបើព្រះមហាក្សត្រ ទ្រង់មិនអាចអន្តរាគមន៍ដោះស្រាយវិបត្តិនយោបាយនេះបានទេ ទ្រង់គួរដាក់រាជ្យវិញទៅ។
ចំណែកប្រធានស្តីទីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ក៏ត្រូវបានរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក អង្ស វង្សវឌ្ឍានា បញ្ជាឲ្យអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញចាត់វិធានការច្បាប់ដែរ កាលពីថ្ងៃទី៨ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៨ បន្ទាប់ពីលោក សម រង្ស៊ី បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុក ដោយចាត់ទុកព្រះរាជសាររបស់ព្រះមហាក្សត្រអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋទៅបោះឆ្នោត ថាជាលិខិតក្លែងក្លាយ ឬក៏ជាលិខិតមួយដែលបានធ្វើឡើងក្រោមការគំរាមកំហែងពីសំណាក់លោក ហ៊ុន សែន។
ទាក់ទងសំណុំរឿងប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ឆ្លើយតបថា ស្ថាប័នរដ្ឋ នឹងមិនស៊ើបអង្កេតសម្ដីរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ នាំឲ្យខាត់ពេលវេលានោះទេ ព្រោះវាជាសារបែកធ្លាយ ដែលគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់។ ប៉ុន្តែ នៅពេលអាស៊ីសេរី សួរថា ហេតុអ្វីបានជាសារបែកធ្លាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងមន្ត្រីរបស់លោក ហ៊ុន សែន សុទ្ធតែជាសារបែកធ្លាយគ្មានមូលដ្ឋានរ៉ឹងមាំច្បាស់លាស់ ដើម្បីស្រាវជ្រាវចាត់វិធានការ ច្បាប់ ប៉ុន្តែសម្រាប់បែកធ្លាយរបស់គណបក្សប្រឆាំង ឬអ្នកមាននិន្នាការផ្ទុយពីរបបក្រុងភ្នំពេញ តែង រកឃើញថា មានមូលដ្ឋានរ៉ឹងមាំ និងតែងតែបើកការស្រាវជ្រាវ និងចាត់ការច្បាប់យ៉ាងតឹងរ៉ឹងទៅវិញ ? លោក ជិនម៉ាលីន ឆ្លើយថា ដោយសារកន្លងមក សារបែកធ្លាយរបស់ក្រុមប្រឆាំង មានមូលដ្ឋាន ច្បាប់ច្បាស់លាស់។ ម្យ៉ាងវិញទៀត មិនមែនគ្រប់សារបែកធ្លាយ និងពាក្យបណ្ដឹងទាំងអស់ ត្រូវតែ ស៊ើបអង្កេតស្រាវជ្រាវរកទទួលខុសត្រូវចំពោះមុខច្បាប់នោះទេ៖ «ករណីនេះគឺខុសគ្នា។ ករណីវិធានការច្បាប់កន្លងមក គឺវាមានមូលដ្ឋាន ភស្តុតាង មានសាក្សី សូម្បីតែសាមីខ្លួនក៏សារភាពថា ខ្លួននិយាយបែបនឹងដែរ។ អ៊ីចឹងទេ ផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានភស្តុតាង សាក្សី គឺបញ្ជាក់ថា សារសំឡេងនោះ គឺជារបស់បុគ្គលហ្នឹងជាការពិត ដូច្នេះហើយបានជាមានវិធានការច្បាប់។ ប៉ុន្តែសារដែលលោកលើកឡើងមិញនេះ គឺមានការវិភាគផ្សេងៗគ្នាទៅតាមនិន្នាការនយោបាយ ទាំងមិនដឹងថា សារពិតឬមិនពិតផង អ៊ីចឹងការវិភាគនោះគឺគ្មានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់បន្តិចទាល់តែសោះទេ។ អញ្ចឹងក្នុងនាមជាអ្នកច្បាប់ ខ្ញុំមិនអាចមានការអត្ថាធិប្បាយទៅលើសារមួយដែលមិនដឹងថា ពិតឬមិនពិតផងនោះទេ»។
