សាលាឧទ្ធរណ៍បើកសវនាការករណី សកម្មជនសង្គម និងនយោបាយដែលប្ដឹងស្នើតុលាការជាន់ខ្ពស់មួយនេះទម្លាក់បទចោទរបស់សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ក្នុងសំណុំរឿងញុះញង់ កាលពីឆ្នាំ២០២១ ពាក់ព័ន្ធនឹងការតវ៉ាទាមទារឲ្យដោះលែង មេដឹកនាំលោក រ៉ុង ឈុន ។ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស នៅតែទុកការទាមទាររបស់ក្រុមយុវជនជាសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងមិនបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សង្គមដូចការចោទប្រកាន់របស់តុលាការឡើយ។
ក្រុមយុវជនអតីតខ្មែរថាវរៈ ដែលធ្វើកិច្ចការងារសង្គម មិនរំពឹងថា សាលាឧទ្ធរណ៍អាចផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ពួកគាត់ឡើយ ក្រោយពេលពួកគាត់ ចំនួន០៩នាក់ ដែលរងការចោទប្រកាន់ ក្នុងសំណុំរឿងបទញុះញង់ បានចូលបំភ្លឺនៅ សាលាឧទ្ធរណ៍ភ្នំពេញ នៅថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា តាមសាលដីកាតុលាការ។
សវនាការនេះ តុលាការបានផ្ទៀងផ្ទាត់ចម្លើយ និងពិនិត្យសំណើរបស់ក្រុមសកម្មជន ដើម្បីធ្វើការពិចារណាថានឹងទម្លាក់បទចោទឬបន្តការចោទប្រកាន់លើក្រុមយុវជនតទៅទៀត។ តុលាការនឹងប្រកាសសាលដីកានៅថ្ងៃទី២២ ខែសីហា ខាងមុខ។
ប្រធានសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ លោក កើត សារ៉ាយ ឲ្យដឹងថា ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាជំនុំជម្រះនៃសាលាឧទ្ធរណ៍ លើកឡើងក្នុងសវនាការថា ការសួរដេញដោលពេលនេះដើម្បីឲ្យតុលាការ អាចចង់ដឹងពីចម្លើយរបស់សកម្មជនពេលនេះថានៅតែ ដូចទៅនឹងចម្លើយក្នុងរបាយការណ៍របស់សាលាដំបូងរាជធានី ភ្នំពេញឬយ៉ាងណា? ហើយតុលាការក៏ចង់ដឹងថា ក្រុមសកម្មជន នៅតែរក្សាចម្លើយដដែលឬចង់ប្ដូរចម្លើយ។ លោកឲ្យដឹងទៀតថា រូបលោក និងយុវជនផ្សេងទៀត នៅតែរក្សាចម្លើយដដែល គឺរក្សជំហរថាអ្វីដែលពួកគេធ្វើ មិនមែនជាការព្រឹត្តិបទល្មើស៖ «ចម្លើយដដែលគឺពួកយើងថា នៅតែថា ពួកយើងស្អាតស្អំ មិនបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសណាវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គមព្រោះអត់មានព្យសនកម្មណាមួយច្បាស់លាស់»។
យុវជនម្នាក់ទៀតដែលចូលបំភ្លឺនៅតុលាការដែរនោះ កញ្ញា អេង ម៉ាឡៃ ហៅ សូ មេត្តា យល់ថា សវនាការនេះគ្រាន់តែជាឆាកល្ខោន ប៉ុណ្ណោះ។ កញ្ញា មិនរំពឹងថា តុលាការជាន់ខ្ពស់មួយនេះអាចផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់កញ្ញា និងយុវជនផ្សេងទៀតនោះទេ៖ «ខ្ញុំមិនពឹង គ្មានជំនឿ ហើយក៏មិនមានសង្ឃឹមអីដែរទេពង សម្រាប់យុត្តិធម៌សម្រាប់ខ្លួនខ្ញុំផ្ទាល់ព្រោះជាល្ខោនដែលគេរៀបចំពីកន្លងមកមកដល់បច្ចុប្បន្ន អ៊ីចឹងខ្ញុំអត់មានជំនឿទេ»។
