ប្រទេសចិនកំពុងប្រើគោលនយោបាយថ្មីដោយផ្ដល់ទិដ្ឋាការមេគង្គ-ឡានឆាង (Mekong Lancang) ឱ្យអ្នកជំនួញកម្ពុជា និងក្រុមគ្រួសារអាចទៅស្នាក់នៅរយៈពេលយូរ រហូត១៨០ថ្ងៃ ឬស្មើ៦ខែ ដើម្បីទាក់ទាញផលចំណេញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងទេសចរណ៍។
ថ្វីត្បិតតែពេលនេះ មិនទាន់មានឯកសារណាមួយបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានព្រមព្រៀងជាមួយនឹងគោលនយោបាយទិដ្ឋាការថ្មីរបស់ចិននេះក្តី ក៏អ្នកវិភាគយល់ថា ក្នុងកិច្ចការទូត គឺកម្ពុជាអាចនឹងអនុវត្តន៍ដូចគ្នានេះ ដោយបើកឱ្យអ្នកជំនួញចិនចូលមកស្នាក់នៅកម្ពុជា មានរយៈពេលដូចគ្នាដែរ។
អ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមព្រមានថា កម្ពុជាអាចនឹងប្រឈមមុខលើបញ្ហាជាច្រើននៅពេលដែលអ្នកវិនិយោគចិនមិនសុចរិតហូរចូលច្រើន តាមរយៈគោលនយោបាយទិដ្ឋាការមេគង្គ-ឡានឆាង នាពេលខាងមុខ។
អ្នកប្រឹក្សាយោបល់ផ្នែកអភិវឌ្ឍន៍ផ្នត់គំនិតនិងការសិក្សាស្រាវជ្រាវ លោក សេក សុជាតិ ប្រាប់វិទ្យុអាស៊ីសេរី នៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកាថា គោលនយោបាយផ្ដល់ទិដ្ឋាការ(មេគង្គ-ឡានឆាង)របស់ចិន ដែលទើបតែដាក់ចេញថ្មីៗ គឺជាយន្តការបើកច្រកដើម្បីទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ និងអ្នកទេសចរ មិនថា មកពីប្រទេសតូចឬក៏ប្រទេសធំទេ ឱ្យចូលទៅប្រទេសចិន ដើម្បីទាក់ទាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងទេសចរណ៍។
លោកថា ខណៈដែលប្រទេសចិនកំពុងទាញយកផលចំណេញពីប្រទេសជាច្រើនរួមទាំងកម្ពុជាតាមរយៈទិដ្ឋាការនេះ កម្ពុជាក៏អាចទាញយកផលចំណេញពីចិនវិញបានដែរ ប្រសិនបើកម្ពុជាមានសមត្ថភាពព្រមទាំងពង្រឹងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងនីតិរដ្ឋ និងយុត្តិធម៌ឱ្យបានត្រឹមត្រូវ។
លោក សេក សុជាតិ បញ្ជាក់ទៀតថា ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើកម្ពុជាមិនពង្រឹងប្រព័ន្ធនីតិរដ្ឋនិងយុត្តិធម៌ទេ គឺកម្ពុជានឹងទទួលបានបញ្ហាប្រឈមជាច្រើន ពីអ្នកវិនិយោគចិនមិនសុចរិត ដែលចូលមកកម្ពុជា តាមរយៈទិដ្ឋាការនេះ។
លោក សេក សុជាតិ៖ «បើសិនជាកម្ពុជាមិនអាចពង្រឹងនីតិរដ្ឋនិងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌បានទេ ហើយមានការបណ្ដែតបណ្ដោយដូចយើងធ្លាប់ឃើញមួយរយៈកន្លងមក គឺនៅពេលដែលអ្នកវិនិយោគចិនខ្លះ មកដល់កម្ពុជា បានបង្ហាញចរិតធ្វើហាក់ជាម្ចាស់នៃអាជ្ញាធរ ឬក៏កងកម្លាំងរបស់កម្ពុជាជាដើម។ ជនជាតិចិនខ្លះអាចប្រើប្រាស់មធ្យោបាយដូចជាឡាន មានពាក់ស្លាកលេខខេមរភូមិន្ទ(ខ.ម)ឬក៏នគរបាល(ន.ប)ជាដើម។ បញ្ហានោះមើលទៅទិដ្ឋភាពគឺពិបាកក្នុងការរៀបចំឱ្យបានត្រឹមត្រូវណាស់»។