បើទោះបីជាលោក ជិន ម៉ាលីន ថា សំឡេងនោះ គ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ និងទម្លាយដោយក្រុមបក្ស ប្រឆាំងក្ដី ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ខ្លួនឯងថា លោកពិតជាបានផ្តល់លុយដល់ អ្នកសារព័ត៌មាននៃទូរទស្សន៍ CNCមែន។
លើសពីនេះ កាលពីថ្ងៃទី២១ ខែធ្នូ កន្លងទៅ លោក ហ៊ុយ វណ្ណៈ បានបើកកិច្ចប្រជុំជាមួយបុគ្គលិក ទូរទស្សន៍ CNC ថា លោក ហ៊ុន សែន ពិតជាបានផ្ញើសំឡេង ១៣នាទី ដើម្បីអន្តរាគមន៍បញ្ចប់ជម្លោះ ផ្ទៃក្នុងទូរទស្សន៍ CNC ពិតប្រាកដមែន៖ «ខ្ញុំនឹងបន្តថា ហេតុអីរឿងនេះ មានការយកចិត្តទុកដាក់ពីលោកឧកញ៉ា គិត ម៉េង រហូតដល់សម្ដេច តេជោ។ រឿងនេះប្រហែលមានគ្នាយើងមួយចំនួន បានស្ដាប់លឺសំឡេង ហើយមុននេះ ខ្ញុំទើបទទួលបានរបាយការណ៍ថា មានការផ្សាយនៅក្នុងកាសែត ឌឹ ខេមបូឌា ដេលី (The Cambodia Daily) ហើយ អ៊ីចឹងខ្ញុំចាំបាច់ដើម្បីបកស្រាយដើម្បីឲ្យគ្នាយើងយល់។ សម្ដេច តេជោ លោកអន្តរាគមន៍ ក៏អត់មានអីសម្ងាត់ដែរ ការយកចិត្តទុកដាក់ប្រជាពលរដ្ឋរបស់គាត់ ក្នុងនាមក្រុមហ៊ុនក្នុងប្រទេសរបស់គាត់ និងរដ្ឋាភិបាលគាត់»។
អ្នកជំនាញផ្នែកច្បាប់ក៏ចង់ឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតករណីលោក ហ៊ុន សែន ប្រមាថព្រះមហាក្សត្រដែរ។
អ្នកនាំពាក្យសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) លោក ស៊ឹង សែនករុណា មានប្រសាសន៍ថា ប្រសិនបើសម្ដីរបស់លោក ហ៊ុន សែន ជាសម្ដីពិតស្ដែងចេញពីចិត្តពិត គឺបង្ហាញថា លោក ហ៊ុន សែន ពិតជាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងលើព្រះមហាក្សត្រ ដូចគេមើលឃើញកន្លងមកមែន។ លោក ស៊ឹង សែនករុណា បញ្ជាក់ថា ស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ គួរតែស៊ើបអង្កេតសារបែកធ្លាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដែល និយាយប៉ះពាល់ព្រះមហាក្សត្រ៖ «ប្រសិនបើទទួលព័ត៌មានអំពីបទល្មើសហើយ អត់មានចាត់ការ បានន័យថា អ្នកទាំងអស់នេះ គឺអនុវត្តច្បាប់អត់ស្មើភាពគ្នា មានន័យថា ស្តង់ដារពីរ។ ប្រសិនបើប៉ះទៅលើអ្នកមានអំណាច ប៉ះទៅលើអ្នកមានប្រាក់ គឺតែងតែអ៊ីចឹង ហើយកន្លងមក យើងមើលឃើញអ៊ីចឹងហ្មង ហើយបើចំបុគ្គលប្រមុខដឹកនាំកំពូលអ៊ីចឹងទៀត រឹតតែមិនហ៊ានចាត់វិធានការទៅទៀត។ នេះហើយជាហេតុផលមួយដែលយើងមិនអាចទទួលយកបានព្រោះអីប្រទេសដែលអនុវត្តច្បាប់ វាមិនអាចស្តង់ដារពីរទេ គឺជនណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវឈមផ្លូវច្បាប់ដែរ ទោះបីអ្នកនោះជាអ្នកណាក៏ដោយ»។
លោកបន្តថា ការមិនស៊ើបអង្កេតសំណុំរឿងលោក ហ៊ុន សែន ដែលរងការចោទប្រកាន់ថា ប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនេះ គឺជាការអនុវត្តច្បាប់មានស្តង់ដារពីរ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។