ចៅក្រមសាលាដំបូងរាជធានី ភ្នំពេញ លោក ទិត សុទ្ធី បូរ៉ាឆាត កាលពីខែតុលា ២០២១ បានផ្ដន្ទាទោសសកម្មជនសង្គមសរុប ១៤នាក់ ឱ្យជាប់ពន្ធនាគារពី២០ខែ ទៅ២ឆ្នាំ ពីបទញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសង្គម ក្នុងនោះមានយុវជនក្រុមខ្មែរថាវរៈ យុវជនសមាគមនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ និងសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិផងដែរ។ ប៉ុន្តែចៅក្រមរូបនេះ បានតម្រូវឲ្យសកម្មជនទាំងនេះ ជាប់ពន្ធនាគារ១៤ខែទៅ១៥ខែ ហើយទោសនៅសល់ត្រូវព្យួរ។ តុលាការក៏បានដាក់ឲ្យពួកគាត់ដាក់ស្ថិតនៅក្រោមការត្រួតពិនិត្យរបស់តុលាការរយៈពេលពីរឆ្នាំទៀត។
តុលាការចោទប្រកាន់បែបនេះព្រោះពួកគេបាននាំគ្នាទៅទាមទារមុខតុលាការក្រុងភ្នំពេញឲ្យដោះលែងអ្នកការពារសិទ្ធិកម្មករ និងជាអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាព្រំដែន លោក រ៉ុង ឈុន ។ ទោះយ៉ាងណាកាលពីចុងឆ្នាំ២០២១ តុលាការបានដោះលែងអ្នកទាំងនោះឲ្យនៅឃុំបណ្ដោះអាសន្ន ។
មេធាវីការពារការពារក្ដីក្រុមយុវជន លោក សំ ចំរើន លើកឡើងថា ការសម្រេចក្ដីរបស់សាលាដំបូងរាជធានី ភ្នំពេញកន្លងទៅធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិសេរីភាពកូនក្ដីរបស់លោកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ៖ « ខ្ញុំមិនមានយោបល់អីទេ គ្រាន់តែខ្ញុំមានសង្ឃឹម យុត្តិធម៌មានសារៈសំខាន់សម្រាប់ពួកគាត់ខ្លាំង»។
អ្នកឃ្លាំមើលតុលាការសង្កេតឃើញថា ការចោទប្រកាន់របស់តុលាការក្រុងភ្នំពេញ លើក្រុមសកម្មជនសង្គមនិងសកម្មជននយោបាយ គឺបទចោទមានលក្ខណៈខុសគ្នាពីសកម្មភាពរបស់ពួកគេ។
នាយកទទួលបន្ទុកកិច្ចការទូទៅនៃអង្គការលីកាដូ (Licadho) លោក អំ សំអាត សង្កេតឃើញថា ការទាមទាររបស់ក្រុមយុវជន ជាសិទ្ធិសេរីភាព នៃការសម្ដែងមតិ ដែលមានចែងក្នុងច្បាប់។ លោកបន្តទៀត ទោះតុលាការចោទប្រកាន់ក្រុមសកម្មជនថា បង្កឲ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសង្គមក្ដី ប៉ុន្តែ ករណីជាក់ស្ដែង ការសម្ដែងមតិនោះ មិនប៉ះពាល់សង្គមដូចចោទប្រកាន់របស់តុលាការនោះទេ៖ «ការកាត់ទោសកន្លងមកនៅសាលាដំបូងរាជធានី ភ្នំពេញ គឺមានការិះគន់ជាច្រើន ខ្ញុំយល់ថា កុំឲ្យមានការរិះគន់បន្តទៅទៀត ទៅលើករណីនេះយើងនៅតែសង្ឃឹមថា សាលាឧទ្ធរណ៍ នឹងបដិសេធសាលក្រមសាលាដំបូង ហើយទម្លាក់បទចោទប្រកាន់ទៅលើយុវជនទាំងអស់ហ្នឹងឲ្យមានសេរីភាពពេញលេញ»។
ក្រុមយុវជនរំពឹងថា ប្រសិនបើសាលាឧទ្ធរណ៍សម្រេចក្ដីដោយយុត្តិធម៌ តុលាការជាន់ខ្ពស់មួយនេះនឹងទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើពួកគេ ដើម្បីអ្នកឲ្យពួកគេមានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការជួយសង្គម៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។