ការព្រមានរបស់អ្នកសិក្សាសង្គមនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីប្រទេសចិន បានដាក់ចេញគោលនយោបាយថ្មី គឺការផ្ដល់ទិដ្ឋាការ(មេគង្គ-ឡានឆាង) មកឱ្យអ្នកជំនួញកម្ពុជានិងក្រុមគ្រួសារ អាចទៅស្នាក់នៅប្រទេសចិនបានក្នុងរយៈពេលយូរ។ អ្នកវិភាគយល់ថាក្នុងកិច្ចការទូត រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏នឹងអនុវត្តន៍គោលនយោបាយបើកចំហដូចគ្នានេះ ចំពោះអ្នកជំនួញចិនវិញដែរ។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី១៣ ខែវិច្ឆិកា ឱ្យដឹងថា ចាប់ពីថ្ងៃផ្សាយដំណឹងតទៅ ស្ថានទូតសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតចិនប្រចាំកម្ពុជានឹងផ្ដល់សិទ្ធិសម្រាប់អ្នកជំនួញកម្ពុជា និងក្រុមគ្រួសារ លើប្រភេទទិដ្ឋាការច្រើនប្រភេទរយៈពេល៥ឆ្នាំ ជាមួយនឹងការស្នាក់នៅប្រទេសចិនបាន ១៨០ថ្ងៃក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសចិនម្ដងៗ។
ពលរដ្ឋកម្ពុជាដែលចង់ធ្វើដំណើរទៅប្រទេសចិន ត្រូវចំណាយប្រាក់ប្រមាណ ២៣ដុល្លារលើថ្លៃទិដ្ឋាការសម្រាប់ម្នាក់ៗ។
កាលពីមុនប្រទេសចិនមិនធ្លាប់មានគោលនយោបាយផ្ដល់ទិដ្ឋាការចំហ រយៈពេលយូរដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជាដូចនេះទេ។
ទោះបីជាយ៉ាងណា វិទ្យុអាស៊ីសេរីមិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយ ជុំវិញរឿងគោលនយោបាយថ្មីរបស់ចិននៃទិដ្ឋាការ(មេគង្គ-ឡានឆាង)នេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា លោក ជុំ សុន្ទរី បាននៅឡើយនៅថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា។
ប៉ុន្តែសារព័ត៌មានចិន (ECNS) បានដកស្រង់សម្ដី នាយករដ្ឋមន្ត្រីចិន លោក លី ឈាង (Li Qiang) មកផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី៨ ខែវិច្ឆិកា ថា ប្រទេសចិនបានសម្រេចចេញទិដ្ឋាការដល់ប្រទេសចំនួនប្រាំ នៃមហាអនុតំបន់មេគង្គ មានកម្ពុជា ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា ថៃ និងវៀតណាម។ លោក លី ឈាង បានថ្លែងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលមហាអនុតំបន់មេគង្គលើកទីប្រាំបី នៅទីក្រុងគួនមីង (Kunming) ខេត្តយូណាន (Yunnan) ថា ទិដ្ឋាការជាយុទ្ធសាស្ត្របើកចំហ ផ្ដោតលើការអភិវឌ្ឍន៍ប្រកបដោយភាពច្នៃប្រឌិត និងការពង្រីកកិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងវិស័យផ្សេងៗដូចជា ពាណិជ្ជកម្ម កសិកម្មនិងការតភ្ជាប់វិស័យជាច្រើនទៀត។
អ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បណ្ឌិត ហុង វណ្ណៈ យល់ថា គោលនយោបាយផ្ដល់ទិដ្ឋាការ របស់ចិន គឺកម្ពុជាអាចទាញយកផលចំណេញ បានច្រើនជាងចិន។ លោកថា បច្ចុប្បន្ន បើនិយាយពីអ្នកជំនួញកម្ពុជា ដែលចេញ-ចូលទៅចិន មិនមានចំនួនច្រើនទេ។ ផ្ទុយទៅវិញតាមរយៈគោលនយោបាយទិដ្ឋាការ (មេគង្គ-ឡានឆាង)នេះ បើសិនជាអ្នកវិនិយោគ និងអ្នកទេសចរចិនចូលមកកម្ពុជាច្រើន ហើយស្នាក់នៅបានរយៈពេលយូរថែមទៀត គឺកាន់តែធ្វើឱ្យទទួលបានចំណូលយ៉ាងច្រើន។
បណ្ឌិត ហុង វណ្ណៈ៖ «យើងគិតមើលបើសិនជាក្នុងរយៈពេល ៦ខែអ្នកជំនួញចិនអាចធ្វើដំណើរចេញចូលកម្ពុជាបានច្រើនដង គឺវាក៏អាចជួយជំរុញឱ្យក្រុមហ៊ុនអាកាសចរណ៍ទទួលបានផលចំណេញក៏កាន់តែច្រើន ហើយក៏បានបង្កើតការងារច្រើនទៅតាមនោះដែរ។ បន្ថែមលើនេះទៀតប្រសិនបើអ្នកជំនួញចិនជាច្រើនចូលមកស្នាក់នៅកម្ពុជាយូរទៀត ខ្ញុំគិតថាក៏កាន់តែបានផលចំណេញច្រើនដែរ។ ការស្នាក់នៅនិងហូបចុក គឺប្រាកដជាបានយកថវិកាមកចាយ ហើយវាបានបញ្ជ្រាបចូលទៅក្នុងចលនាសេដ្ឋកិច្ចនិងសង្គមកម្ពុជាច្រើនដែរ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា អ្នកអត្ថាធិប្បាយនយោបាយ លោក គឹម សុខ យល់ថា គឺរដ្ឋាភិបាលចិនទៅវិញទេ ដែលចំណេញពីគោលនយោបាយទិដ្ឋាការមេគង្គ-ឡានឆាង។ លោក គឹម សុខ បញ្ជាក់ថា ការដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបើកឱ្យអ្នកជំនួញកម្ពុជានិងក្រុមគ្រួសារចូលទៅប្រទេសចិន ដោយងាយគឺជាផលចំណេញយ៉ាងធំធេង ពីព្រោះអ្នកជំនួញកម្ពុជាទាំងនោះ ជាអ្នកមានលុយយកទៅចាយនៅចិន។ ម្យ៉ាងទៀតនៅពេលដែលអ្នកជំនួញកម្ពុជាធំៗ មានលុយច្រើន ហើយព្រួយបារម្ភខ្លាចរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន ធ្វើឱ្យខូចខាតទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេ គឺគេក៏អាចសម្ងំរស់នៅប្រទេសចិន ហើយធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលចិនកាន់តែចំណេញ។ ចំណែកឯកម្ពុជាវិញគឺគ្មានចំណេញអ្វី ក្រៅពីទទួលបានតែអ្នកវិនិយោគចិនទុច្ចរិតនោះឡើយ។
លោក គឹម សុខ៖ «ទីពីរអាចជាជនជាតិចិន ពួកម៉ាហ្វីយ៉ា(Mafia)ដែលឆ្លៀតឱកាសមកលាងលុយកខ្វក់ជាមួយរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ដែលត្រូវការលុយដើម្បីចិញ្ចឹមអំណាច។ ទី៣ជនជាតិចិនខ្លះអាចប្រើឈ្មោះជាអ្នកជំនួញស្របច្បាប់ ក៏ប៉ុន្តែពេលមកដល់កម្ពុជា រកស៊ីមែនទែនជាមួយនិងរដ្ឋាភិបាលត្រកូលហ៊ុន បែរជាទៅកាប់ឈើ ធ្វើសកម្មភាពពាក់ព័ន្ធនិងការជួញដូរមនុស្ស ឬគ្រឿងញៀនជាដើម។ ដូច្នេះកាលណាមានការកើនឡើងនូវគំនរបញ្ហារបៀបនេះ គឺវាបង្កើតទៅជាអសន្តិសុខធ្ងន់ធ្ងរណាស់ដល់ប្រទេសកម្ពុជារបស់យើង»។
បច្ចុប្បន្ននេះ បើពិនិត្យទៅលើពាណិជ្ជកម្មរវាងកម្ពុជា-ចិនវិញ នៅមិនទាន់ឃើញថា ចិនអាចជួយឱ្យសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើនបានទេ។
ក្នុងរយៈពេល ១០ខែឆ្នាំ២០២៤ កម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅប្រទេសចិន ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់តែជាង ១ពាន់លានដុល្លារ (១,៤២) ខណៈដែលចិនបាននាំចូលទំនិញមកកម្ពុជាវិញ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ជាង ១០ (១០,៩) ពាន់លានដុល្លារ។
ចំណែកអ្នកទេសចរចិនមកទស្សនាកម្ពុជាវិញ ក្នុងរយៈពេល ៩ខែឆ្នាំ២០២៤ គឺមានចំនួនជាង ៦០ (៦០៧.៥៤២) ម៉ឺននាក់។ ចំនួននេះថ្វីត្បិតតែប្រៀបធៀបទៅនឹងឆ្នាំមុន មានការកើនឡើងជិត៥០ភាគ ក៏ប៉ុន្តែបើប្រៀបធៀបទៅនឹងមុនពេលជំងឺកូវីដ-១៩ រាតត្បាតវិញ គឺនៅធ្លាក់ចុះប្រមាណជាង ៤០ភាគរយនៅឡើយ៕
កំណត់ចំណាំចំពោះអ្នកបញ្ចូលមតិនៅក្នុងអត្ថបទនេះ៖ ដើម្បីរក្សាសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ យើងខ្ញុំនឹងផ្សាយតែមតិណា ដែលមិនជេរប្រមាថដល់អ្នកដទៃប៉ុណ្ណោះ។